به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، تنوع آب و هوایی و اقلیم در ایران باعث شده که شرایط و بستر مناسبی برای تولید انواع محصولات کشاورزی مهیا باشد اما اختلاف قیمت شدید از مزرعه تا مغازه های میوه فروشی به دلیل ضعف نظارتی مسئولان مربوطه و سودجویی دلالان و واسطه ها باعث شده که هم کشاورزان و هم مصرف کنندگان از قیمت محصولات کشاورزی رضایت نداشته باشند و در این میان فقط دلالان هستند که سودبالایی به جیب می زنند و بازار را در دست خود گرفته اند.
کشاورزانی که با خون دل محصول تولید می کنند آن را بعد از برداشت به دست کسانی می سپارند که هیچ نقشی در طول فصل کشت نداشتندو فقط رابط میان کشاورز و بازار هستند و هیچ وقت نپرسیده اند که پول بذر،سم، آب و کود و هزینه هزار چیز دیگر، از کجا تامین می شود و حال این مهمان ناخوانده در زمان برداشت محصول به یکباره از ناکجا آباد پیدایش شده و از درد بی کسی کشاورز در فروش محصولاتش به خوبی استفاده می کند و سود بالایی به جیب می زند.
برخی از کشاورزان به دلیل نداشتن سرمایه کافی، محصول خود را قبل از فصل برداشت به صورت سلف می فروشند که به اصطلاح به آن سلف خری می گویند و یقینا این نوع فروش، درآمد بسیار ناچیزی را نصیب باغدار و کشاورز می کند و فقط دلالان می توانند سودجودیی کنند و بیشتر مواقع میوه را تا 4 برابر قیمت در بازار عرضه می کنند و در این میان، سوال اصلی اینجاست که چرا نمی توان نظارت صحیحی بر فروش محصولات کشاورزی داشت و چرا واسطه‌ها همچنان میدان‌داران اصلی میادین تره‌بار هستند؟
دلالی و عدم نظارت ها؛ مهمترین عاملی گرانی میوه در بازار
واردات بی رویه محصولات کشاورزی نیز یکی از دغدغه های کشاورزان و تولیدکنندگان محسوب می شود اما دلالی و واسطه گری، مهمترین مشکل در بازار قیمت محصولات کشاورزی است.
برخی مردم به تصور غلط می پندارند که افزایش قیمت میوه و آشفتگی بازار محصولات کشاورزی باعث سود کشاورزان می شود اما در این میان فقط دلالان و واسطه ها هستند که از این عدم آشفتگی قیمت ها سود می برند و کشاورزان محصولات خود را با قیمت پایین تری به دلالان می فروشند و در این میان، زمانی که قیمت یک محصول کشاورزی کاهش پیدا می کند، کشاورزان ضرر می کنند چون قیمت آنقدر پایین آمده که دلالان از آنها با قیمت پایین تری نسبت به بازار خریداری می کنند و در برخی مواقع، کشاورز تمایلی به برداشت محصول از مزرعه و باغ خود هم ندارد و یقینا استمرار این روند، خطر جدی برای تولید محصولات کشاورزی است.
همواره خرید میوه و سبزی در سبد خرید خانواده ها قرار دارد و قیمت آن برای مصرف کنندگان اهمیت زیادی دارد، به خصوص در شرایط شیوع ویروس کرونا که به توصیه پزشکان مصرف میوه و سبزی تا حد بسیاری برای سلامتی و قوی ساختن سیستم دفاعی بدن موثر است، خرید میوه و سبزی بیش از گذشته برای خانواده ها حائز اهمیت است اما در این میان، افزایش چشمگیر قیمت ها، همواره یکی از دغدغه های مردم محسوب می شود که در شرایط کرونایی فعلی، خودش را بیش از پیش نشان داده است.
نبود الگوی کشت مناسب، عدم نظارت صحیح مسئولان نظارتی و ستاد تنظیم بازار، سودجویی واسطه ها و دلالان و... از جمله مواردی است که باعث آشفتگی قیمت بازار میوه و تره بار از مزرعه تا مصرف کننده شده است و به گفته کارشناسان و مسئولان کشاورزی، تا زمانی که قانون الگوی کشت در کشور پیاده سازی نشود، همه ساله با پدیده مازاد و یا کمبود تولید محصولات کشاورزی روبرو خواهیم بود که آشفتگی بازار را به دنبال خواهد داشت؛ در حالی که واگذاری امور به سندیکاها و اجرای صحیح قانون الگوی کشت متناسب با منابع پایه هر استان می تواند ترمیم کننده تنظیم بازار محصولات کشاورزی باشد.
*نگرانی کشاورزان از افزایش قیمت کود و سموم کشاورزی
این تمام ماجرا نیست امسال در کنار دلال که یکی از عوامل گرانی محصولات کشاورزی است رشد قیمت نهاده های کشاورزی همچون بذور، نشاء، سم و کود هم عاملی شد تا محصولات کشاورزی گران شود. اما باز با اینحال کشاورز باید هزینه این موارد را از جیب بپردازد ولی هرگز با این قیمت ها این هزینه ها باز نمی گردد.
شرکت خدمات حمایتی کشاورزی به دلیل تغییر نرخ ارز کود از ارز رسمی به ارز نیمایی قیمت انواع کودهای شیمیایی وارداتی را برای بهره‌برداران بخش کشاورزی تعیین و ابلاغ کرد.
بر این اساس قیمت هر کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل هشت هزار و ۳۶۰ تومان، دی آمونیوم فسفات ۹ هزار و ۹۳۰ تومان، کلروپتاسیم ۱۰ هزارتومان و سولفات پتاسیم ۱۰ هزار و ۸۸۵ تومان برای کشاورزان محاسبه می‌شود.همچنین قیمت هر کیسه ۵۰ کیلوگرمی کود سوپر فسفات تریپل ۴۲۳ هزار تومان، دی آمونیوم فسفات ۴۹۶ هزار و ۵۰۰ تومان، کلروپتاسیم ۵۰۰ هزار تومان و سولفات پتاسیم ۵۳۲ هزار و ۲۵۰ تومان است. ارز رسمی ۴۲۰۰ تومانی کودهای شیمیایی وارداتی از آذرماه سال ۹۸ حذف و به ارز نیمایی تبدیل شد.
به گفته کارشناسان، افزایش قیمت بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تن معادل ۱۵ درصد از برنامه سال جاری را شامل شده است که علت آن نیز تصمیم دولت در خصوص تغییر نرخ ارز واردات نهاده‌های کشاورزی از جمله کودهای کشاورزی از ارز ۴۲۰۰ تومانی به ارز نیمائی است بنابراین قیمت این دسته از کودهای کشاورزی براساس همین تغییر نرخ و به همین میزان افزایش یافته است.
افزایش بیش از حد قیمت نهاده های کشاورزی همچون کود و سموم، باعث نگرانی کشاورزان شده است چرا که این افزایش ها فقط باعث افزایش هزینه تولید این محصولات می گردد و این می تواند باعث کاهش انگیزه کشاورزان برای کاشت محصول گردد.
محمدرضا شعبانی مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در ارتباط با افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار رادار اقتصاد با اشاره به اینکه افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی مشکلات و نگرانی‌های بسیاری درپی داشته است، گفت: بالا رفتن قیمت کودها و سموم کشاورزی به‌صورت مستقیم در غذای مردم تاثیرگذار بوده و باعث کاهش تولید می‌شود که درصورت عدم تدبیر این مهم سال آینده به واردکننده محصولات کشاورزی تبدیل خواهیم شد.
وی معتقد است که برخی گرانی در این حوزه را به بحث ارز ارتباط می‌دهند، حتی کودها و سمومی که تولید داخل است ازجمله کود اوره که حدود ۳۰ درصد مصرف در این بخش را به خود اختصاص داده، افزایش پنج برابری داشته که باید دلیل آن مشخص شود و در این زمینه شفاف‌سازی صورت گیرد.
*افزایش قیمت فرآورده های کشاورزی باعث کاهش انگیزه کشاورزان می شود
در همین رابطه، محمد سبزی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت وگو با خبرنگار گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد با انتقاد از افزایش قیمت ها در بازار میوه و تره بار گفت: متاسفانه شاهد آشفتگی قیمت ها در بازار میوه و تره بار هستیم و در کنار گرانی خوراکی های مصرفی خانواده ها، افزایش قیمت میوه و تره بار باعث عدم رضایتمندی مردم از عملکرد نظارت دولت بر کنترل قیمت ها شده است.
وی ادامه داد: متاسفانه با افزایش قیمت ارز در کشور، شاهد افزایش قیمت سایر کالاهای مصرفی در کشور هم هستیم که شاید اصلا ارتباطی با نرخ ارز ندارند اما به دلیل ضعف نهادهای نظارتی همچون ستاد تنظیم باراز شاهد هرج و مرج قیمت ها در بازار هستیم و به موازات این آشفتگی، کنترل خاصی بر قیمت ها در بازار میوه و تره بار هم وجود ندارد.
سبزی با بیان اینکه افزایش قیمت کودشیمیایی و سم تاثیرزیادی بر افزایش قیمت میوه نداشته و مشکل بر عدم نظارت کنترل قیمت هاست، افزود: در حال حاضر کشاورزان میوه و سبزی را با قیمت پایین به واسطه ها می فروشند و به دلیل وجود دلالان و واسطه ها، قیمت این میوه و سبزی در زمان رسیدن به دست مصرف کننده افزایش چشمگیری می گیرد و از طرفی دیگر، افزایش قیمت کودشیمیایی و سم باعث می شود که کشاورز انگیزه زیادی برای کاشت محصول نداشته باشد و در این میان، فقط دلالان هستند که سودجویی می کنند و عدم نظارت ستادتنظیم بازار، باعث تشدید این رویه می شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس ادامه داد: امسال دو میلیون تن وارادت گندم داشتیم و ۸ تن گندم در داخل کشور برداشت شده است و یقینا مسئولان دولتی باید حمایت هایشان از کشاورزان باعث افزایش کاشت و برداشت محصول گندم شوند تا نیازی به واردات آن نداشته باشیم و یقینا اگر حمایتی صورت نگیرد و کشاورز ضرر کند، باید چشم و امیدمان را به واردات گندم و محصولات این چنینی بدوزیم و این در حالی است که ظرفیت داخلی کشورمان پتانسیل تولیدآن را دارند.
وی با بیان اینکه کمیسیون کشاورزی وظیفه قانون گذاری در خصوص کنترل قیمت میوه و تره بار را می تواند داشته باشد، اظهار داشت: اگر قانونی در خصوص کنترل قیمت میوه و تره بار تنظیم کنیم اما دولت و ستاد تنظیم بازار نتوانند آن را به خوبی اجرا کنند، مجددا شاهد آشفتگی در قیمت میوه در بازار خواهیم بود و نیاز است که دولت در این زمینه، همکاری بیشتری با کمیسیون کشاورزی مجلس داشته باشد.
سبزی در پایان گفت: در شرایط کرونایی فعلی، برخی از افراد مشاغل خود را از دست داده اند و معیشت زندگی شان با مشکل روبرو شده و از طرفی دیگر، افزایش قیمت ها و تورم باعث شرمندگی سرپرست خانوارها شده است و می طلبد که مسئولان دولتی برنامه ریزی بیشتری برای حمایت از قشر آسیب پذیر جامعه داشته باشند.
*عدم توانایی ستاد تنظیم بازار کشور برای کنترل قیمت میوه
عبدالله ایزدپناه عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت وگو پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد با اشاره به دلایل افزایش شدید قیمت میوه در بازار اظهار داشت: متاسفانه تا زمانی که نظارت خوبی از سوی مسئولان دولتی و به ویژه ستاد تنظیم بازار بر روی قیمت میوه در بازار نباشد، هر روز شاهد چنین هرج و مرج هایی در بازار میوه و تره بار خواهیم بود.
وی در ادامه با بیان اینکه مردم از قیمت میوه و سبزی در شرایط کرونایی رضایت ندارند، اظهار داشت: در شرایطی کرونایی که به توصیه پزشکان، خوردن میوه و سبزی می تواند سیستم دفاعی بدن در برابر این ویروس منحوس را افزایش دهد، اما بالا بودن قیمت میوه باعث شده که همه مردم نتوانند خرید میوه را در سبد روزانه خود داشته باشند.
ایزدپناه تاکید کرد: در گذشته وزارت بازرگانی وظیفه قیمت گذاری اجناس، کالا و میوه ها را برعهده داشت اما با ادغام این وزارت خانه با وزارت صنایع و معادن در سال 1390، باعث شد که تمرکز مسئولان بر موارد دیگری همچون صنایع و معادن هم کشیده شود و این باعث شد عملکرد سابق وزارت بازرگانی تضعیف شود و نتواند اثرگذاری سابق خود را حفظ کند و ستادی به نام ستاد تنظیم بازار شکل گرفت که عملکرد خوبی نداشته است.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس با بیان اینکه ستاد تنظیم بازار باید نظارت بیشتری بر قیمت گذاری میوه در بازار داشته باشد، افزود: گرانی میوه در بازار به منزله سود بالا برای کشاورزان محسوب نمی شود و متاسفانه شاهد سود دلالان به عنوان واسطه میان کشاورزان و خریداران هستیم و می طلبد که مسئولان فکری به حال این معضل کنند.
وی تاکید کرد: در گذشته هم شاهد حضور دلالان در بازار میوه بودیم اما این وضعیت در شرایط فعلی افزایش چشمگیری داشته اشت و نشان دهنده عدم توانایی ستاد تنظیم بازار کشور در شرایط فعلی است.
ایزدپناه گفت: وظیفه نمایندگان کمیسیون کشاورزی است که در این زمینه ورود جدی کنند و تذکرات لازم به ستاد تنظیم بازار و مسئولان دولتی جهت افزایش نظارت ها بر بازار میوه بدهند و در این زمینه می توان از تعزیزات حکومتی هم کمک گرفت.
لزوم برنامه ریزی مسئولان برای مدیریت قیمت بازار میوه و افزایش تولید
افزایش قیمت فرآورده های کشاورزی همچون کودهای شیمیایی و سموم، باعث کاهش انگیزه کشاورزان به دلیل افزایش هزینه های تولید شده است و از سوی دیگر، افزایش قیمت میوه در بازار که سود زیادی را عاید کشاورزان نمی کند و در میان فقط دلالان هستند که از شرایط آشفتگی بازار بهره می برند و مصرف کنندگان هم از قیمت بالای میوه ناراضی اند و تفاوت زمین تا آسمان در قیمت میوه و سبزی از مزرعه تا خانه ها وجود دارد و نیاز است مسئولان دولتی همچون وزارت جهاد کشاوزی و ستاد تنظیم بازار، حل مشکلات کشاورزان و افزایش قیمت میوه و محصولات کشاورزی را به صورت جزیره ای رصد و بررسی نکنند و با تشکیل اتاق فکر مشترک، ابتدا باعث کم رنگ شدن نقش دلالان در بازار میوه و تره بار و قیچی کردن دست واسطه گری ها در این میان شوند.
همپنین با حمایت از کشاورزان باعث افزایش انگیزه آنان برای تولیدات بیشتر شوند و از طرفی دیگر، بازار را طوری مدیریت نمایند که شاهد کاهش و یا افزایش محصول کشاورزی در آن نباشیم و در کنار اینکه نیاز مردم برطرف شود، در صورت افزایش و مازاد محصول کشاورزی، شرایطی بهتری برای صادرات آن مهیا گردد و به این ترتیب، مانع از افزایش بی رویه قیمت میوه و تره بار در بازار شوند تا همه مردم بتوانند با قدرت خرید بالایی در شرایط کرونایی، این محصولات را خریداری و مصرف نمایند.