۲۰ سالگی ۴ کلان مساله شهری مشهد / شورای ششم می‌تواند به این مسائل پایان دهد؟

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * حدود ۲۲ سال است که از اولین دوره شورای اسلامی شهر و روستا در کشور می‌گذرد و امسال هم مردم همراه با انتخاب رئیس جمهور سیزدهم، اعضای دوره ششم شورای اسلامی شهر یا روستای خود را هم تعیین کردند و منتخبان مردم هم در شهریور ماه بر صندلی‌های شورا‌های شهر و روستا تکیه خواهند زد.

در مشهد، منتخبان مردم، اغلب تجربه حضور در شورای شهر را نداشته اند؛ به جز غلامحسین صاحبی که سه دوره حضور در شورای شهر را در کارنامه دارد، دیگر منتخبان یا سابقه کارمندی در شهرداری مشهد را داشته اند یا متخصص حوزه مدیریت شهری هستند یا قبلا جزو منتقدان عملکرد مدیران شهری بوده اند.

منتخبان در طول مدت تبلیغات انتخابات، درباره رویکرد‌های خود برای مدیریت شهری موضوعاتی را مطرح کرده بودند، اما کمتر به چند مساله اصلی و قدیمی شهر مشهد توجه شده بود. مسائلی مانند تعیین تکلیف پروژه کمربند جنوبی مشهد، بافت اطراف حرم مطهر، مساله حاشیه شهر مشهد و رشد نامتعارف شهری کمتر مورد توجه نامزد‌های انتخاباتی و منتخبان مردم بوده است.

رصد مسائل شهری مشهد

تشکل‌های دانشجویی اما، حواسشان هست که این چند مساله شهری و کلان مشهد، حدود ۲۰ سال است که وجود دارد و هنوز نمی‌توان گفت که حل شده اند.

علی گشتی، دبیر قرارگاه دانشجویی صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد است. این قرارگاه یک سال قبل تشکیل شد. گروهی از فعالان دانشجویی از دانشگاه‌های مختلف مشهدی دور هم جمع شدند و برای حفظ محیط زیست و حقوق عامه مردم در ارتفاعات جنوبی مشهد، برنامه ریزی و مطالبه گری کردند. این مطالبه گری تاحدودی به بار نشست؛ شهردار مشهد به دانشجویان درباره ارتفاعات جنوبی پاسخگو شد و وعده‌هایی داد که هرچند به همه آن‌ها عمل نکرد، اما تاحدودی در راستای اجرای این وعده‌ها گام برداشت.

بیشتر بخوانید:

• مشهد؛ قربانی سیاست‌های بی‌قواره مدیران / چرا مسئولان شهری در پروژه کمربند جنوبی از قوانین تبعیت نمی‌کنند؟
• تکلیف مطالعات محیط زیستی کمربند جنوبی چه شد؟ / معاونتی که شهرداری و شورای شهر مشهد را روی انگشت می‌چرخاند!
• ۱۰۴ عضو هیئت علمی دانشگاه‌های کشور خواستار حذف کامل کمربند جنوبی مشهد شدند
• شهرداری مشهد پیگیر تغییر نتیجه مطالعات محیط زیستی کمربند جنوبی است
• اصرار به تخریب محیط زیست در ارتفاعات جنوبی مشهد / شهرداری زیر میز پیوست محیط زیستی کمربند جنوبی زد
• هرگونه عملیات اجرایی در ارتفاعات جنوبی مشهد باید متوقف شود
• آزادسازی حدود ۳۰۰۰ پلاک ثبتی از تملک اجباری در طرح جدید نوسازی حریم رضوی / تراکم‌فروشی‌های سنگین‌تر از طرح طاش
• حریم رضوی از دست سودجویان آزاد شد / مطالبه‌گران مشهدی چه مسیری را برای تصویب طرح بافت اطراف حرم انتخاب کردند؟
• شورای عالی معماری و شهرسازی طرح ویژه تفصیلی بافت اطراف حرم رضوی را تصویب کرد

با اینکه کمربند جنوبی مشهد در طرح تفصیلی جنوب غرب و جنوب شرق مشهد در شورای شهر تصویب شد، اما بخشی از پروژه، تبدیل به کوه پارک شد تا به عنوان محلی با دسترسی عموم و برای تفریح مردم با حفظ اکوسیستم طبیعی منطقه، باشد و به مبلمان شهری مشهد افزوده شود. با این حال، هنوز نگرانی‌هایی درباره تغییر کاربری همین کوه پارک به جاده وجود دارد.

۴ مساله کلان ۲۰ ساله مشهد

گشتی در گفتگو با خبرنگار ما به ورود جریان‌های دانشجویی به این پرونده اشاره می‌کند و می‌گوید: حدود ۲ سال است که تشکل‌های دانشجویی به فضای مساله محوری مشهد ورود کرده اند و تلاش کرده اند جریان و فضای جدیدی را در این زمینه ایجاد کنند. نمونه جدی هم در ارتفاعات جنوبی بود.

او درباره ادامه مسائل کلان شهری مشهد در سال‌های آینده هم ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: پنج دوره شورای شهر گذشته و هر جناح و تفکری که بر صندلی‌های شورا تکیه داده، مسائل شهر مشهد فرقی نکرده است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که حل مسائل کلان شهری مشهد، نیاز به یک نگاه فراجناحی و تخصصی دارد.

دبیر قرارگاه صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد پیشنهادی هم دارد. او توضیح می‌دهد: می‌توانیم در کنار شورای شهر، کمیته‌های تخصصی مطالبه گری دانشجویی راه بیندازیم. این کمیته با حضور متخصصان در حوزه‌های مختلف مدیریت شهری تشکیل شود و در کنار کمیسیون‌های شورای شهر، به ارائه راهکار، پیشنهاد و تبیین مسائل بپردازد.

تجربه دانشجویان  در اختیار شورای ششم 

او توضیح می‌دهد که قبلا کارگروه شمسا به همت برخی از تشکل‌های دانشجویی مشهد تشکیل شده بود که با حدود ۸۰ نفر کارشناس حوزه شهری مشهد جلساتی برگزار کرده بودند و تاحدودی مسائل شهری احصا شده بود. شمسا کارگروه‌های مختلفی در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، محیط زیست و ... دارد. حالا تشکل‌های دانشجویی می‌توانند از ظرفیت و تجربه کارگروه شمسا استفاده کرده و کمیته‌هایی ذیل کمیسیون‌های شورای شهر تشکیل دهند و به مدیریت شهری کمک کنند.

گشتی می‌گوید: این چهار مساله کلان شهری مشهد بین همه جریانات و گروه‌های سیاسی مشترک است. در دوره پنجم، طرح بافت اطراف حرم مطهر تهیه و ابلاغ شده و شورای شهر نقش عمده‌ای در اجرای آن و دیگر سیاست گذاری‌ها دارد. باید ببینیم طرح جدید به همین شکل از سوی منتخبان شورای ششم هم ادامه می‌یابد.

مطالبه دانشجویان برای ارتفاعات جنوبی مشهد این است که تمام ۲۸ کیلومتر کمربند جنوبی تغییر کاربری داده شود و به «بوم پارک» تبدیل شود؛ فضایی چندگانه که بدون دستکاری در ویژگی‌های محیط زیستی منطقه، تبدیل به فضای فرهنگی و تفریحی مردم شود.

ضعف در مرکز پژوهش‌های شورا

دبیر قرارگاه صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد به مرکز پژوهش‌های شورای شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: این ساختاری که ایجاد شده، کاربرد اساسی ندارد، اما اگر بتوانیم به این مرکز هویت بدهیم، می‌تواند در هدایت شورای شهر برای پایان دادن به مسانل کلان شهری اثرگذار باشد.

البته او پیشنهاد می‌دهد که دانشجویان برای هویت بخشی به مرکز پژوهش ها، مستقل از تفکرات جناحی و سیاسی هر دوره از شورای شهر، ورود کنند و با مطالبه گری مساله محور، یار و کمک حال مرکز پژوهش‌ها باشند.

جواد خدایی: به شورای ششم نگاه مثبت داریم

طرح بافت اطراف حرم مطهر که سال گذشته در کمیسیون ماده ۵ مشهد و پس از آن در شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب و ابلاغ شد، در حال اجرا است. طرح طاش لغو شده و تأکید طرح جدید هم که با همکاری استادان معماری و متخصصان شهری دانشگاه‌های تهران و مشهد تدوین شده، بر سکونت مردم در بافت اطراف حرم و حفظ هویت فرهنگی این بافت تأکید دارند.

جواد خدایی، یکی از کارشناسان تدوین کننده این طرح به خبرنگار ما می‌گوید: شورای جدید برای بافت اطراف حرم ۲ رویکرد را می‌تواند اتخاذ کند؛ اولا اینکه طرح را ادامه دهد، ثانیا اگر مخالفتی با اجرای آن دارد، به دیوان عدالت اداری شکایت کرده و طرح جدید را ابطال کند.

او تأکید می‌کند که متخصصان و کارشناسان شهری مشهد نگاه مثبتی به منتخبان شورای ششم دارند و امیدوار است که باب گفتگو با اعضای این شورا با مهندسان شهرسازی و معماران، به ویژه گروه‌های تدوین کننده طرح جدید، باز شود.

خدایی معتقد است که باید تعامل شکل گیرد. او می‌گوید: فضای امیدوارکننده‌ای در بافت شکل گرفته، برخی خانواده‌ها برای ساخت خانه‌های خود اقدام کرده اند و آرامش به بافت بازگشته است. این اتفاق خوبی است که می‌تواند با کمک شورای جدید و کارشناسان، ادامه داشته باشد.

مشهد، دومین شهر پهناور و پرجمعیت ایران، پس از تهران محسوب می‌شود. رفت و آمد زائران و گردشگران مذهبی و سلامت به این شهر روز به روز گسترده‌تر می‌شود و نیاز است که توسعه شهری آن، به شکلی متوازن، همسو با هویت مذهبی و فرهنگی شهر و با هدف کاهش طبقات اجتماعی شکل گیرد. تجربه تلخ ناهمسانی ساختار شهری تهران با گروه‌های اجتماعی ساکن و فعال در آن، در مشهد نباید تکرار شود و این امر، همت و حمیت بلند مشهدی‌ها را می‌طلبد.