آب باریکه فرهنگ و ارقام نجومی صدا و سیما در بودجه ۱۴۰۰

از این میزان بودجه، ۱۳۰۰۸۰۳ میلیون ریال به برنامه حمایت از گسترش فعالیت‌های فرهنگی در مساجد، ۵۲۷۰۰۰ میلیون ریال برای توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی کشور، ۲۳۲۰۰۰ میلیون ریال برای حمایت از بهبود فضای کسب و کار‌های فرهنگی و ۱۰۲۰۰۰ میلیون ریال به حمایت از توسعه و الگو سازی مد و لباس اسلامی اختصاص پید ا کرده است.

سهم حوزه نشر، کتاب و مطبوعات در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ ۸۰۵۸۱۰ میلیون ریال برای توسعه نشر و ترویج کتابخوانی، ۶۱۶۰۰۰ میلیون ریال برای برنامه حمایت و ارتقای مطبوعات و ۱۴۰۰۰۰ میلیون ریال برای نمایشگاه بین المللی کتاب تهران است.

هنر‌های نمایشی و تجسمی نیز هر کدام به ترتیب، ۱۲۰۵۰۰۰ میلیون ریال و ۴۵۴۰۰۰ میلیون ریال از بودجه فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده‌اند و ۸۰۵۰۰۰ میلیون ریال هم برای حمایت و صیانت از موسیقی ملی تعیین شده است.

سهم سازمان امور سینمایی و سمعی بصری، متولی برگزاری جشنواره فیلم فجر از بودجه ۱۴۰۰ هم ۲۷۵۰۰۰۰ میلیارد ریال است. بنیاد سعدی هم با بودجه ۲۰۰۰۰۰ میلیارد ریال هم قرار است در سال آینده برای گسترش زبان فارسی فعالیت کند.

ارقامی که البته با وجود مشکلات متعدد عرصه فرهنگی در سال‌های اخیر و به خصوص سال گذشته با وجود تعطیلی‌های طولانی مدت سینما‌ها و سالن‌های نمایش، به نظر می‌رسد که دردی از حوزه فرهنگ دوا نخواهد کرد. مسئله بعدی در خصوص وضعیت بودجه فرهنگ وهنر تفاوت در بودجه مصوب بودجه تخصیص یافته است. هنرمندان بسیاری در این سال‌ها درباره نحوه تخصیص بودجه فرهنگی و مشکلات ناشی از آن صحبت کرده‌اند.

امیر دژاکام مدرس و کارگردان تئاتر در باره وضعیت بودجه عرصه فرهنگ می‌گوید: «به نظر می‌رسد نیازمند یک چانه زنی کاسب‌کارانه برای دریافت حقوق طبیعی هر بخش از عرصه هنر هستیم، چون بودجه بسیاربسیار غیرعادلانه و نامتناسب تخصیص می‌یابد و نه براساس ضرورت بلکه براساس قدرت و چانه زنی تعلق می‌گیرد.» او همینطور اضافه می‌کند: «در ردیف بودجه فرهنگی که هرسال اعلام می‌شود، اختصاص بودجه به موسساتی وجود دارد که نوع فعالیت و عملکرد و خروجی‌شان به درستی مشخص نیست و در طول سال گزارشی نیز از نحوه فعالیت‌هایشان منتشر نمی‌شود، اما چندصد میلیارد تومان بودجه دریافت می‌کنند.»

 

عرصه فرهنگ در این سال‌ها جزو اولین حوزه‌هایی بوده که دولت برای جبران کسری بودجه کشور بودجه آن را کاهش داده است. حسین علیشاپور مدرس و خواننده موسیقی ایرانی درباره نگاه متولیان بودجه‌ریزی به بخش فرهنگ در گفتگو با مهر می‌‎گوید: «متاسفانه به اعتقاد من نظرگاه بودجه‌ریزان کشور گویی در نقطه‌ای قرار دارد که مسائل مهمی، چون سینما، تئاتر، هنر‌های تجسمی و موسیقی آنچنان برای دوستان دارای اهمیت نیست و یا اگر هم هست آنقدر جدی نیست که بخواهند روی نحوه بودجه‌بندی آن‌ها برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشند. شرایطی که در اغلب موارد ماجرای بودجه را در همان شیوه سنتی بودجه‌بندی قرار داده و گویی هم قرار نیست اتفاق جدیدی در این حوزه بیفتد.»

از طرف دیگر غیر شفاف بودن نحوه هزینه‌کرد بودجه درسازمان‌ها و موسسات فرهنگی متعددی که در کشور وجود دارند، واضح نبودن خروجی آن‌ها و حتی جشنواره‌های مختلفی و پر تعدادی است که در طول سال در کشور برگزار می‌شود. علی مغازه‌ای پژوهشگرو دبیر هنری فستیوال موسیقی نواحی آینه‌دار در همین باره می‌گوید: «من بر این باورم اگر چه ارتقا و افزایش میزان بودجه می‌تواند تاثیر بسیار مهمی در جریان فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور داشته باشد، اما اکنون «میزان بودجه» مشکل ما نیست، بلکه «مدیریت بودجه» است که در رویکرد‌های کلان فعالیت‌های فرهنگی هنری کشور به ویژه حوزه موسیقی از نوسانات بسیاری برخوردار است. متاسفانه اکنون در کشور ما غیر از وزارت ارشاد، مجموعه‌ها و نهاد‌های مختلفی در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت می‌کنند که هم دارای پرسنل متعدد و هم کارکرد‌های متفاوتی هستند که من فعلاً کاری به نحوه فعالیت‌های آنان ندارم. اما همین چند مجموعه که بودجه فرهنگ و هنر کشور به بسیاری از آن‌ها اختصاص پیدا می‌کند به قدری در فضای فوق بوروکراتیک و ناکارآمدی قرار دارند که بدون ساماندهی و مدیریت بودجه برای نحوه هزینه کرد آن‌ها فعلاً نمی‌توانیم وارد مراحل بعدی قصه بودجه شویم.»

 

صدا وسیما و پرسش‌های بی‌جواب
بخش بزرگ دیگری از بودجه فرهنگی کشور به سازمان صدا و سیما اختصاص دارد. در لایحه بودجه سال آینده ۲ هزار و ۶۱۹ میلیارد تومان بودجه برای تولید برنامه‌های صوتی و تصویری در نظر گرفته شده که رقم قابل توجهی است والبته نسبت به سال گذشته بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش داشته. اعلام بودجه صدا و سیما که مقداری برابر بودجه ۱۰ استان کشور یعنی همدان، اردبیل، زنجان، یزد، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، البرز، قزوین، قم و سمنان دارد، پرسش‌هایی را درباره عملکرد این سازمان عریض و طویل در جذب و اقناع مخاطب و کیفیت تولیدات آن ایجاد می‌کند. علاوه بر این، می‌توان پرسید که نسبت طرح‌هایی مثل کوچک‌سازی صدا و سیما با بودجه‌ای که به آن اختصاص پیدا می‌کند چیست؟ طرحی که در زمان ریاست محمد سرشار دنبال می‌شد و ظاهرا بعد از آن به فراموشی سپرده شده. پرسش‌هایی که البته به دلیل نبود شفافیت در عملکرد و هزینه‌کرد این بودجه عموما بی‌پاسخ می‌مانند.