ترکیه در آستانه انفجار است

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛  اندیشکده «امریکن اینترپرایز - The American Enterprise»، یکی از مهمترین اندیشکده‌های جهان که در واشنگتن مستقر است، در گزارشی به تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰ با عنوان «ترکیه در آستانه انفجار است» و به قلم «مایکل روبین» نوشت: اکنون ۱۸ سال است که حزب عدالت و توسعه «رجب طیب اردوغان» نظام سکولار ترکیه شوکه کردند و به قدرت رسیدند. پیروزی حزب عدالت و توسعه در کسب اکثریت کرسی پارلمان ترکیه در آن زمان، گرایش مذهبی رای دهندگان ترکیه را کمتر نشان می‌داد و [دلیل مهم رای آوری این حزب] انزجار ترک‌ها از ساختار فاسد و سوءمدیریت مالی متصدّیان بود. 

حال به زمان حاضر برمی‌گردیم: امروز رئیس‌جمهور میلیاردر سزاوار این افتخار است که به فاسدترین سیاست‌مدار تاریخ معاصر ترکیه بدل شود. مردم ترکیه اگر در رنج و مشقت نبودند ممکن بود نسبت به آن بی‌تفاوت باشند: کاهش اخیر ارزش لیر ترکیه (نوامبر) نشان دهنده‌ی بدترین عملکرد هفتگی طی دو دهه اخیر این کشور است. 

درحالیکه اردوغان سابقاً می‌توانست ساختار قدرت ترکیه را به جهت رکود اقتصادی به باد انتقاد بگیرد، به دلیل حکمرانی دیکتاتوری‌اش دیگر نمی‌تواند مسئولیت پاسخگویی را از خود ساقط کند. به نظر می‌رسد بسیاری از تلاش‌های اردوغان برای شعله‌ور کردن منازعات منطقه‌ای برای منحرف کردن اذهان ملّت ترکیه از شکست نحوه حکمرانی‌اش است. قطعاً اردوغان از این امر آگاه است که شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات ۲۰۱۹ شهرداری استانبول همزمان با کاهش ارزش لیر بود. [درباب اهمیت انتخابات شهرداری استانبول همین یک تعبیر از اردوغان کافیست: هرکسی استانبول را ببرد، ترکیه را می‌برد.]

هنگامی که اردوغان علیه یونان، قبرس، سوریه، عراق، مصر، اسرائیل و ارمنستان اقدام و هزینه می‌کرد، به لیست بلند دیکتاتورهایی ملحق شد که با ایجاد درگیری درصدد انحراف اذهان از فروپاشی اقتصاد داخلی و فساد هستند: «زیاد باره» درسال ۱۹۷۷ دستور حمله نیرو‌های سومالی به اتیوپی را صادر کرد. در سال ۱۹۹۰، «صدام» به منظور غارت منابع کویت و ترمیم سریع چاله‌های اقتصادی که خود عامل آن بود، به ارتش عراق دستور داد به کویت حمله کند. هریک از این افراد در نهایت زندگی خود را در تبعید، زندان یا با چوبه دار به پایان رساندند. 

اردوغان اگر خود را جدای از تاریخ بداند، در اشتباه خواهد بود: جامعه تجّار اردوغان تا حدّ زیادی رها کرده‌اند. درحالی که کردها زمینه مشترکی با محافظه‌کاری مذهبی اردوغان پیدا کرده بودند، بدبینی و قومیت‌گرایی رئیس‌جمهور ترکیه منجر به برچیده شدن پشتیبانی این جامعه نیز شد. اسلام سنّی اردوغان از علویان ترکیه که ۲۵ درصد جمعیت این کشور هستند، یک اپوزوسیون ساخت. همچنین اردوغان نمی‌تواند از اعضای خانواده و دوستان ۱۰۰ هزار مخالف سیاسی که زندانی کرده انتظار حمایت داشته باشد. فشار در حال افزایش است و درصورت فقدان آزادی معنادار، ترکیه منهدم خواهد شد. اردوغان در سال ۲۰۰۹، در حمایت از «عمر البشیر» دیکتاتور سودانی برخاست که در دادگاه بین‌المللی کیفری به دلیل کشتار غیرنظامیان در دارفور متهم به نسل کشی شده بود. اردوغان در همین رابطه اظهار داشت: «هیچ مسلمانی نمی‌تواند نسل کشی کند.»

نویسنده امریکن اینترپرایز البته معتقد است که این صحبت اردوغان مزخرف می‌باشد و بازتاب این اعتقاد رئیس‌جمهور ترکیه است که کشتار و پاکسازی قومی مسلمانان غیر سّنی مجاز می‌باشد. مایکل روبین در ادامه نوشت: درحالیکه [برخی دولت‌های] جهان بشار اسد را [برای موضوع ادعایی در حلب] به باد انتقاد می‌گیرند، تصاویر ماهواره‌ای و شاهدان عینی گواهی آن هستند که اردوغان در سیزر، سور و نصیبین دست به کشتار غیر نظامیان زده است. 

خارج از مرزهای ترکیه نیز شواهد فراوانی از پاکسازی قومیتی در عفرین و سایر مناطق شمال سوریه موجود است: نابودی بناهای فرهنگی و قبرستان‌های مناطق کردنشین در مقوله مبارزه با تروریسم جایی ندارد. پس از آن میراث حمایت ترکیه از داعش هست. مایکل روبین در ادامه نوشت: من در دسامبر سال ۲۰۱۹ به عنوان مهمان کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل از سینونی ـــ شهری بزرگ و ایزدی نشین در شمال شرق عراق که فقط ۱۰ کیلومتر با مرز‌های سوریه فاصله دارد ـــ بازدید داشتم. شواهدی از قول ایزدی‌ها و واسطه‌های عرب در دست است که اثبات می‌کند دختران ایزدی نه تنها در مناطق تحت کنترل نیروهای نیابتی آنکارا بلکه در خاک ترکیه هنوز در وضعیت بردگی به سر می‌برند. جنایات اخیر علیه ارمنی‌ها نیز به لیست کیفرخواست اردوغان اضافه شد. در همین ممکن است که اقدامات اخیر ترکیه جهت تکمیل پاکسازی قومی واروشا در شمال قبرس باشد. 

اردوغان در داخل و خارج انگیزه جهت انتقامجویی را دارد. اردوغان به جای عبرت از برکناری مرّبی اسلامگرای خود نجم الدین اربکان در سال ۱۹۹۷ یا حبس خود در سال ۱۹۹۹، حکومت خود را وقف انتقام گیری از اشخاصی کرده که به زعم خودش، نسبت به او و متحدان فکری‌اش بی‌احترامی کرده است. در بعد بین‌المللی نیز اردوغان خود را اصلاح‌کننده اشتباهات فرضی نه تنها در پیمان لوزان (در این پیمان ترکیه از تمامی ادعاهایش نسبت به باقیمانده امپراتوری عثمانی صرف نظر کرد) بلکه تا قرن‌ها پیش از سقوط امپراطوری عثمانی می‌داند. 

نویسنده اندیشکده «امریکن اینترپرایز» در پایان‌بندی مقاله خود از نسل بعدی رهبران ترکیه که در زندان اردوغان به سر می‌برند گفت و بر این باور است که این رهبران از نظم لیبرال پسا جنگ جهانی دوّم استقبال خواهند کرد و در آخر نسبت به مواجهه با حکومت اردوغان نوشت: «اکنون زمان اقدام فرا رسیده است.»