تغییر جادویی سبک زندگی با فناوری نانو / اعتماد به نانو ساختمان پلاسکویی‌ها را نجات می‌داد، اما حیف!

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی – به ستاد توسعه فناوری نانو رفتیم، چند پله پایین‌تر از همکف، سالنی بزرگ و مستطیل شکل با رنگبندی سبز و نارنجی شاد که برای هر مخاطبی جلب توجه می‌کرد. به ستاد توسعه فناوری نانو خوشش آمدید! تابلوی مقابل سالن است که برای خوش‌آمدگویی چشم‌نوازی می‌کند. فقط کافی بود قدری سرمان را به راست و چپ بچرخانیم تا کلکسیونی از ظرفیت‌های نانویی به نمایش درآمده را ببینیم. محصولاتی که هر کدام به نمایندگی از خانواده‌ای بزرگتر، آنجا حضور داشتند و پشت هریک، از طراحی تا تولید و بازار داستانی بود.

نمایش ۷۲۰ محصول از ۲۸۰ شرکت دانش‌بنیان

طراحان، محصولات نانویی نمایشگاه را در دسته‌بندی‌های مشخص پزشکی و سلامت، ساختمان‌سازی، مواد اولیه برای پژوهشگاه‌ها و صنایع، بهداشتی، لوازم خانگی و ... سر و شکل داده بودند. محو تماشای قسمت‌های مختلف نمایشگاه بودیم که تصمیم گرفتیم بیشتر با ویژگی‌های هر محصول آشنا شویم. مهدی کدخدایی کارشناس حوزه ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری نانو در این راه با ما همراه شد و گفت: این نمایشگاه نمونه کوچکی از دستاورد‌ها و توانمندی‌های نانویی کشور است. درحال حاضر حدود ۲۸۰ شرکت دانش‌بنیان در این حوزه فعالیت دارند و حاصل فعالیت آن‌ها ۷۲۰ محصول است، البته تعداد این محصولات بیشتر است و این تعداد تنها آن‌هایی را شامل می‌شود که موفق به دریافت تائیدیه شده‌اند.

نانو درمان درد‌های حوزه پزشکی

زردچوبه را با فناوری نانو مصرف کنید

متناسب با نیاز روز جامعه و شرایط کرونایی دنیا به سراغ محصولات بخش سلامت و پزشکی نمایشگاه رفتیم.

از کرم‌های ضدآفتاب گرفته تا دارو‌های ضد سرطان نانویی همه در این بخش یک نماینده داشتند. با توضیحات کدخدایی متوجه شدیم که ضدآفتاب‌ها با کمک نانو خاصیت محافظت چندبرابری پیدا کردند یا حتی برای بهره‌گیری بیشتر از خواص زردچوبه، ادویه محبوب غذا‌های ایرانی، نانویی‌ها آن را تبدیل به یک کپسول خوراکی کرده‌اند که اینگونه قدرت جذب فرآورده بالاتر می‌رود و برای درمان بیماری‌هایی همچون کبد چرب کاربرد دارد.

آیا واقعا حیف نیست که با تهیه غذا و مصرف معمول زردچوبه ازخواص معجزه‌آسای آن بی‌بهره بمانیم؟ پس چه بهتر که با کمک نانو بتوانیم از تمام خواص آن استفاده کنیم.

دارو‌های ایرانی سرطان، مقرون به صرفه و تحت پوشش بیمه

شاید باورتان نشود، اما در این بخش دارو‌های ضد سرطان بیش از بقیه دارو‌ها خودنمایی می‌کردند و این اتفاق خوبی برای کشور است که با توان جوانان و شرکت‌های دانشی توانسته به تولید صنعتی چنین داروی گرانی دست پیدا کند، آن هم در زمانی که تحریم‌ها، واردات و دسترسی به این دارو‌ها را برای بیماران سخت کرده است. از طرف دیگر این دارو‌ها با زیست سازگاری مناسب، عوارض جانبی کمتر، اثربخشی بالاتر نسبت به رقبا، به جهت تولید در داخل کشور مقرون‌به‌صرفه هستند و نکته بسیار بسیار مهم حمایت‌های بیمه‌ای از این دسته داروهاست.

نمونه پماد‌های نانویی در این بخش بسیار بود پماد‌هایی برای درمان تدریجی سالک و بیماری‌های پوستی با حداقل عوارض جانبی که در بازار تاکنون با استقبال زیادی مواجه شده است.

کرونا بازار ماسک‌ها و ضدعفونی‌کننده‌هایی نانویی را رونق داد

با شیوع بیماری کرونا در کشور بازار ضدعفونی‌کننده‌ها و ماسک‌های نانویی داغ شد به طوری که شرکت‌های زیادی به این حوزه وارد و با کمک گرفتن از علم نانو برای نابودی کرونا به خط شدند. فراوانی ضدعفونی کننده‌های نانویی دست و سطوح در این مدت بهانه‌ای بود تا ما خواص آن‌ها را بیشتر بدانیم. دراین بین کدخدایی اسپری ضدعفونی‌کننده‌ای را معرفی کرد که مورد استفاده بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است و از تسری ویروس در آن مراکز تا حد زیادی جلوگیری می‌کند. این اسپری حتی برای بیماران با سطح سوختگی بالا هم استفاده می‌شود و کارآیی مثبت آن تا آنجاست که توانسته آمار مرگ و میر این دسته از بیماران را کاهش دهد.

ماسک‌های نانویی هم که دیگر معرف همگان است به ویژه با شیوع کرونا جمعیت بی‌شماری به ویژگی‌های این ماسک‌ها پی بردند. کدخدایی این ماسک‌ها را به دلیل داشتن منافذ بسیار کوچک برای جلوگیری از ورود ذرات و آلاینده‌ها همچون ویروس‌ها، موثر و کاربردی دانست و اعلام کرد این ماسک‌ها تاکنون توانسته‌اند برای کادر درمان و افرادی که با بیماران کرونایی سروکار دارند ایمنی بیشتری ایجاد کنند.

نکته غرورآفرین آنکه نه‌تنها ایرانیان ماسک‌هایی نانویی را صفر تا صد در داخل کشور تولید می‌کنند بلکه تمام دستگاه‌های نانویی تولید این محصول نیز به همت فناوران ایرانی ساخته شده است، یعنی ما توانسته‌ایم به تکنولوژی این حوزه دست پیدا کنیم و حتی آن را به کشور‌هایی همچون چین صادر کنیم.

برای داشتن خانه‌ای محکم و زیبا به فناوری نانو اعتماد کنید

بتن‌هایی به سبکی تلفن همراه

با وجود تمام ظرفیت‌های بخش سلامت و پزشکی نانویی‌ها، از آن بخش فاصله گرفتیم و به دیگر حوزه اساسی و کاربردی رسیدیم. ساخت‌وساز با تجهیزات نانویی که خود دنیای قابل توجهی است.

آجرهای نانویی دارای خاصیت آب گریزی هستند (آجرهای سمت راست تصویر)

وارد حوزه تجهیزات ساخت و ساز شدیم، تجهیزاتی برای افزایش مقاومت ساختمان‌ها یا حتی زیباتر شدن محل زندگی. در طبقه محصولات، دو بتن مکعبی شکل در کنار یک ترازوی دیجیتال چیده شده بود، دلیل این چیدمان را سوال کردیم و کدخدایی برای درک تفاوت بتن‌های نانویی با بتن‌های معمول، آن مکعب کوچک را دستمان داد. یکی بسیار سنگین و خسته‌کننده و دیگری به سبکی یک تلفن همراه!

برایمان جالب بود که آیا این بتن‌ها با چنین وزنی ایمنی ساختمان را حفط می‌کنند یا خیر. کارشناس حوزه ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری نانو در این باره توضیح داد: ایمنی ساختمان‌ها و تامین امنیت ساکنان و حتی افرادی که از کنار آن‌ها عبور می‌کنند نکته بسیار حیاتی است. متاسفانه آوار و ریزش ساختمان‌ها به دلایل مختلف از جمله زلزله یا آتش‌سوزی و ... سالانه جان عده زیادی را می‌گیرد.

ساختمان پلاسکو با علم نانو، پلاسکو می‌ماند

وی افزود: برای کشوری مثل ایران که بسیار زلزله‌خیز است کاربرد بتن‌های نانویی درعین مقاومت بخشیدن و استحکام بالا، وزن سازه را به شدت کاهش می‌دهد. بعنوان مثال اگر در ساخت ساختمان پلاسکو از چنین بتن‌ها یا از پوشش‌های نسوز نانویی استفاده می‌شد شاید دیگر آتش‌سوزی و حادثه تلخ فروریختن این ساختمان عظیم، داغ بزرگی بر دل ملت نبود.

به گفته وی حتی اگر از پوشش‌های نسوز نانویی برای ساخت یا بازسازی پلاسکو استفاده می‌شد، این پوشش‌ها تحمل حرارتی سازه را بالا می‌بردند و آتش‌سوزی ساختمان‌ها به حداقل می‌رسید.

چسب سنگ نانو جادویی برای اتصال مصالح ساختمانی

بعد از بتن‌ها چشممان به وزنه‌ای با یک زنجیر بزرگ افتاد که تنها با چند لکه چسب از سطحی آویزان شده بود، حس کردیم وزنه هم همچون بتن‌های نانویی احتمالا پروزن است، جلو رفتیم و سعی کردیم وزنه را به دست بگیریم، اما از شدت سنگینی حتی قادر به تکان دادن آن هم نبودیم. کدخدایی همان چندلکه چسب به ظاهر ما ساده را، چسب سنگ نانویی معرفی کرد که توانسته چندین سال متوالی وزنه‌ای به این سنگینی را آویزان نگه دارد.

کاربرد چسب سنگ‌های نانویی در ساختمان‌ها نسبت به چسب‌های معمول باعث می‌شود تا مصالح ساختمانی با قدرت بیشتری به یکدیگر بچسبند همچنین در استفاده از چسب صرفه‌جویی شود.

شیشه‌های ضدگسیل انرژی خانه را حفظ می‌کنند

به ماکت‌های دو ساختمان کوچک رسیدیم، ماکت‌هایی که دارای نشان درجه حرارت بودند و میزان اتلاف انرژی از شیشه‌ها را نمایش می‌دادند. درواقع جنس شیشه‌های دوخانه با یکدیگر متفاوت بود و هنگامی که نور به آن‌ها تابانده می‌شد هرکدام به سهم خود قدری از انرژی داخل خانه را هدر می‌دادند. این را درجه حرارت روی هر خانه نشان می‌داد.

آنجا بود که متوجه شدیم اگر خانه‌ها مجهز به شیشه‌های ضداتلاف انرژی شوند در زمستان گرما و در تابستان سرمای داخل خانه به بیرون نفوذ نمی‌کند یا حتی از ورود اشعه ماورای بنفش خورشید در تابستان به داخل خانه جلوگیری می‌شود.

آرامش درخانه با استفاده از لوله‌های بی‌صدا

پایین طبقات دو لوله آب (شبیه لوله‌های پلیکا) افتاده بود، یکی نافرم و شکسته، دیگری کمی خمیده! کدخدایی با نشان دادن لوله خمیده شده، یکی دیگر از کاربرد‌های جالب فناوری نانو را شرح داد.

لوله‌های بی‌صدا! عنوانی بود که او برای آن‌ها به کار برد و معتقد بود که بهره‌گیری از این نوع لوله‌ها در ساختمان باعث می‌شود ساکنین از صدای ناهنجار عبور سیالات خلاص شوند همچنین ضمن آنکه با استحکام بالا و وزن پایین قابلیت استفاده در زمین‌های کشاورزی و مزارع را دارند و با عبور تراکتور و وسایل سنگین آسیب نمی‌بینند. این درحالی است که لوله‌ها معمولی تحمل وزن سنگین را ندارند یا هنگام پرتاب از بلندی ترک برمی‌دارند.

با کاشی‌های آنتی‌باکتریال از کثیفی زودبه زود دیوار‌ها راحت شوید

در کنار تمام این مصالح فناورانه، کاشی‌ها و شیرآلات زینتی نیز بسیار جلوه می‌کرد، محصولاتی که برای افزایش زیبایی ساختمان‌ها به ویژه هتل‌ها و بیمارستان‌ها کارایی داشت. کارشناس حوزه ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری نانو درباره این محصولات توضیح داد: کاشی‌های آنتی باکتریال در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها و مدل‌ها، مصرف مواد شوینده را برای پاکیزگی به حداقل می‌رسانند و ایمنی بالایی دارند. درحقیقت این نوع کاشی‌های به دلیل ویژگی‌های قابل توجه می‌توانند کاربرد خوبی در مراکز درمانی داشته باشند. فناوری کاشی‌های آنتی باکتریال تاکنون در بازار‌های داخلی و خارجی (به خصوص در کشور‌های حوزه خلیج فارس) با استقبال خوبی مواجه شده است.

نانوپوشش‌های همه فن‌حریف؛ از استکان تا اجاق گاز

وی نانوپوشش‌ها را راهکاری برای عرضه طیف وسیعی از محصولات با قابلیت‌های شگفت‌انگیز دانست و افزود: در این حوزه فناوران علاوه بر ارائه خدمات مبتنی بر نانوپوشش‌ها در بازار‌های داخلی و خارجی توانسته‌اند دستگاه‌های تولید این محصولات را نیز عرضه کنند. کدخدایی محصولات دیگری در حوزه کالا‌های خانگی را در این نمایشگاه نشان داد که با همین خاصیت نانوپوششی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد شده بودند مثل استکان‌ها یا سوفله‌خوری‌های زیبا با عمری طولانی در عین مقاومت نسبت به خط و خراش.

حرف از کالا‌های خانه و آشپزخانه که به میان آمد، دلیل حضور یک دستگاه اجاق گاز در این نمایشگاه مشخص شد. اجاق گازی که طبق اعلام مسئولان نمایشگاه با همکاری یک شرکت ایرانی به فناوری نانو مجهز شده و دغدغه بسیاری از بانوان خانه‌دار را رفع می‌کند. اشتباه نکنید! این گاز با کمک نانو برای اهل خانه غذا آماده نمی‌کند، اما با خاصیت چربی‌زدایی و تمیزی آسان، جلوه دیگری به آشپزخانه می‌دهد و کار خانم خانه را تاحد زیادی برای شستشو و پاک کردن چربی و آلودگی‌ها آسان می‌کند.

حال که به اینجا رسیدیم برایمان جالب بود که بدانیم چگونه یک محصول دم دستی‌مان به یکباره نانویی با کلی خواص جادویی می‌شود؟ کارشناس حوزه ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری نانو در این باره گفت: گاهی پوششی با ضخامت چندنانومتر روی محصول قرار می‌گیرد که نانوپوشش خطاب می‌کنیم، اما گاهی روی محصول پوششی ضخیم‌تر کشیده می‌شود که در آن از ترکیبات نانویی استفاده شده است و پوشش نانوساختار گفته می‌شود.

خودروسازی به سبک نانویی‌ها

ماشین‌های نانویی حامی هوای پاک و مصرف سوخت کمتر

وسط سالن یک ماشین نصفه و نیمه پارک شده بود، می‌پرسید چرا نصفه و نیمه؟ چون طراحان قصد داشتند با این نمونه تمام تجهیزات نانویی تولید شده برای یک خودرو را به نمایش گذارند و اینگونه بود که ماشین مونتاژ شده ستاد نانو، بدنه، صندلی شاگرد، صندوق عقب و ... نداشت.

اینکه خودرو به فیلتر‌های نانویی مجهز یا برای ساخت قطعات پلاستیکی آن از نانومواد پلیمری استفاده شود، تاثیر چشم‌گیری بر کاهش وزن خودرو و مصرف سوخت، مهمتر از آن کاهش آلودگی هوا خواهد داشت از طرف دیگر احتمالا قیمت نهایی خودرو هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

نانو صنعت نساجی را متحول کرد

با لباس‌های نانوی راحت‌تر نفس بکشید

از کالا‌های تخصصی نانویی شده برای پژوهشگاه‌ها؛ پالایشگاه‌ها، صنایع خودروسازی گذر کردیم تا بتوانیم با کالا‌هایی که ویژگی‌هایش در زندگی روزمره ملموس‌تر است بیشتر آشنا شویم.

در طرف دیگر سالن نمایشگاه ستاد نانو جوراب‌های معروف و محبوب نانویی، انواع لباس و چادر، تن‌پوش‌های حوله‌ای، لوازم و چیدمان منزل مثل پارچه‌های پرده‌ای و رومبلی چیده شده بودند که درعین معمولی بودن، اما با کمک نانو خاص و ویژه معرفی شدند. درواقع علم نانو صنایع نساجی را دگرگون کرده و طراحی با نخ‌های ضدباکتری باعث شده بود که شرکت‌های ایرانی لباس‌ها و محصولاتی با ویژگی‌های ضدبو، ضدباکتری، قدرت تنفس‌پذیری بهتر و ... را به بازار عرضه کنند.

دنیا طرفدار فرش و موکت‌های ضدباکتری

کدخدایی عنوان کرد: تلفیق نانو با صنایع نساجی تنها در یک مورد باعث افزایش دوام الیاف پارچه‌ها شده است تا دیگر استفاده و شستشوی مکرر آن‌ها باعث تغییر رنگ و شکل نشود. در کنار البسه نانویی، فرش‌ها و موکت‌های ضدباکتری نانویی نیز هم‌اکنون در دنیا طرفداران زیادی دارد.

کارشناس حوزه ترویج صنعتی ستاد توسعه فناوری نانو ادامه داد: این دسته از فرش و موکت‌ها برای استفاده در اماکن عمومی و مجتمع‌های تجاری بسیار کاربردی هستند، چون ضمن ثبات رنگ و حفظ کیفیت، عمر طولانی دارند.

دوران درپوش‌های چدنی به سر رسید

در قسمت دیگر این نمایشگاه کف‌پوش‌های بتنی، دریچه و درپوش‌هایی نانویی قابل استفاده در سطح معابر و خیابان‌ها به چشم می‌خورد که می‌توانست جایگزین درپوش‌های چدنی فعلی باشند تا در عین استحکام از خطرات سنگینی نمونه‌های قدیمی و حتی دزدیده شدن آن‌ها (به دلیل جذابیت و گران بون محصولات چدنی) جلوگیری می‌شد.

چرا بیرون از فضای نمایشگاه خبری از تنوع محصولات نانویی نیست؟

نکته قابل تامل با دیدن اینهمه محصول رنگارنگ نانویی و کاربرد‌های بی‌شمار این است که چرا این تنوع و رنگارنگی در زندگی مردم ملموس و قابل مشاهده نیست؟ چرا بهره‌گیری از محصولات نانویی تا حد زیادی به نمایشگاه‌ها خلاصه می‌شود و اگر هم در صنعتی حرف به کارگیری از علم نانو باشد، آنقدر قیمت محصولات نهایی گران می‌شود که معمولا مردم عادی از خرید آن‌ها اجتناب می‌کنند و خرید همان محصولات قدیمی با ویژگی‌های نصفه و نیمه را ترجیح می‌دهند؟

زنجیره‌ای که لنگ می‌زند

کدخدایی مسیر بهره‌گیری از فناوری نانو برای تولید محصولات مختلف با خواص شگفت‌انگیز و درنهایت کاربرد آن‌ها در زندگی مردم را با ناهمواری‌های همراه دانست و گفت: مطمئنا ما علم نانو کیفیت‌ها را افزایش می‌دهیم، اما آیا صنایع به افزایش کیفیت اهمیت می‌دهند یا تنها قیمت تمام شده محصول و سود حاصل از کار برایشان ملاک نظر است؟ قطعا برای مصرف کننده افزایش کیفیت محصول و تهیه کالایی با عمر طولانی، دوام و کیفیت بیشتر، بهتر است، اما در زنجیره تولید تا توزیع متاسفانه برخی حلقه‌ها این مسئله را به سلیقه یا شاید هم نفع خود نمی‌بینند.

این گوی و این میدان!

وی لازمه حل این مشکل را تغییر برخی ساختار و برنامه‌های صنایع دانست و افزود: باید بین کفه ترازوی کیفیت و قیمت توازن ایجاد شود، کیفیت را با علم نانو بالا می‌بریم، حمایت‌ها وجود دارد، پس این گوی و این میدان! اما اینکه چرا صنایع به ویژه صنایع خودروسازی برای بهره‌گیری از محصولات نانویی این حوزه پیشگام نمی‌شوند، علامت سوال بزرگی است که بدون شک با قدری تحقیق و پیگیری پاسخ می‌گیرد.