صنعت قالیبافی، ظرفیتی فراموش شده

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین عنایتی سرشت؛ استان همدان یکی از مناطق مهم قالیبافی کشور از لحاظ کمیت و تعداد است اما متاسفانه امروزه این هنر حال و روز مناسبی ندارد. در سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۴ که سال های رونق قالیبافی استان بوده حدود ۱۷۰ هزار قالیباف در استان مشغول به فعالیت بوده اند اما امروزه به دلایل مختلف متاسفانه این تعداد به ۴۷ هزار نفر کاهش یافته و این امر موجب کاهش تولید فرش دستباف همدان شده است.

یکی از دلایل کاهش تعداد قالیبافان پایین بودن دستمزد قالیباف می باشد، دستمزد یک بافنده ماهر به ازای هر گره ۸ تا ۱۰ تومان می باشد و از آنجا که بافنده ماهر روزانه حدود ۵۰۰۰ گره می بافد دستمزد روزانه حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان می باشد این مقدار درآمد نسبت به درآمد مشاغل دیگر و زحمت فراوان قالیبافی واقعاً مناسب نمی باشد.

از دلایل دیگر کاهش قالیبافان می‌توان به کم بودن سود حاصله و بیمه نبودن همه قالیبافان اشاره کرد که دلیل آن پایین بودن قیمت فرش در قبال هزینه مواد اولیه است که به گفته رئیس اتحادیه شرکتهای تعاونی تولیدکنندگان فرش دستبافت، قیمت مواد اولیه بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافته است و همچنین واردات مواد اولیه و کمبود تولید داخلی مزید بر این علت می باشد. متاسفانه بسیاری از مسئولین به توان داخلی این حوزه کشور اعتماد و توجه کافی ندارند این در صورتی است که کشور توان تولید ۱۰۰ درصدی مواد اولیه قالیبافی را دارد.

قطع و کاهش صادرات نیز از جمله دیگر دلایل کاهش تولید فرش می‌باشد چرا که بازارهای اصلی فرش دستبافت همدان کشورهای کانادا آلمان و آمریکا بوده که به دلیل تحریم های اقتصادی این بازارها را از دست داده‌ایم و تلاش مناسبی برای ایجاد بازار عرضه مناسب در سایر کشورها صورت نگرفته است. متاسفانه در داخل کشور نیز مردم به دلیل قیمت بالای فرش های دستباف در مقایسه با فرش های ماشینی تمایل چندانی به خرید فرش دستباف ندارند.

همچنین تبلیغات گسترده و تسهیلات فراوانی در حوزه فروش و معرفی فرشهای ماشینی صورت گرفته اما در مقابل نه تنها تبلیغات مناسب و تسهیلات خوبی برای فروش و معرفی فرش دستباف صورت نگرفته بلکه با ورود فرش های دستبافت چین، هند و نپال به صورت قانونی و یا قاچاق، اندکی شانس فرش دستبافت ایران در بازارهای داخلی نیز کاهش یافته چرا که قیمت این فرش ها به نسبت کمتر است.

یکی دیگر از مباحث قابل توجه پیرامون مشکلات قالیبافی صدمات وارده به مشاغل وابسته به قالیباف است چرا که حدود ۲۵ شغل به صورت مستقیم و غیرمستقیم پیرامون قالیبافی فعالیت می کنند. و با کاهش قالیبافی افراد زیادی از کار بیکار شده، مشاغلی از جمله پشم چینی، رنگرزی، ریسندگی، چله کشی،کارگاههای تولید دار و....

البته با وجود همه مشکلات که تا حدودی بیان شد می‌توان با تلاش فراوان مردم و مسئولین و حمایت دولت نه تنها به جایگاه گذشته قالیبافی استان بلکه به موقعیتی بهتر از آن موقع دست یافت. به نظر می رسد یکی از راهکارهای پیش رو یک شبکه سازمان یافته زیر نظر دولت می باشد که می توان با به‌ کارگیری بخش خصوصی ایجاد شود که از آموزش صحیح و به کارگیری روشهای روز قالی بافی از جمله بافت فرش های شماره ای و.. به قالیبافان و علاقه مندان آموزش داده شود و مواد اولیه تولید داخل را با قیمت مناسب در اختیار قالیباف قرار داده شود.

چرا که با این کار نه تنها دست دلالان از بازار بریده می شود بلکه مواد اولیه تولید داخل با کیفیت مرغوب نیز به دست قالیباف می رسد همچنین بخشی از این شبکه سازمان یافته را می توان به این اختصاص داد که مواد اولیه طرح و نقشه و دار قالی بافی در اختیار کسانی که توان مالی تهیه این اسباب را ندارند قرار گیرد و این افراد به ازای فرش تولید شده دستمزد مناسبی دریافت کنند.

در قسمت دیگر این شبکه به ایجاد بازار فروش و صادرات بپردازد چرا که این گونه فرش حاصل زحمت قالی‌باف مستقیماً در معرض دید مشتریان قرار گرفته و سود واقعی را خود قالیباف می برد نه دلال. در بخش صادرات نیز فرش های مرغوب و متناسب با سلیقه جهانی برگزیده و عرضه به بازارهای بین‌المللی شود و انشالله با اینگونه اقدامات  دوباره می رسد آن روزی که صدای دف زدن قالی از منازل شنیده شود وقالیبافی استان به جایگاه اصلی خود بازگردد.

حسین عنایتی سرشت - مسئول هسته تلاش در رویداد کاوش همدان

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.