سلامت عادلانه |۵
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، الهام معین- گزارشگر بین ماشین‌های متوقف شده در خروجی‌های شهر می‌گردد و به هر ماشین که می‌رسد، می‌پرسد: آقا مگه قرار نبود مسافرت نرویم؟!و مردم هم همه انگار پاسخ را از بر باشند، چیز‌هایی جواب می‌دهند. یکی می‌گوید از خانه بیرون می‌اییم می‌رویم توی خانه. یکی می‌گوید سه ماه است خانواده ام را ندیده ام. دیگری می‌گوید بله حق با شماست و عبور می‌کند؛ و این حکایت، ماههاست که تکرار می‌شود. در تعطیلات و ایام عید هم که به حد اعلی اش می‌رسد.
این صحنه‌های تلویزیونی برای همه ما آشنا است. چرخیدن گزارش گر توی بازار شلوغ تهران یا سطح شهر نیز همینطور و یک سوال یکسان:چرا ماسک نمی‌زنید؟ و باز هم پاسخ‌هایی کمابیش یکسان.
از ابتدای شیوع کرونا در کشورمان تا به امروز، قریب ۹ ماه می‌گذرد.۹ ماه پرتلاطمی که می‌توان ان را به چندین برهه غیر قابل پیش بینی تقسیم بندی کرد. ویروس و رفتار مرتبا در حال تغییرش، از همان ماه‌های ابتدایی همه و از جمله صدا و سیما را سردرگم کرده بود. اما پس از پشت سرگذاردن ماه‌های ابتدایی، دیگر روند شیوع ویروس و شکل مقابله با ان را می‌شد پیش بینی کرد و برای ان تمهیداتی اندیشید. در این بین رسانه‌ها نقش بسیار پررنگی را برای فرهنگ سازی و اگاهی بخشی ایفا می‌کنند و بدیهی است که وظیفه صدا و سیما سنگین‌تر از پیش خواهد بود. صدا و سیمایی که نه تنها مرجع رسمی آگاهی بخشی و اطلاع رسانی به مردم به شمار می‌رود بلکه به دلیل گستردگی و حضورش در دورترین نقاط کشور، همچنان محل نفوذ و فرهنگ سازی است. اما صدا و سیما علی رغم تلاش‌های بسیار، در این مدت کارنامه پرنوسان و در برخی برهه ها، کارنامه ضعیفی از خود به جای گذاشته است.
به اذعان گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مورخ تیرماه ۹۹، "عملکرد صدا و سیما را می‌توان به پنج دوره تقسیم کرد: اول، دور بودن خطر و انکار ورود؛ دوم، تحت کنترل بودن اوضاع؛ سوم، جدی بودن خطر، ضرورت آموزش و مشارکت عمومی؛ چهارم، امتداد خطر، کلیشه شدن آموزش و افتادن به تکرار و پنجم، کاهش خطر، مدیریتپذیری و خروج". به نظر می‌رسد صدا و سیما در دوران قرنطینه عمومی مردم، عملکرد درخشانی از خود به جای گذاشته است تا انجا که توانست تا حد زیادی در راستای سیاست "در خانه بمانیم " حرکت کرده و لحظات مفرحی را برای مردم فراهم کند. پخش مرتب سریال‌های طنز، فیلم‌های سینمایی روز و برنامه‌های سرگرمی محور از ان جمله بود. علاوه بر این، راه اندازی برنامه‌های اموزشی تحت عنوان "مدرسه‌ای به وسعت ایران" نیز گام بسیار موثری در اموزش دانش اموزان در ایام کرونا بود. اما آنچه در ماه‌های اخیر و با اوج گرفتن موج سوم کرونا بیش از پیش خودنمایی می‌کند تکراری شدن بسیاری از شیوه‌های اموزشی و تبلیغی صدا و سیماست.
اصرار بر روش‌های تکراری و بی اثر
با وجود گذشت ۹ ماه از شیوع کرونا در کشورمان، همچنان تغییر چندانی در روش‌های اطلاع رسانی و فرهنگ سازی صدا و سیما در حوزه سلامت را شاهد نیستیم. حتی در کمال تعجب می‌توان این روند را یک روند نزولی نیز توصیف کرد. آنچنان که این روند زیر ذره بین مرکز پژوهش‌های مجلس هم قرار گرفته است و به اذعان این مرکز، صدا و سیما در برهه‌ای به تکرار افتاده است و آموزش‌های آن کلیشه‌ای شده اند. در این گزارش آمده است که "صدا و سیما پس از مدتی که بسیار درخشان در زمینه ارتباطات مخاطره پیش رفت، به علت طولانی شدن زمان درگیری با مخاطره، به تکرار افتاد. این سازمان تجربه رسانه‌ای بسیار پایینی برای چنین مواردی دارد و پیش بینی نکردن این وضع کیفیت مداخلات آن را پایین می‌آورد. صدا و سیما رسانه‌ای است که بسیار درگیر اکنون است و آینده نگری زیادی ندارد. درواقع صدا و سیما در زمینه آموزش و مطالبه از مردم بسیار خوب عمل کرد، اما مردم از لحاظ روحی به ویژه با نزدیکی به عید، خسته شدند. این رفع خستگی صرفاً با بسنده کردن به پخش سریال، برنامه‌های ترکیبی یا گزارش‌های تکراری و دیگر کلیشه شده از بیمارستان‌ها میسر نیست. "
از صدا وسیما و تلاشش برای فرهنگ سازی پروتکل‌های بهداشتی مبارزه با کرونا که سخن به میان می‌اید؛ بیشترین تصویری که به ذهن متبادر می‌شود، تصویر یک گزارشگر ناراحت است در برخورد با مردمی که بار سفر بسته اند و یا کسانی که ماسک نزده اند و یا تصویر برنامه‌هایی به ذهن متبادر می‌شود که هرروز نسخه جدیدی برای درمان کرونا می‌پیچند از نیش زنبور گرفته تا نمک و این در حالی است که برای جذب مخاطب فهیم امروز به روش‌های موثرترو خلاقانه تری دیگری نیاز داریم.
● توجه به مسئله مخاطب شناسی در تولید محتوا با توجه به مواردی نظیر:
o در نظر گرفتن گروه‌های سنی مختلف اعم از خردسال و کودک، نوجوان، جوان، میانسال و مسن.
o در نظر گرفتن ویژگی‌های منطقه ای، اقلیمی و اعتقادی اقصی نقاط کشور.
o در نظر گرفتن طبقه‌های اجتماعی-اقتصادی (متوسط، مرفه، سطح پایین اقتصادی، روستایی، حاشیه شهر، شهری)، ویژگی‌های اجتماعی (کارمند، کاسب، خانه دار، معلم و…)، جنسیتی (زن و مرد)؛
● استفاده بیشتر از آموزش و اطلاع رسانی غیر مستقیم و نوین در آموزش و ایجاد و ارتقای فضای مشارکتی تسهیل گری؛
● استفاده از هنر در فرهنگ سازی (ارتقا، ثابت نگهداشتن و یا از بین بردن یک فرهنگ) همانند انیمیشن «دیرین دیرین» جهت آموزش بهداشت؛
● تشکیل تیم‌های سناریو نویسی و تولید پیام‌های طنز و همچنین فرهنگ ساز و، اما نه تخریب کننده، برای ارتقای اخلاقیات جامعه در شرایط بحران (ناظر بر روابط خانوادگی، روابط اجتماعی، مفاسد اقتصادی و مدیریتی، چون محتکری ماسک).
از جمله نکاتی است که رعایت ان‌ها به صدا و سیما کمک خواهد کرد تا به نقشی فعال در اموزش و اگاهی بخشی افکار عمومی تبدیل شود. ساخت انیمیشن‌ها و کلیپ‌های جذاب با لحن طنز و توجه به چالش‌های روحی، روانی و خانوادگی افراد در این دوران و بهره گیری از روش‌های غیرمستقیم اموزشی بر رفتار مردم در قبال کرونا موثر واقع خواهد شد.
صدا و سیما ممنون که هستید
برنامه‌های پزشکی صدا و سیما همزمان با شیوع گسترده کرونا در کشور، روند تازه‌ای به خود گرفت و به تبع شرایط، کرونا و اخبار ان، بخش اعظم این برنامه‌ها را به خود اختصاص داد، اما این برنامه‌ها نیز در برهه‌های مختلف با انتقاداتی از سوی پزشکان و وزارت بهداشت همراه بود.
به طور مثال جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در توئیتی به روند اشفته برنامه‌های پزشکی شبکه‌های مختلف سیما واکنش داد و با انتقاد از روش‌های غیر علمی مطرح شده در شبکه‌های سیما برای درمان کرونا از جمله نیش زنبور و نمک و... نوشت " صدا و سیما، ممنون که هستید "
صحبت‌های مطرح شده توسط کارشناسان برنامه‌های پزشکی سیما در مورد کرونا در مواردی توسط کارشناسان و پزشکان آن حوزه به بوته نقد کشیده شده است و این در حالی است که صدا و سیما موظف است اطلاعات متقن درست و قابل اعتمادی رابه مخاطب خود ارائه کند تا نه تنها او را از روش‌های ناکارامد درمانی و سودجویی‌های این بخش اگاه سازد بلکه بر سواد سلامت ان‌ها نیز بیافزاید.
بهداشت محیط؛ حلقه مفقوده برنامه‌های صدا و سیما
امروزه نقش رسانه‌ها به دلیل اثرگذاری سریعتر و گسترده‌تر بیش از سالیان پیش مورد توجه قرار می‌گیرد. یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های فعالیت رسانه به ویژه تلویزیون حوزه سلامت در تمام ابعاد و زیر مجموعه‌های ان است. از اواخر سال ۹۸ اهمیت پرداختن به این بخش دوچندان نیز شده است. توجه به سلامت روان و سلامت معنوی هم سطح با سلامت جسم ودر نظر گرفتن نیاز‌های رده‌های سنی مختلف نیز از جمله مواردی است که باید مورد توجه برنامه سازان قررا گیرد. اما انچه اغلب نادیده انگاشته می‌شود و تقریبا هیچ توجهی از سوی برنامه سازان حوزه سلامت دریافت نمی‌کند سلامت محیط است. این بخش در ایام کرونا به ویژه در شرایط کنونی از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.
همانگونه که نمکی وزیر بهداشت نیز در گفتگوی تلویزیونی خود در برنامه نگار این مساله را عنوان کرد در کشور ما برعکس بسیاری از کشورها، این وزارت بهداشت بود که به کمک اقتصاد آمد و لذا در مدت کوتاهی بسیاری از کسب و کارها، کار خود را از سر گرفتند و مکان‌های عمومی مجددا با ازدحامی مشابه ازدحام پیش از کرونا مواجه شدند؛ و در نتیجه رعایت بهداشت چنین محیط‌هایی به دلیل تردد بسیار زیاد مردم، از اهمیت زیادی برخوردار است.
نانوایی‌ها، پاساژ‌ها و مراکز خرید، ادارات، مدارس و حتی کارخانه‌های تولیدی با تعداد کارکنان بالا از جمله مکان‌هایی هستند که قادرند به شیوع هرچه بیشتر کرونا دامن زده و یا از شیوع ان جلوگیری کنند.
اصلی‌ترین راهکار این مساله، رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این محیط‌ها و اگاهی داشتن از چگونگی رعایت بهداشت این محیط هاست. اما این آگاهی از چه طریق صورت می‌گیرد؟
آشپز فلان کارخانه بزرگ را چطور می‌توان از شیوه نامه‌های بهداشتی درست اگاه کرد؟ ان سرپرست فلان فروشگاه زنجیره‌ای را چطور؟ یا صاحب فلان رستوران شلوغ سطح شهر را؟ یا حتی مسئول فلان خوابگاه دانشجویی را؟ و یا یک نانوا را که عدم رعایت پروتکل‌ها توسط او جان بسیاری را به خطر می‌اندازد؟
آیا در این بین فارغ از اهرم‌های قانونی موجود، وظیفه اصلی اگاهی بخشی و اطلاع رسانی بر دوش صدا و سیما نیست؟ آیا در شرایط کنونی و با اوج گیری موج سوم کرونا، رعایت سلامت و بهداشت محیط بیش از پیش مهم جلوه نمی‌کند؟ آیا نیاز نیست صدا و سیما به سرعت در این بخش وارد شده و با ساخت کلیپ‌های کوتاه و جذاب، و یا حتی انیمیشن‌های دنباله دار شیوه رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محیط‌های سرپوشیده و شلوغ را به مردم بیاموزد؟ و با افزایش سواد سلامت مردم در این حوزه از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری کند؟ آیا راهکار تبلیغی و اموزشی صدا و سیما برای این دوران تنها همان روش‌های تکراری است یا می‌توان به راحتی با روش‌هایی جذاب‌تر به فرهنگ سازی و آموزش مردم مبادرت ورزید؟
فراموش نکنیم که صدا و سیما توانسته است در گذشته با بهره گیری از روش‌های جذاب به فرهنگسازی رانندگی کم خطر و یا مصرف درست انرژی بپردازد پس این بار نیز قادر خواهد بود به مردم برای رعایت بهتر بهداشت، یاری رساند. به علاوه مطلع شدن آحاد مردم از شیوه نامه‌های بهداشت محیط، ان‌ها را به مطالبه گری نیز سوق خواهد داد. مطالبه گری‌ای که وقتی توسط خود مردم انجام شود بسیار سریعتر و اثرگذارتر از مراجع قانونی خواهد بود و در بلند مدت به کاهش انتقال کرونا می‌انجامد.
تعداد نظرات: ۱
ارسال نظرات
۱- اولا اکثر کارگران و کارمندان و.. صبح ها تا ساعت ۱۴ سر کار هستند و با این قانون جدید فقط ۴ ساعت برای خرید کردن و رفتن به بازار برای خرید روزانه شون وقت دارند و این امر پیک جمعیت در این ۴ ساعت رو رقم میزند که خودش برای شیوع کرونا خطرناک است
۲- مگر کرونا از ساعت اوایل صبح تا ساعت ۱۸ به سراغ مردم نمیاد و میره پی کارش که باید از ساعت ۱۸ مغازه ها بسته بشه !؟ ؛)
۳- وقتی اقای خونه از ساعت ۱۸ به بعد مجبوره از مغازه بیاد خونه برای سپری کردن شب های طولانی که در زمستان طولانی تر هم میشه ممکن است به مهمانی رفتن و شب نشینی های و دورهمی های کوچک خودشون روی بیارن که باز همین امر خطر و ریسک شیوع کرونا رو باز افزایش میده
۴- اگه واقعا میخواین پروتکلی مثل تعطیلی مغازه ها رو احرا کنید یه هفته در تمام ساعات روز به صورت نوبتی صنوف رو تعطیل کنید نه اینکه بخواهید بعد از ساعت ۱۸ این ممنوعیت رو اجرا کنید
تعطیلی برخی صنوف در جهت پیشگیری از کرونا مفید و خوب هست اما به این شکل و با دلایلی که عرض شد یه کمی مضحک است