برگزیدگان جشنواره تئاتر مقاومت در گفتگو با دانشجو:
گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو- زهرا قربانی رضوان؛ گروه‌های هنری امسال در شرایطی خاص و البته با مقاومت، خود را به هفدهمین دوره جشنواره تئاتر مقاومت رساندند. رویدادی هنری با مضامین ارزشی و انقلابی که هفدهمین دوره خود را در شرایطی خاص سپردی کرد و بنا به اقتضائات این دوره شیوع کرونا، از نوع مجازی بود. سه شنبه دوم آذر ماه تئاتر مقاومت با حضور بیش از هشتاد اثر در بخش‌های راویان حماسه، صحنه ای، خیابانی، دانشجویی و نمایشنامه رادیویی به کار خود پایان داد.
جشنواره‌ای که امسال با وجود شرایط سخت رکود ایجاد شده به واسطه شیوع بیماری کرونا، تعطیلی ده ماهه سالن‌های نمایش و بی توجهی مسئولان به وضعیت معیشت این گروه از فعالان فرهنگی با برگزاری مجازی، گروه‌های نمایشی را در بخش‌های مختلف گرد هم آورد.
اما شیوه برگزاری آنلاین این هنر نمایشی، که پویایی و لذت حقیقی تماشایی آن تنها در سالن نمایش محقق می‌شود، سبب شد تا درباره نوع برگزاری این دوره جشنواره و دشواری‌های پیش روی این شیوه اتخاذ شده از سوی مسئولان با دو هنرمند حاضر در این جشنواره به گفتگو بنشینیم. علی فرحناک بازیگر نمایش لیلیت، برنده جایزه اول بازیگری مرد و محمدرضا شاه مردی نمایشنامه نویس و کارگردان نمایش لیلیت که در این دوره جشنواره حائز رتبه اول در بخش نمایشنامه و دوم در بخش کارگردانی شدند با ما درباره این دوره از جشنواره گفتگو کردند:
کیفیت برگزاری جشنواره امسال نسبت به سال‌های گذشته را چطور دیدید؟
علی فرحناک بازیگر نمایش لیلیت گفت: «امکان دیدن خیلی از نمایش‌ها هنگام اجرای زنده آن‌ها فراهم نبود. چون معمولا در جشنواره‌ها همه می‌توانند کارهای یکدیگر را ببینند، ولی الان در این دوره جشنواره نمی‌شد همه‌ی کار‌ها را تماشا کرد و مجبور بودیم فیلم برداری و پخش آنلاین کار‌ها را بعدا ببینیم. طبیعتا کیفیت تئاتر فیلم برداری شده خیلی به اندازه تئاتر زنده نیست و نمی‌تواند حق مطلب را ادا کند. ولی در کل با توجه به تمام شرایطی که الان وجود دارد و بالاخره همه ناچارند که آن را رعایت کنند، جشنواره در سطح خیلی خوبی برگزار شد. کار‌هایی را هم می‌شد در این دوره دید که خیلی خوب بودند. به نسبت، چند کار خیلی خوب حضور داشت و جشنواره کیفیت لازم را داشت.»
محمد رضا شاه مردی: «جشنواره تئاتر مقاومت یکی از جشنواره‌های معتبری است که صرف نظر از جایگاهی که در تئاتر جمهوری اسلامی دارد، یک نگاه خاص بین المللی نسبت به آن وجود دارد. این جشنواره توسط بسیاری از علاقه‌مندان مفهوم مقاومت یا حتی توسط دشمنان رصد می‌شود. به هرحال خیلی مهم است که جشنواره برگزار شود، با کیفیت هم برگزار شود و خروجی موثر داشته باشد. برگزاری بسیاری از جشنواره‌ها در ایران به نظر من صرفا یکجور رفع تکلیف برای مسئولان هست و خروجی موثر ندارد، چون هدف گذاری مشخصی ندارد. ولی در جشنواره مقاومت از دیر باز ما شاهد آن هستیم که آثاری از دل جشنواره بیرون آمده است که تحول مناسبی را در تئاتر کشور ایجاد کرده و خیلی از جوانان، دانشجویان یا افرادی که سال هاست تجربه کار دارند، برای حضور جدی‌تر در این جشنواره فرصت دارند.
جشنواره هفدهم از جهات بسیار زیادی متمایز بود و این کار مسئولین جشنواره را سخت‌تر می‌کرد. از طرفی بروز این بیماری و محدودیت‌های خاصی که در کشور به وجود آورده و از طرفی هم دست اندازی‌های دشمن من جمله شهادت شهید سلیمانی، شهید فخری زاده و ماجرا‌های از این دست، جشنواره تئاتر امسال را خیلی جشنواره متفاوتی با سال‌های قبل و برگزاری این جشنواره را دارای اهمیت ویژه کرده بود. به عنوان کسی که جشنواره‌های دیگری را هم رصد کرده بودم واقعا می‌توانم بگویم یکی از بهترین جشنواره‌هایی بود که در طول این سال‌ها در ایران برگزار شده است و همانطور که خود مسئولین جشنواره ادعا کردند، این جشنواره و نوع برگزاری اش می‌تواند مدلی برای ادامه مسیر جشنواره‌های دیگر چه در شرایط کرونا چه بعد از آن باشد. اینکه شما بتوانی تمام رسالت‌های این جشنواره را به درستی آن هم در این شرایط پیش ببری خیلی کار سختی است. ولی اینها انجام و جشنواره در بخش‌های مختلف خیلی پر شور و پر سروصدا و خیلی مرتب و منظم برگزار شد.»
استقبال مخاطبان از این دوره جشنواره با توجه به شیوه جدید پخش آن از طریق پلتفرم‌های نمایش آنلاین رضایت بخش بود؟
علی فرحناک: «چون فضای مجازی بود ما خیلی نمی‌توانستیم استقبال مخاطبان را تشخیص بدهیم. ولی خود دست اندرکاران جشنواره، دبیر جشنواره، اطلاعات خیلی خوبی راجع به اینکه آمار بازدیدکنندگان نمایش‌ها خیلی زیاد بود می‌دادند و استقبال دور از انتظارشان بود.»
استقبال مخاطبان از این دوره جشنواره با توجه به شیوه جدید پخش آن از طریق پلتفرم‌های نمایش آنلاین رضایت بخش بود؟
علی فرحناک: «چون فضای مجازی بود ما خیلی نمی‌توانستیم استقبال مخاطبان را تشخیص بدهیم. ولی خود دست اندرکاران جشنواره، دبیر جشنواره، اطلاعات خیلی خوبی راجع به اینکه آمار بازدیدکنندگان نمایش‌ها خیلی زیاد بود می‌دادند و استقبال دور از انتظارشان بود.»
محمدرضا شاه مردی نیز درباره استقبال مخاطبین از این دوره جشنواره بیان داشت: «اینطور نبود که کار‌ها صددرصد آنلاین باشد. این شور و هیجان وجود داشت. کارهای زیادی در بخش‌های مختلف جشنواره اجرا شد که هرکدام شاید یکسری مخاطب خاص حضوری هم داشت. اما برگزاری آنلاین یک تجربه تازه بود. الان هم نمی‌شود به هیچ چیز این اتفاق خرده گرفت. اگر ایراداتی هم وجود داشته به واسطه این بوده که ما در طول تاریخ پیش از صد سال تئاتر در ایران برای اولین بار تکنولوژی و صنعت را به خدمت تئاتر در این شکل بکار گرفتیم. اما آنطوری که من از کار خودم برآورد کردم و آراء مردمی را دیدم یا پیام‌ها و چالش‌ها و نقد‌ها را رصد کردم به نظرم با توجه به همه‌ی محدودیت‌های حوزه فناوری که ما هنوز در کشورمان داریم و با توجه به نو بودن این قصه یعنی اجرا آنلاین به نظرم جشنواره نمره بسیار خوبی در این حیث می‌گیرد. با عنایت به همه اینها، استقبال خوب بود هر چند که شاید مخاطب ما یک پنجم یا یک چهارم مخاطب حضوری بود. چرا که هنوز مخاطب این تمایل را ندارد که تئاتر را از طریق ویدیو ببینند. ترجیح مخاطب آن است که تئاتر را در سالن ببینند و خوب ذات تئاتر هم همین است. اما اجرای آنلاین باعث می‌شود که گستره بیشتری داشته باشیم. ما وقتی بخواهیم در سالن اجرا داشته باشیم کلا دویست، سیصد نفر ظرفیت داریم، اما با اکران آنلاین تعداد زیادی از افراد وجود دارند که می‌توانندنمایش را ببینند. اگر استقبال از جشنواره به شکل میلیونی نشده شاید بخشی از آن به ذات تئاتر بر می‌گردد که طبیعتا کسی حاضر نیست تئاتر را به شکل ویدیو یا آنلاین ببیند و بخشی هم به این بر می‌گردد که امسال سال اول برگزاری جشنواره به این شکل بود. با همه اینها من می‌گویم استقبال بسیار خوب بود.»
فرحناک بهترین بازیگر مرد جشنواره هفدهم درباره شرایط خاص اتخاذ شده برای این دوره و شیوه آنلاین آن گفت: «اینکه به علت این شرایط جشنواره برگزار نشود اصلا فکر خوبی نبود. به نظرم به بهترین شکلی که ممکن بود جشواره برگزار بشود، برگزار شد. درست است که این مسئله برای هیئت داوران و گروه برگزاری جشنواره زحمت داشت، ولی داوری‌ها را به هر صورت بود به شکل زنده برگزار کردند. فیلم‌ها به شکل آنلاین گذاشته شد و دیگران توانستند استفاده کنند. در کل باتوجه به شرایط موجود، بهترین شکل اجرا بود که می‌شود انجام داد. شاید یکسری نواقص جزئی هم وجود داشت، ولی قابل رفع است و فکر می‌کنم الگوی خیلی خوبی بود که اگر این شرایط ادامه پیدا کند جشنواره‌هایی مثل جشنواره فجر یا جشنواره‌ها کشوری همین ایده را دنبال کنند و سعی کنند حتی خلاقیت‌های جدیدتری را هم به آن اضافه کنند و شکل بهتری به آن بدهند.»
محمدرضا شاه مردی در این باره معتقد است: «راحت بگویم، هنرمندان تئاتر، سینما و سایر رشته‌ها در این شرایط دارند به شدت آسیب می‌بینند. این گردش مالی و این چرخه فعالیت نباید متوقف می‌شد. من با برگزاری جشنواره صددرصد موافق بودم، چرا که حداقل ما می‌بینیم ۹۰ کار در جشنواره در بخش‌های مختلف شرکت کرده اند. اگر حساب کنیم در هر کدام از کار‌ها بیست نفر هم فعالیت کرده باشند به هر حال یک عدد بالای از هنرمندان در سراسر کشور به تکاپو افتاده اند. بچه‌های موسیقی فعال شدند، طراحان پوستر، لباس، صحنه، بازیگرها، آن‌هایی که در فضای مجازی کار تبلیغات انجام می‌دادند یا سالن‌ها در استان‌های مختلف با یک رونقی مواجه شدند و گروه‌ها در سالن‌ها تمرین کردند و رفت و آمد داشتند. برگزاری جشنواره بسیار کار درستی بود و مدل برگزاری هم در این شرایط مدل خوبی بود. هم یک گردش مالی خوب ایجاد کرد و هم چند گروه کمک هزینه گرفتند، اجرا رفتند و دیده شدند.»
برگزاری جشنواره توانست در فعالان تئاتر استان‌ها هم شور و شوق ایجاد کند؟
شاه مردی: «به عنوان نمونه استان خودم را می‌گویم. ما از قم دو کار را در بخش صحنه‌ای داشتیم. نمایش یزله کار آقای ملاک و نمایش لیلیت. خبر اینکه ما داریم تمرین می‌کنیم، خبر اینکه متن ما در جشنواره انتخاب شده، کار ما انتخاب شده، این خبر‌ها واقعا باعث شد که شور و شوقی در دیگران ایجاد شود. اینکه در همین شرایط هم می‌توان طبق پروتکل‌ها کار کرد و آسیب ندید و آسیب نرساند. در شهر ما که اتفاق خیلی خوبی افتاد. خیلی از گروه‌ها با نکاتی که ما در پیش گرفته بودیم یعنی رعایت تمام نکات بهداشتی کار خود را شروع کردند.
ضمن اینکه گستره رسانه‌ای این جشنواره در فضای مجازی، روزنامه ها، خبرگزاری‌ها خود شوری را ایجاد کرده بود. انصافا جشنواره در این حوزه موفق بود و توانست در این وضعیت رخوت امیدی ایجاد کند و این برای جامعه واقعا نیاز بود. خداراشکر کمترین ابتلا و آسیب ممکن در بین گروه‌ها وجود داشت. من حداقل نشنیدم کسی تمرین کرده باشد و عوامل به بیماری مبتلا شده باشند. همه رعایت می‌کردند برای اینکه برایشان مهم بود که بازیگرشان سالم باشد، عوامل شان سالم باشد که کار به جشنواره برسد و خداراشکر همه کار‌ها به جشنواره رسید و این ثابت کرد که می‌شود با رعایت شرایط، کرونا را هم فعلا پذیرفت و کار کرد.»
علی فرحناک: «حتما خیلی زیاد. چون باتوجه به شرایطی که الان وجود دارد و هیچ نمایشی نمی‌تواند اجرا برود یا گروه‌ها نمی‌توانند تمرین بکنند و شرایط یک رکورد کامل است، به نظرم این جشنواره توانست یک بار دیگر یک شوری را در گروه‌های تئاتر ایجاد بکند و آن‌ها را وادار به کار بکند. با دوستان دیگر از شهرستان‌های مختلف که صحبت می‌کردم، خیلی خوشحال بودند که سعی شد این جشنواره به بهترین شکل برگزار شود و گروه‌ها فعال شدند و در آن شرکت کردند. حالا ممکن است که این گرو‌ها در شهر خودشان نتوانند اجرا بروند، اما به هرحال کار‌هایی تولید شد که این بعد‌ها در شرایط بهتر اجرای عمومی برود.»
کاگردان بهترین نمایش صحنه‌ای این دوره درباره کمک هزینه‌های هفدهمین دوره جشنواره تئاتر مقاومت به گروه‌ها گفت: «واقعیت این است که با این میزان کمک هزینه شاید ما یک مقداری مجبور به صرفه جویی بودیم. من معتقدم عدد و رقم‌های مالی که در این جشنواره جابه جا شد و حمایت‌هایی که صورت گرفت خیلی نامناسب نبود. می‌توانم بگویم یک استانداری را داشت و همه گروه‌ها توانستند از پس اداره این قصه بربیایند. واقعا در شرایطی که کشور در ظالمانه‌ترین تحریم‌های ممکن در ۴۰ سال اخیر است و کرونا هم آسیب‌های اقتصادی جدی هم به دولت هم به بخش‌های سرمایه گذاری وارد کرده جشنواره نمی‌توانست به سمت بخش خصوصی بود و آن‌ها را به حمایت متمایل کند. یکی از نکات جالب جشنواره آن بود که علنا هزینه‌ای که به جشنواره اختصاص داده شده بود اعلام شد. مثلا گفته شد چه میزان از طرف حامیان به جشنواره اختصاص پیدا کرده است. یعنی چیزی پنهان از گروه‌های شرکت کننده نبود. کاملا مشخص کردند که چقدر کمک هزینه دارند و چقدر برای جایزه در نظر گرفته شده.»
علی فرحناک هم در این باره افزود: «همه چیز به نسبتی که بخواهیم با جشنواره‌های دیگر مقایسه کنیم هم از لحاظ بحث مالی و هم حمایت جشنواره خوب بود. جشنواره کیفیت خوبی داشت و کمک خوبی شده بود. همه چیز خوب و حرفه‌ای به نظر می‌رسید.»
محمد رضا شاه مردی در پاسخ به این سوال که جشنواره تئاتر مقاومت چه میزان این فرصت را به هنرمندان داد تا از مناظر متفاوت به مضامین مقاومت بپردازند بیان داشت: «موضوع نمایش من درباره جنگ داخلی یوگوسلاوی بود. روز اول که کار من آماده شد تصور نمی‌کردم که بتوانم آن را به جشنواره مقاومت ارسال کنم. بعضی از دوستان که کار را خواندند می‌گفتند شاید جشنواره مقاومت به آن توجهی نکند. ولی خداراشکر متن کار تایید شد و در جشنواره هم بهترین جوایز به این کار اختصاص پیدا کرد. یعنی اینطور نبود که جشنواره بگوید فقط کار با موضوعات مربوط به دفاع مقدس را می‌خواهد یا مربوط به مدافعان حرم یا حتی صرفا انقلاب.
به نظر من یک نگاه باز نسبت به مفهوم مقاومت وجود داشت. به نظرم مفهوم مقاومت در نگاه امام خمینی(ره) یا در نگاه رهبر انقلاب؛ یک مفهوم صرفا متعلق به شیعیان یا منطقه خاورمیانه یا هشت سال جنگ تحمیلی یا مسئله‌ای سوریه و داعش نیست. مفهوم مقاومت در نگاه یک فرد انقلابی می‌تواند مقاومت یک گروه مظلوم در جنوب افریقا یا در جنوب آمریکای لاتین یا هرجای دنیا باشد. اگر ما به کسی که دارد دربرابر یک ظلمی تاوان پس می‌دهد و مقاومتی می‌کند بپردازیم مفهوم مقاومت را پاس داشتیم.
من تصور می‌کردم کار من به علت موضوعی که داشت شاید الویت دست چندم جشنواره قرار گیرد. اما کار من در بخش‌های مختلف جشنواره جایزه‌های مختلفی را گرفت و این ثابت کرد که جشنواره این نگاه باز را دارد. به ویژه در بخش کودک و نوجوان اگر دقت می‌کردید می‌دیدید که خیلی از کار‌ها در ظاهر و مستقیم مفهوم جنگ یا دفاع مقدس و ایثار و شهادت را نداشتند، اما به ذات و در درون قصه سعی می‌کردند به کودک مفهوم مقاومت و دشمن شناسی را برسانند.»
نمایش لیلیت قصه‌ای است درباره بخشی از وقایع مربوط به جنگ بوسنی و هرزگوین و مظلومیت مردم مسلمان و مسیحی بوسنی که هر دو زیر یوغ دشمن مزدور مقاومت کرده و از اعتبار و حیثیت خودشان و انسانیت دفاع کردند. نویسنده و کارگردان نمایش محمدرضا شاه مردی برنده جایزه اول نمایشنامه نویسی و دوم کارگردانی، علی فرحناک برنده جایزه اول بازیگری مرد، مهناز رودساز برنده جایزه اول بازیگری زن هستند.
در پایان، نمایش لیلیت به عنوان کار برگزیده صحنه‌ای به جشنواره فجر معرفی گردید.
ارسال نظرات