گرایش «رایانش تصاویر پزشکی» در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی راه اندازی شد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، برای اولین بار در ایران، گرایش رایانش تصاویر پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی راه اندازی شد و این دانشگاه برای سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ اقدام به پذیرش دانشجو در این دوره کرده است.

پردازش و تحلیل تصاویر پزشکی یکی از شاخه­‌های مهم مهندسی پزشکی در جهان محسوب می‍‌شود. تنوع دستگاه­‌های تصویرگر پزشکی و انواع تخصص­‌های مورد نیاز به منظور طراحی، ساخت، نصب، نگهداری و بهره ­برداری از این­گونه تجهیزات، بسیاری از دانشگاه­‌ها را در سطح بین ­المللی به سوی راه­ اندازی رشته ‌های مرتبط با عناوین تصویرگری پزشکی، رایانش تصاویر پزشکی و مانند آن سوق داده است.

در سال­‌های اخیر، با معرفی شیوه­‌های جدید تصویرگری پزشکی و در اختیار قرار گرفتن داده ­های متنوع و حجیم تصویری، نیاز جدید و روزافزونی به متخصصین تحلیل هوشمند داده ‌های تصویری پزشکی در مراکز تشخیصی و درمانی پزشکی ایجاد شده است که با گذشت زمان، ضرورت تربیت نیروی متخصص در رایانش تصاویر پزشکی را هر چه بیشتر محسوس می­ سازد.

دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با توجه به بهره ­مندی از اساتیدی با تخصص ­ها و زمینه ­های پژوهشی مرتبط با پردازش داده­‌های تصویری پزشکی و آزمایشگاه ­های مجهز با امکانات متنوع، بستری مناسب برای ارائه دوره­ای جهت تربیت نیروی متخصص در حوزه رایانش تصاویر پزشکی را فراهم کرده است.

در این راستا برای اولین بار در کشور، گرایش رایانش تصاویر پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی به ابتکار این دانشگاه تدوین و پس از طی مراحل ارزیابی توسط وزارت علوم تحقیقات و فناوری، مورد تصویب قرار گرفته است. بر این اساس، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی به عنوان پیشگام در تدوین برنامه و راه اندازی این گرایش، در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ برای اولین بار در کشور اقدام به پذیرش دانشجو کرده و در حال حاضر تنها دانشگاه ارائه ­کننده این دوره است.

ضرورت و اهداف رشته-گرایش مهندسی پزشکی-رایانش تصاویر پزشکی

با افزایش مداوم حجم، تنوع و پیچیدگی داده ­های تصویری پزشکی، استخراج اطلاعات تشخیصی از آن­ها، مستلزم انجام پردازش ­های تخصصی آماری و هوشمندی است که بتواند پزشک متخصص را برای رسیدن به یک نتیجه تشخیصی جامع و مطمئن کمک نماید.

از این رو نیاز به نرم ­افزار‌های هوشمند پردازش و تحلیل تصاویر و کارشناسان ارشد رایانش تصاویر پزشکی برای استخراج اطلاعات مفید برای تشخیص پزشکی و ارائه آن به پزشکان متخصص بیش از پیش احساس می ­شود. به عنوان مثال، در سال ­های اخیر حجم زیادی از داده ­های تصویری چند شیوه­ای (Multimodality) و نیز تصاویر کارکردی پزشکی از اندام­‌های مختلف بویژه مغز توسط سیستم ­های تصویرگر دریافت می ­شود.

این داده ­های تصویری باید در کنار هم قرارگرفته و پس از انجام داده ­کاوی و تحلیل و تفسیر آن­ها، نتایج قابل استفاده برای تشخیص و یا طرح درمان (مثلا درمان بیماران سرطانی با استفاده از رادیوتراپی و یا شیمی ­درمانی) به شکل مناسب به پزشک متخصص ارائه شود.

همچنین این نتایج می ­­تواند در طراحی و ساخت ربات ­های جراح مورد استفاده قرار گیرد. این پردازش ­های تصویری شامل ادغام تصاویر، بهبود کیفیت تصاویر، استخراج اطلاعات تشخیصی و مطابقت آن­ها با زیست نشانگرها، انجام تحلیل ­های آماری، هوشمند و مانند آن است.

استفاده از تصاویر در طیف مرئی، مادون قرمز و حرارتی و پردازش این داده ­ها به منظور استخراج اطلاعات هندسی دقیق که به طور خاص توسط فتوگرامتری انجام می ­شود نیز کمک شایانی به پزشکان در تشخیص بیماری­‌ها بدون ایجاد اثرات جانبی مضر مثلا ناشی از اشعه X دارد. این قابلیت منجر به توسعه سامانه ­های متعدد به منظور اندازه­ گیری­‌های دقیق و مدل­سازی سه­بعدی اندام­های مختلف در پزشکی قانونی، چشم ­پزشکی، مغز و اعصاب، بیماری­‌های پوستی، توانبخشی، جراحی پلاستیک و دندان پزشکی شده است.

هدف رشته گرایش مهندسی پزشکی رایانش تصاویر پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته این ست که متخصصینی را تربیت نماید که در کنار آشنایی کافی با فناوری و پروتکل ­های تصویرگری پزشکی از دانش جامعی نسبت به نرم افزار‌ها و الگوریتم­‌های پردازش و تحلیل هوشمند تصاویر پزشکی در سطح مورد نیاز جامعه پزشکی کشور مطابق با استاندارد‌های جهانی برخوردار بوده و توانایی اجرا و نظارت بر پروژه­‌های تخصصی این حوزه را داشته باشند. در نتیجه، انتظار می ­رود امکان ارائه خدمات کمک تشخیصی و کمک درمانی مبتنی بر تصویرگری پزشکی، به ویژه از منظر نرم­ افزاری برای دانش آموختگان این گرایش فراهم شود.

رشته گرایش مهندسی پزشکی رایانش تصاویر پزشکی در مقایسه با سایر گرایش­‌های رشته مهندسی پزشکی، امکان تمرکز بر فناوری تصویرگری پزشکی بویژه زمینه­‌های پردازش و تحلیل هوشمند تصاویر پزشکی را فراهم می­ آورد؛ لذا با توجه به مزایای نسبی که در حوزه نرم­ افزار در کشور وجود دارد و مهیا بودن زیرساخت فعالیت در حوزه ­های نرم­ افزاری، تمرکز بر رایانش تصاویر پزشکی و نگاه تخصصی به این مقوله، امکان پیشرفت­‌های قابل توجه در این زمینه و حصول دستاورد‌های کاربردی را تسهیل خواهد کرد.

در ضمن، با توجه به پیشرفت روزافزون سیستم ­های تصویرگر پزشکی در جهت تصویربرداری در مقیاس میکروسکوپی و سلولی، دانش­ آموختگان گرایش رایانش تصاویر پزشکی می­ توانند در افزایش سهم کشور ما در تحقق این پیشرفت­‌ها موثر باشند.

نقش، توانایی وشایستگی دانش­ آموختگان گرایش رایانش تصاویر پزشکی

از دانش ­آموختگان دوره کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی –رایانش تصاویر پزشکی انتظار می­ رود که:

· مفاهیم پایه پزشکی و فیزیک پزشکی را آموخته باشند

· با سامانه‌های تصویرگری پزشکی آشنایی کافی داشته و قابلیت‌ها و محدودیت‌‎های آن‍ها را بشناسند.

·عمیقاً با نرم ­افزار‌ها و ابزار‌های پردازش و تحلیل هوشمند به ‍ویژه برای داده‍های تصویری پزشکی که حجم عمده‍ای از داده‍های پزشکی را تشکیل می‍دهند آشنایی داشته و از توانایی طراحی، پیاده­ سازی، بهینه­سازی، و به روز رسانی نرم­ افزار‌ها و الگوریتم ­های پردازش و تحلیل هوشمند تصاویر پزشکی در سطح مورد نیاز جامعه پزشکی و در سطح استاندارد‌های جهانی برخوردار باشند.

· بسته به علاقه دانشجو با انتخاب دروس اختیاری مناسب از سایر مهارت­‌ها نظیر طراحی، پیاده‍سازی، بهینه­ سازی، و به روز رسانی پروتکل‍های تصویرگری پزشکی، مهارت‍های بالینی به‍ نحوی که به آن‍ها در استنتاج‍های تشخیصی پزشکی کمک نماید، مهارت‍های فناورانه مثل طراحی و ایجاد نرم ­افزار‌های پردازشی، نمایشی و تحلیل داده­‌های تصویری برخوردار باشند.

زمینه‌های شغلی برای دانش­ آموختگان گرایش رایانش تصاویر پزشکی

انتظار می­رود دانش­ آموختگان این دوره بتوانند به طرق مختلف به مراکز تشخیصی، درمانی و صنعتی ارائه خدمت کنند که از آن جمله می­‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

· جذب در مراکز تشخیصی و درمانی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بخش خصوص به عنوان کارشناس ارشد مهندسی پزشکی

· جذب در شرکت‍های دانش­بنیان توسعه ­دهنده نرم­ افزار‌های تحلیل تصاویر پزشکی و تولید کننده تجهیزات تصویرگری پزشکی به عنوان کارشناس ارشد مهندسی پزشکی

· جذب در مراکز کمک-تشخیصی پزشکی برای ثبت، تولید و تحلیل داده‍های تشخیصی مورد نیاز پزشکان از روی داده­‌های تصویری پزشکی

· ادامه تحصیل در مقطع دکترا و فعالیت در دانشگاه­‌ها و مراکز تحقیقاتی در بخش آموزش و پژوهش مهندسی پزشکی

شرایط و ضوابط ورود به گرایش رایانش تصاویر پزشکی

دانش ­آموختگان مقطع کارشناسی رشته‍های مهندسی پزشکی، کلیه گرایش‍های مهندسی برق، سایر رشته­‌های مهندسی و نیز رشته‍هایی نظیر رادیولوژی، فیزیک پزشکی و حتی پزشکی عمومی که با مبانی ریاضی و فیزیک مورد نیاز آشنایی داشته باشند می­ توانند برای تحصیل در این گرایش داوطلب شوند.

برای این منظور ایشان باید در آزمون سراسری کارشناسی ارشد رشته مهندسی پزشکی در مجموعه مهندسی برق (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) شرکت کرده و در مرحله انتخاب رشته، گرایش "رایانش تصاویر پزشکی" را انتخاب کنند. دروس آزمون و ضرایب مربوطه برای پذیرش در این گرایش، مطابق رشته مهندسی پزشکی در مجموعه مهندسی برق (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) خواهد بود.