نردبان چینی استارتاپ‌ها

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، امیر خدادادهمدانی؛ موانع و محدودیت‌های قانونی در حوزه استارتاپی در حالی از مهم‌ترین چالش‌های کسب و کار‌های نوپا در کشور است که در بسیاری از اکوسیستم‌های موفق دنیا، شفافیت در فرایند شروع یک کسب و کار به شکل مشخصی وجود داشته و راه برای فعالان این حوزه باز است.

در یکی از این کشورها، سیاست‌گذاران چینی که دریافته‌اند بی‌توجهی به ترند جهانی استارتاپ‌ها یعنی عقب ماندن کشورشان از مواهب تکنولوژی، چین را از دام کره‌شمالی‌شدن رها کرده و در دو راهی بزرگ باز کردن در‌ها و توسعه مدرن یا انتخاب چینی با دیوار‌های بلند تکنولوژیک، در تدبیری تاریخی به جای ساخت دیوار جدید، این‌بار فرش قرمز را پیش پای استارتاپ‌های بزرگ و کوچک داخلی و خارجی پهن کردند تا از ظرفیت آن‌ها برای توسعه بیشتر اقتصاد و نفوذ جهانی سود ببرند.

تاجاییکه اکنون و بر اساس رتبه‌بندی موسسه StartupBlink در سال ۲۰۲۰، چین با ۱۳ پله صعود نسبت به سال قبل آن در جایگاه چهاردهم برترین زیست‌بوم‌های استارتاپی جهان قرار دارد (آمریکا، بریتانیا و رژیم صهیونیستی در رتبه‌های اول تا سوم این فهرست قرار دارند). در همین رابطه، جایگاه پکن در این فهرست به عنوان برترین شهر استارتاپی آسیا نیز از رتبه ۱۷ به رتبه ۶ ارتقاء یافته است (رتبه اول تا سوم به ترتیب به شهر‌های سانفرانسیسکو، نیویورک و لندن اختصاص دارد). شهر شانگ‌های نیز که در سال ۲۰۱۹، در رتبه ۳۱ برترین شهر‌های استارتاپی جهان قرار داشت، اکنون با رشدی فوق‌العاده توانست رتبه ۱۰ فهرست را به خود اختصاص دهد. طی سالیان اخیر، چین تبدیل به یکی از کشور‌های پیشگام جهان در عرصه‌هایی نظیر شبکه‌های اجتماعی، تجارت الکترونیک و هوش مصنوعی شده است. وجود شرکت Bytedance به عنوان ارزشمندترین استارتاپ جهان (ارزش این شرکت را بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده‌اند) در پایتخت چین را در همین راستا می‌توان تفسیر کرد.

چینی‌ها برای شرکت‌های چند‌ملیتی راه را گشوده و در این بین حضور غول‌های تکنولوژی مثل مایکروسافت، اپل، فیس‌بوک، آمازون، واتس‌اپ و… را تجربه کرده‌اند، اما همزمان شروع به وضع قوانین و شیوه‌نامه‌هایی کردند که در نهایت اکثریت سهام شرکت‌ها در اختیار کارآفرینان چینی باشد. جذب سرمایه قابل توجه خارجی، انتقال تجربه، دانش و تکنولوژی به کارآفرینان چینی و کنترل شرکت‌ها توسط سهامداران چینی از اهداف استراتژیک آن‌ها بود. همین امر باعث شد استارتاپ‌هایی مثل وی‌چت، علی‌بابا، بایدو و… آنقدر بزرگ شوند که دولت چین بعد از چند سال به محدود و فیلترکردن اپلیکیشن یا وب‌سایت‌های مشابه اقدام کند.

این امر در پی جذب سرمایه خارجی و انتقال تجربه، دانش، تکنولوژی، مدیریت و بزرگ‌شدن استارتاپ‌های چینی و پاسخگویی به کاربران انبوه روی داد. سیاستگذاری، رگولاتوری، حمایت از سرمایه خارجی، استفاده از تجربه و دانش دیگر کشور‌ها نه‌تن‌ها فرصتی بزرگ در داخل چین فراهم آورد، حتی آن‌ها توانستند با استارتاپ‌های بزرگ جهانی و آمریکایی رقابت کنند و بخشی از بازار‌های دیگر کشور‌ها را نیز تسخیر کنند. تاجاییکه باید تاکید کرد طی سال‌های اخیر، قوانین و فرآیند‌های حمایتی حوزه مالکیت فکری چین با سرعت شگرفی در حال تغییر و تحول هستند.

گمان می‌رود برای استارتاپ‌های کاربردی کشورمان در صورتی که قصد فعالیت در بازار‌های جهان را داشته باشند، استفاده از راهکار‌های حفاظتی نظیر ثبت پتنت با توجه به اینکه هزینه در چین به نسبت پایین است، باید در اولویت قرار گیرد.

سرانجام اینکه با توجه به امضای سند راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین به نظر می‌رسد اگر از این فرصت بتوان به نحوه صحیح بهره برد و با همکاری بین المللی تهران و پکن در حوزه حمایت‌های حقوقی و قانونی از کسب وکار‌های نوین، در آینده نه چندان دور جوانان مستعد کشورمان نیز در عرصه جهانی سازی استارتاپ‌های ایرانی خواهند درخشید.

امیرخداداد همدانی - مدرس دانشگاه

انتشار یادداشت‌ها به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.