گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیا معصومی – تحریم‌های ظالمانه علیه کشور بهانه و فرصتی شد تا ظرفیت‌ها و توانمندی‌های جوانان شکوفا شود، ظرفیت‌هایی که هرکدام به نوبه خود می‌توانست دغدغه‌ای رفع کند و تا پیش از تحریم‌ها به چشم نمی‌آمد.
اینگونه بود که شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از پیش روی کار آمدند و با کاهش توان وارداتی کشور برای رفع نیاز صنایع بازار محصولات دانش‌بنیان‌ها داغ شد. به تبع این امر کار‌های پژوهشی و تحقیقاتی در دانشگاه‌ها هم سمت و سویی جدید به خود گرفت و پایان‌نامه‌هایی که معمولا به یک حل تمرین خلاصه می‌شد، برای رفع نیاز صنایع شکل گرفت.
اساتیدی که به روز نمی‌شوند
البته در این راه نواقص بسیار و با وجود آنکه سال‌هاست بر اهمیت پژوهش و پژوهش‌های کاربردی تاکید می‌شود، اما هنوز برخی دانشگاه‌ها در این مسیر لنگ می‌زنند. یکی از مشکلات و چالش‌های این مسیر هم اساتید و اعضای هیئت علمی هستند که اکثر آن‌ها چنین دیدگاهی را نپذیرفته‌اند. در واقع برخی اساتید که برای رفتن به سمت پژوهش‌های کاربردی و تحقیقات مرتفع کننده نیازهای صنایع و جامعه مقاومت می‌کنند، معتقدند که این موضوع به کار و وظایف آن‌ها ارتباطی ندارد.
در این بین، اما دانشگاه‌ها مسئول برنامه‌ریزی و طراحی آیین‌نامه‌هایی هستند که بتوانند با فرهنگسازی، تغییر دیدگاه ایجاد کنند و روز به روز اساتید را به سمت انجام پژوهش‌های کاربردی بیشتر ترغیب کنند.
برای آینده کشور باید از حال برنامه‌ریزی کرد
مطمئنا فرهنگسازی برای این موضوع کار زمان‌بری است، اما بالاخره باید زمینه‌سازی‌های لازم صورت گیرد تا به تدریج به شرایط مطلوب و ایده‌آل دست پیدا کنیم. دانشجویان امروز، ظرفیت‌ها و هیئت علمی‌های فردای دانشگاه‌ها هستند که اگر از امروز آن‌ها را مطابق با نیازهای کشور پرورش ندهیم یا آن‌ها را با نیازهای روز آشنا نکنیم در آینده هم نمی‌توانیم توقع و انتظاراتی برای رفع مشکلات جامعه یا پیوند هرچه بیشتر دانشگاه‌ها با صنایع و جامعه داشته باشیم.
به سراغ قدیمی‌ترین دانشگاه ایران رفتیم؛ دانشگاهی که سال ۱۲۹۷ مطابق با نیاز جامعه شکل گرفت و از همان سال تاکنون به تربیت دانشجویان مشغول است. جویا شدیم که این دانشگاه ۱۰۳ ساله کشور در این روز‌ها که تاکید بر انجام پژوهش‌های کاربردی بسیار دارد، چه سیاست‌های تشویقی را در پیش گرفته است.
اساتید نیاز صنایع را به خوبی نمی‌شناسند
عزیزاله حبیبی، رییس دانشگاه خوارزمی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو در این باره بیان کرد: مطابق آیین‌نامه‌ها لازم است که برای حرکت اساتید به سمت انجام بیش از پیش پژوهش‌های کاربردی، مشوق‌ها و تسهیلاتی را فراهم کنیم. البته در این مسیر بین اساتید و نیاز دستگاه‌ها یک فاصله است، فاصله‌ای که باعث شده اعضای هیئت علمی در ارتباط با موضوعاتی که اولویت دستگاه‌هاست به شناخت کافی نرسیده باشند.
به گفته وی، این عدم شناخت بدین صورت است که یا اساتید به سمت رفع نیازهای صنایع حرکت نکرده‌اند و یا در حوزه‌هایی حرکت کردند که ارتباط مستقیم با کاربرد نداشته است.
دانشگاه خوارزمی و راهکاری برای بالا بردن شناخت اساتید نسبت به نیاز صنایع
رییس دانشگاه خوارزمی بیان کرد: برای شناخت بیشتر اساتید سعی کردیم برنامه‌هایی را در قالب کارگاه و سخنرانی به دانشجویان و اساتید ارائه کنیم تا آن‌ها بدین سمت سوق پیدا کنند و این امر مقدمات آشنایی آن‌ها با یکدیگر باشد.
حبیبی اظهار داشت: میزان پاداش و حمایت‌های تشویقی را در دو سال اخیر افزایش دادیم که بتوانیم بیشتر از اساتید فعال در حوزه پژوهش‌های کاربردی تقدیر کنیم. آیین‌نامه‌هایی را نیز تنظیم کردیم که یک نظام و نسق برای حمایت از این افراد فراهم کند. درعین حال فرآیند‌های ارتباطی، نشست‌های طرفینی و متقابل خود را با دستگاه‌ها و نهاد‌های مختلف مثل شهرداری، سازمان فضایی، سازمان خصوصی سازی و ... افزایش دادیم.
وی با بیان اینکه این نشست‌ها دو طرفه است و کمک می‌کند تا ضمن آشنایی دستگاه‌ها با ظرفیت‌های موجود در دانشگاه، دانشگاه هم از نیازهای آن‌ها آگاه شود، عنوان کرد: این موارد درحال انجام است، البته وزارت علوم مصوبه‌ای دارد که مطابق آن اساتید جوان در سه سال اول خدمت باید ۶ ماه فرصت مطالعاتی خود را در صنعت بگذرانند.
فرصت مطالعاتی اساتید جوان در صنعت، موقعیتی کلیدی
رییس دانشگاه خوارزمی درباره فرصت مطالعاتی اساتید جوان در صنعت توضیح داد: این فرصت یک کارکرد ارزشمندی دارد که برای افراد تازه استخدام الزامی و برای افراد استخدامی قبل از این مصوبه اختیاری است. استفاده از فرصت مطالعاتی در صنعت را نیز حمایت می‌کنیم، چون موقعیت بسیار خوبی است که استاد به صنعت رود و براساس نیازهای آن‌ها برای دانشجویان خود برنامه‌ریزی و کار‌های تحقیقاتی خود را تعریف کند.
حبیبی موضوع فرصت مطالعاتی را کمک و مقدمه‌ای برای حرکت اعضای هئیت علمی در مسیر انجام پژوهش‌های کاربردی دانست و ادامه داد: برای تشویق اعضای هیئت علمی به سمت انجام پژوهش‌های کاربردی، دانشگاه‌های ما عموما به یک فرهنگسازی نیاز دارند. تغییر فرهنگ و نگاه به پژوهش یک کار زمان‌بر است که با یک یا دو بخشنامه سریع به نتیجه نمی‌رسد. بدون شک اگر اساتید در این راه قدم بردارند و دانشجویان را پیرو آن به پژوهش‌های کاربردی تشویق کنند، این دانشجویان آمادگی و ظرفیت خوبی هستند که در آینده بتوانند راحت به صنعت راه پیدا کنند و در این زمینه به تحقیق و پژوهش بپردازند.
تعداد زیاد اساتید علوم پایه و علوم انسانی کار دانشگاه خوارزمی را سخت کرده است
وی بیان کرد: بخش فنی دانشگاه خوارزمی نوپاست و دو سوم اساتید ما در علوم پایه و علوم انسانی هستند. تعداد بالای اساتید این دو حوزه کار را برای دانشگاه خوارزمی قدری سخت‌تر کرده است که بتوان آن‌ها را به سمت پژوهش‌های کاربردی سوق داد.
سیاست‌های تشویقی برای این مسیر کاربردی‌تر هستند
رییس دانشگاه خوارزمی در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌های تنبیهی در کنار برنامه‌های تشویقی در این زمینه تهیه شده است، یا خیر، گفت: انتظارات از اساتید به گونه‌ای تعریف و ملاک‌ها و شاخص‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شود که خودبه خود اساتید برای حرکت در این مسیر تشویق خواهند شد مثلا پایه‌ها و امتیازات تشویق مشمول کسانی است که در این مسیر قدم گذاشته‌اند طبیعتا بین آن‌ها با دیگر اساتیدی که قدمی برنداشته‌اند فاصله‌ای ایجاد می‌شود.
وی تصریح کرد: عوامل تنبیهی شاید در این راه زیاد کاربردی نباشد و بیشتر سیاست‌های تشویقی ثمربخش هستند.
