کیفیت آموزش، طبقاتی شده است / تنزل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با کار‌های سطحی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، جمعی از نمایندگان بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان، در نشستی که به همت بسیج دانشجویی مرکز شهید شرافت تهران برگزار شد، با علی الهیار ترکمن معاون برنامه ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش گفتگو نشستند.

اللهیار ترکمن پس از سخنان تعدادی از اعضای بسیج دانشجویی، ضمن توصیه به دانشجویان مبنی بر کنار گذاشتن دوگانگی و صف‌بندی‌های جناحی در نگاه تحولی به آموزش و پرورش گفت: مسائل آموزش و پرورش رسوب تاریخی دارد. شش یا هفت دهه است که این وضعیت، چون پدیده‌ای مزمن بر آموزش و پرورش ما حاکم شده است.

وی ادامه داد: دولت‌های مختلف هم هر کدام روش بررسی و حل مسئله شان با هم فرق می‌کند. اما ما باید یک سیر و نقطه عزیمت مشخصی را داشته باشیم تا بتوانیم صلاح جامعه فرهنگی و نظام تعلیم و تربیت کشور را در نظر بگیریم.

وی بزرگ‌ترین مشکل آموزش و پرورش را در برنامه‌ریزی و فرآیند سیاست گذاری عنوان کرد و در این‌باره افزود: اشکال این است که ما نمی‌توانیم سیاست‌ها را تبدیل به برنامه کنیم و برنامه‌ها را به اجرا تبدیل کنیم تا خروجی کار، ملموس باشد.

معاون برنامه ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش اضافه کرد: سیستم آموزش و پرورش نیاز به یک الگوریتم و سیستم عامل دارد. هدف در این بخش بزرگ، کارکرد‌های طبیعی و برنامه­‌ریزی نشده نیست که مثلا یک چهاردیواری بسازیم، یک معلم در آن بگذاریم و کتاب دستش بدهیم و بخواهیم اهداف را محقق کنیم. کارکرد‌های خودبه‌خودی، مورد تایید نیست.

باید این مشکلات حل شود تا شرایط بهینه شود
اللهیار ترکمن ادامه داد: تفکر سیستمی ما را به علت یابی بسیاری از مشکلات می‌رساند. یکی از این علت‌ها در درجه اول سنگین بودن بار برنامه‌های درسی است. متوسط ساعات تدریس برای یک دوره ۱۲ ساله ما حدود ۴ تا ۵ هزار ساعت بالاتر از سقف جهانی است. این مقدار اضافی چه تاثیری بر نیاز به منابع انسانی، منابع مالی و فیزیکی دارد؟ این بار اضافی بر عدالت آموزشی نیز موثر است. موضوع دوم بحث ساختار متمرکز و اقتدارگرایانه در آموزش و پرورش است. اگر بخواهیم به مدرسه در تراز سند تحول برسیم، باید مدرسه استقلال و هویت داشته باشد. هویت مدرسه بر اساس یک نظام مدیریتی مدرسه محور شکل می‌گیرد. ساختار اقتدارگرایانه مانع می‌شود.

وی با اشاره به لایه‌ای پنهان در آموزش و پرورش افزود: موضوع بعدی کوچک مقیاس بودن ساختار اداری مدارس ما است. ما ۷۶۰ منطقه آموزشی داریم که حدود ۴۰ درصد این مناطق دارای دانش آموزان زیر ۵۰۰۰ هزار نفر هستند در حالی که تعداد پنج هزار نفر در خیلی از کشور‌های دنیا درحد یک مدرسه است. ما منطقه‌ای داریم که فقط ۳۵۰ دانش آموزان دارد. ما ۲۴۰۰ میلیارد تومان فقط صرف عوامل اجرایی این ۷۶۰ منطقه می‌کنیم. این مقدار پول چقدر دانش آموز بازمانده از تحصیل را می‌تواند نجات دهد؟ این مقدار پول می‌تواند صرف جبران کمبود معلم، آموزش مجازی، توانمندسازی و ضمن خدمت معلمان شود.

دو بلایی که بر سر آموزش و پرورش آمد
معاون وزیر آموزش و پرورش درباره نظام تامین نیروی انسانی گفت: ما الان نیرو تامین می‌کنیم اما نیرو تربیت نمی‌کنیم. بعد از انقلاب تعداد موالید بالارفت و اعتماد مردم به دستگاه تعلیم و تربیت به ویژه آموزش دختران زیاد شد. نرخ رشد تعداد دانش‌آموزان ما رو به افزایش گذاشت. سال ۷۷ و ۷۸ تعداد دانش آموز به حدود ۱۹ میلیون نفر رسید. برنامه‌ریزان به آن انفجار جمعیت دانش آموزی می‌گویند.

وی افزود: آن موقع برای مدیریت اوضاع یا مدرسه می‌ساختند یا استخدام می‌کردند. فقط در سال ۷۰ که این تعداد در سال بعد بازنشسته می‌شوند، ۱۰۵ هزار نفر استخدام کردیم. ما قبلا یک نظام تربیت معلم منسجمی داشتیم. دانش سرا‌ها و مراکز تربیت معلم بود و از آن طرف ۳ دانشگاه تخصصی برای تربیت معلم در تهران و سبزوار و تبریز داشتیم. سال ۱۳۹۰ دو بلا سر آموزش و پرورش آمد. آن هم حذف دانشگاه‌های تخصصی تربیت معلم تهران، سبزوار و تبریز بود. بعلاوه، ۱۶۷ آموزشکده فنی از آموزش و پرورش جدا شد. حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان از اموال آموزش و پرورش بیرون رفت. در صورتیکه باید وظیفه اجرای دوره کاردانی از آموزش و پرورش گرفته می‌شد نه اینکه کلیه آموزشکده‌ها از این وزارت منفک شود.

ما گفت‌وگوی سیاستی را بلد نیستیم
اللهیار ترکمن تصریح کرد: مسئله بعدی بحث تامین مالی ما است. ما یک اصل ۳۰ قانون اساسی داریم که بر مبنای آن دولت باید همه هزینه‌های آموزش و پرورش را تامین کند؛ یک استفساریه شورای نگهبان داریم که می‌گوید این هزینه در حد توان دولت باشد. قانون مدارس غیردولتی در دهه هفتاد از همین استفساریه بیرون آمد. نظام تامین مالی ما کاملا مبتنی بر بودجه عمومی کشور است، نه بر مبنای GDP.

وی افزود: برای مشارکت مردم هم هیچ نظام چهارچوب‌مندی نداریم. تا زمانی که به GDP برنگردیم مسئله حل نمی‌شود. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، ۱۳.۴ درصد سهم آموزش و پرورش است. معمولا تا تبدیل به قانون شود سهم آموزش و پرورش افت می‌کند. مشکل دیگری که ما در آموزش و پرورش داریم این است که ما گفتگو‌های سیاستی را بلد نیستیم؛ این گفتگوی سیاستی در گرفتن بودجه و تامین منابع انسانی خیلی مهم و تاثیرگذار است.

اللهیار ترکمن در قسمتی از جلسه با اولویت دانستن مسائل فوق الذکر گفت: مشکل ما در جا‌هایی است که اگر آن را حل کنیم، شرایط بهینه می‌شود. در شرایط بهینه بهتر می‌توانیم برای موضوعاتی از قبیل خصوصی سازی و ادامه تحصیل معلمان که محل اختلاف نظر است، تصمیم بگیریم.

 

وی با بیان اینکه پیشبرد سند تحول بنیادین با دیگر ساختارها و برنامه ها گفت: من معتقدم تمام ساختارهای ما باید در خدمت سند تحول باشد. ما در آموزش و پرورش با تقاضای اجتماعی روبرو هستیم. بعضی از مشکلات غیر از آنجایی که مربوط به روش‌های نامطلوب است، می‌تواند ناشی از همین تقاضای اجتماعی باشد. همانطور که ما این روش ها در داخل خودمان اصلاح می‌کنیم، باید  آن را هم در بیرون دنبال کنیم. 

 

تنزل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با کار‌های سطحی
امیرحسین محقق، مسئول بسیج دانشجویی برادران دانشگاه فرهنگیان تهران، ضمن اشاره به تنزل سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با کار‌های سطحی و اصلاحی گفت: یکی از مسائل عجیب این است که ما می‌خواهیم در کنار طرح‌های جاری وزارتخانه، سند تحول را هم اجرا کنیم. مگر می‌شود سند تحول را خارج از برنامه‌ها و طرح‌های معاونت‌های وزارتخانه دید؟

 

طرح رتبه بندی معلمان با هدف ارتقای کیفیت تنها بازی با کلمات است
مهسا میرزایی، مسئول بسیج دانشجویی مرکز آموزش عالی شهید شرافت نیز با تاکید بر توانمند سازی معلمان و لزوم برنامه ریزی برای ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای آنان گفت: اگر قرار باشد معلم بپذیریم باید نظام پذیرش ما از فضای کارمندی خارج شود و شاخص‌های پایه مورد نیاز برای ورود به فرایند تربیت معلم مورد سنجش قرار گیرد. به نظر می‌رسد طرح رتبه بندی معلمان با هدف ارتقای کیفیت در آموزش و پرورش تنها بازی با کلمات است.

 

تفکر لیبرالیستی در بودجه آموزش و پرورش جاری است
همچنین حمیدرضا قائم‌پناه، معاون مطالبه‌گری و گفتمان سازی مرکز بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان ضمن تاکید بر حاکم بودن تفکر لیبرالیستی در بودجه آموزش و پرورش با جاری شدن رویکرد خصوصی سازی برخی از چالش‌های بودجه آموزش و پرورش را عدم شفافیت در اعتبارات حوزه مدارس غیردولتی، عدم برآورد برخی مصارف مهم و کاهش اعتبارات توانمندسازی و ارتقای حرفه‌ای معلمان عنوان کرد.

 

روند تربیت نسل آینده فروشی نیست
کوثر ابراهیمی، معاون مطالبه گری گفتمان سازی مرکز شهید شرافت تهران نیز، ضمن ارائه آمار بازماندگان از تحصیل گفت: مدارس نمونه به جهت کاهش کمبود‌های آموزشی مناطق محروم در قالب مدارس دولتی با کیفیت تاسیس شدند؛ اما این فرصت تحصیلی هم از انحصار مناطق محروم خارج شد و حتی از آن‌ها سلب شد. روند تربیت نسل آینده فروشی نیست. خصوصی سازی، از سر باز کردن امر مهم تعلیم و تربیت است.

سجاد صدیقی مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان هم اظهار کرد: شما خصوصی سازی را در واگذاری فیزیکی میبینید در حالی که اختیار مدرسه و آموزش هم جز امکانات دولت است که واگذار می‌شود. تمایز بین دانش آموزان در مبنای پول، جزء اقتضائات گسترش مدارس غیر دولتی است.

فاطمه حسامی، مسئول بسیج دانشجویی پردیس نسیبه، با اشاره به تغییر مناسبات قدرت با توجه به آموزش‌های مجازی در زمان کرونا و مشکلات شبکه شاد گفت: آقای وزیر فرمودند برای دانش آموزانی که به شاد دسترسی ندارند، آموزش‌های حضوری در نظر گرفته می‌شود. تکلیف مناطقی مثل دروازه غار تهران با توجه به مجازی شدن آموزش در شهر تهران چیست؟ هر میزانی که از حقوق دانشجومعلمان کسر می‌شود، حتی همان ۲۵ درصد باید با شفافیت مالی همراه باشد.

گفتنی است در این جلسه درباره ادامه تحصیل معلمان و لزوم تربیت معلمان برای سیاستگذاری در آموزش و پرورش نیز بحث شد.