از تصویب اساسنامه سپاه تا برگزاری انتخابات مجلس و ریاست جمهوری؛ شورای انقلاب چرا تشکیل شد؟

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، ۲۲ دی ماه، سالروز چهل و دومین سال تشکیل شورای انقلاب اسلامی به فرمان بنیانگذار انقلاب اسلامی درست یک ماه قبل از پیروزی رسمی انقلاب در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ است.

امام خمینی(ره) در نامه‌ای تشکیل شورای انقلاب اسلامی را اعلام کردند. در بخشی از بیانیه آمده بود: «به موجب حق شرعی و براساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به این جانب ابراز شده‌است در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق، موقتاً تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد. اعضای این شورا در اولین فرصت مناسب معرفی خواهند شد. این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصی شده‌است از آن جمله مأموریت دارد تا شرایط تأسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد».

وظیفه اصلی شورای انقلاب هدایت انقلاب برای رسیدن به پیروزی نهایی بود. تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک‌ها، ساماندهی دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه پرسی نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی، تصویب آیین نامه‌های مجلس خبرگان قانون اساسی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی از جمله مهم‌ترین اقدامات شورای انقلاب بود.

حیات شورای انقلاب از 22 دی 1357آغاز و تا 29 تیر 1359 به طول انجامید. شهید مرتضی مطهری حکم تشکیل شورای انقلاب اسلامی را از امام دریافت کرد و همه اعتقاد دارند که از ابتدا ریاست و هدایت این شورا با شهید مطهری بود و وی مغز متفکر این شورا بود.

حضرت امام آقایان شهید مطهری، شهید بهشتی، موسوی اردبیلی، شهید باهنر و ‌هاشمی رفسنجانی را به عنوان هسته‌ اول شورای انقلاب تعیین و اجازه داده بودند که افراد دیگر با اتفاق نظر این پنج نفر اضافه شوند و در جلسات ابتدایی تصمیم بر این شد که حتی‌الامکان ترکیب شورا از اعضای روحانی و غیرروحانی به نسبت مساوی و نزدیک به هم باشد.

بعدها آیت‌الله محمود طالقانی، آیت‌الله خامنه‌ای، آیت الله محمدرضا مهدوی کنی، احمد صدر حاج سید جوادی، مهندس مهدی بازرگان، یدالله سحابی، مصطفی کتیرایی، سرلشگر ولی‌الله قرنی، سرتیپ علی‌اصغر مسعودی، به اتفاق آرا به عضویت انتخاب شدند. همچنین  حسن حبیبی، عباس شیبانی، ابوالحسن بنی صدر، صادق قطب زاده، احمد جلالی و حبیب الله پیمان نیز به جمع اعضای شورای انقلاب اضافه شدند.

آیت‌الله بهشتی‌ به‌ عنوان‌ تشکیلاتی‌ترین‌ روحانی‌ و یکی‌ از صاحب‌نفوذان‌ روحانیون ‌تهران‌ در اوایل‌ آبان‌ 1357 در پاریس‌ خدمت‌ امام‌ خمینی‌ رسید. امام‌ خمینی‌ دغدغه‌ی ‌خود را در این‌ رابطه‌ با وی‌ در میان‌ گذاشت‌. به‌ روایت‌ آیت‌الله بهشتی‌، برای‌ امام‌خمینی‌ «دو مطلب‌ مطرح‌ بود: یکی‌ کسانی‌ که‌ بتوانند در ایران‌ با حضورشان‌ به‌ همگانی‌تر شدن‌ وگسترده‌تر شدن‌ حرکت‌ اجتماعی‌ شتاب‌ بدهند و یکی‌ کسانی‌ که‌ پس‌ از پیروزی‌ بتوانند در اداره‌ی‌ جامعه‌ نقشی‌ بر عهده‌ بگیرند». آیت‌الله بهشتی‌ از صحبت‌های‌ امام‌ استنباط‌کرد که‌ «ایشان‌ روی‌ بخش‌ دوم‌ بیشتر تکیه‌ دارند. بیشتر تکیه‌شان‌ روی‌ این‌ است‌ که‌ ما چگونه‌ باید در جامعه‌، نیروها را آماده‌ و شناسایی‌ کنیم‌ تا با آن‌ خلأیی‌ که‌ در مدیریت ‌جامعه‌ در آینده‌ ممکن‌ است‌ پیش‌ بیاید مقابله‌ کنیم‌».

نخستین رئیس شورای انقلاب، شهید آیت‌الله مطهری بود که در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ به وسیله گروه فرقان به شهادت رسید سپس شادروان آیت‌الله سیدمحمود طالقانی به ریاست شورای انقلاب انتخاب شد که وی نیز در ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ به دنبال یک حمله قلبی دارفانی را وداع گفت. تا این تاریخ اسامی اعضای شورای انقلاب همچنان مخفیانه باقی ماند ولی پس از فوت آیت الله طالقانی، اعضای شورا رسماً معرفی شدند. آیت‌الله محمد بهشتی، پس از آیت الله طالقانی عهده‌دار مسوولیت دبیری شورای انقلاب شد. پس از انجام انتخابات ریاست جمهوری، بنی‌صدر ریاست شورای انقلاب را نیز به عهده گرفت».

با نمایان شدن پیچیدگی مشکلات اداره کشور، نیاز به تقویت دولت و همگرایی بیشتر میان شورای انقلاب و دولت موقت ملموس‌تر شد و با موافقت امام، ترمیم کابینه صورت گرفت. بر این اساس، تعدادی از اعضای شورای انقلاب وارد دولت شدند تا به قول بازرگان، «حفظ وحدت» محقق شود. آیت‌الله خامنه‌ای معاون وزیر دفاع، محمدجواد باهنر معاون وزیر آموزش و پرورش، اکبر هاشمی رفسنجانی و محمدرضا مهدوی کنی معاون وزیر کشور و ابوالحسن بنی‌صدر معاون وزیر دارایی شدند.

با شروع کار مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و دیگر سازمانها، نهادها و دستگاههای اداری و قضایی و تقنینی انقلاب اسلامی، ضرورت وجود شورای انقلاب به پایان رسید. شهید آیت الله سیدمحمد بهشتی در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۵۹ اعلام کرد: «مسوولیت شورای انقلاب دو هفته دیگر پایان می‌یابد.»

به این ترتیب آخرین جلسه شورای انقلاب اسلامی در ۲۶ تیر ۱۳۵۹ تشکیل شد و مرحوم دکتر حسن حبیبی، سخنگوی شورای انقلاب در آخرین گفت و گوی خود پس از این نشست اعلام کرد: «امروز با رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و کامل شدن اعضای شورای نگهبان قانون اساسی، وظیفه شورای انقلاب اسلامی که تاکنون وظیفه قانونگذاری داشت، به پایان رسید.».

انتهای پیام/