خشن‌خوانی در مداحی‌ها نه محتوا دارد نه ماندگاری / حذف شخصیت امام، حذف عظمت امام است + فیلم

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- سیدعلی حسنی؛ ویژه برنامه نصیر، با هدف بررسی وضعیت عرصه ستایشگری و پرداختن به جریان‌های نوظهور مانند استودیوخوانی، خشن‌خوانی و رسانه‌زدگی در مجموعه هیات، تولید شده است.
در اولین قسمت از این برنامه با جناب آقای جواد حیدری، شاعر، مداح و نائب رئیس کانون مداحان کشور گفتگو کردیم.
ایشان پیرامون وضعیت امروز شعر هیات، استودیوخوانی، خشن‌خوانی و آداب مداحی و سرودن شعر برای اهل بیت علیهم السلام مسائلی را بیان کردند که میتوانید در ادامه متن مطالعه بفرمایید:

وقتی به روایات اهل بیت مراجعه می‌کنیم سیره و سنت بزرگان را می‌بینیم که از شعر به عنوان مهمترین رسانه تبلیغی شیعی استفاده کردند تا جایی که ائمه به بعضی از شعرا دستور می‌دادند که فرزندان یک شعر مشخص را حفظ کنند. اهمیت شعر و کارکردی که دارد را می‌توان از این روایت دریافت.
شعر سرودن گونه‌های مختلفی دارد، اما دو دسته اصلی شعر هیات را میتوان اینطور معرفی کرد: یکی مرثیه و یکی مدیحه.

یکی از بهترین گونه‌های اصیل شعر آئینی این است که این دو کنار هم باشند. صرف این که نقل ظاهری مصیبت بکنیم خوب نیست. مدح در مرثیه را باید رعایت کنیم. اشعار بزرگان را وقتی ببینید، مهمترین و معروف‌ترین شعر عاشورا، مثلا شعر جناب محتشم کاشانی، می‌بینید چه قدر مدح، اما حسین علیه السلام در آن هست. مثلا وقتی میخواهد مرثیه بگوید، قبلش معرفی می کند آن شخصیت را، عظمتش را می‌گوید که ما بدانیم برای که داریم گریه میکنیم! برای مثال: روزی که شد به نیزه سر آن بزرگوار این کلمات که معرفی میکند شخصیت امام را ار از شعر آئینی حذف شود، دیگر عظمتش را از دست می‌دهد.

شما ببینید کسی مثل جناب استاد سازگار، این‌ها انقدر به کتب روایی و معارف اهل بیت مسلط هستند، که زمانی که دست به قلم میشود، و ما به عنوان مخاطب وقتی شعرشان را میخوانیم همه چیز در کنار هم به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن چیده شده است. مدح دارد، مرثیه دارد، حماسه دارد در نتیجه شعری که می‌گویند پایه و اساس دارد. حالا چه طور شعر بگویم؟ این قریحه‌ای است که خدا باید بدهد و ما هم باید استفاده کنیم. شعر ابزار است، و باید از این ابزار استفاده کنیم بتا بتواینم معارف اهل بیت را به مخاطب منتقل کنیم.

۵۰ سال است مردم دارند با این بیت شعر جناب آقای موید دنشان را می‌سازند. شعر این است: سرمایه محبت زهراست دین من/ من دین خویش را به دو دنیا نمی‌دهم حالا این یک غزل خیلی قوی است تخیل دارد، هرمندانه است، موسیقی شعری‌اش زیباست، معارف را منتقل میکند و نهایتا همه این‌ها در کنار هم نشان میدهد یک شعر اصیل چه نکاتی را باید در کنار هم رعایت کند که در بین اذهان عمومی جا بیفتد و دیده شود.

سال هزار و سیصد نود خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم، حضرت آقا اینطور فرمودند: می‌توانیم دوره جدید شعر فارسی داشته باشیم تا این دوره اینقدر از لحاظ کمیت و کیفیت شعر اهل بیتی نداشتیم. این یعنی آنکه امروز کسانی که برای اهل بیت شعر می‌گویند از لحاظ کمی خیلی بیشتر از همه اعصار تاریخی است، اما نکته‌ای که نباید از آن غافل شد آن است که در کنار کمیت، باید کیفیت اشعار نیز به تعالی برسد.

یکی از شعرای آئینی بسیار قدرتمندی که در همین عصر شعر‌های بسیار نابی برای ک اهل بیت سوده است، صغیر اصفهانی است. در مقدمه دیوان صغیر اینطور آمده او میگوید می‌گوید: من آمده‌ام شعر هیئت را درست کنم. بعد شما ببینید چه قدر روایات تاریخی میگوید که این شاعر بزرگ با علما مانوس بوده. این‌ها نکته است. باید به این‌ها توجه شود.

شاعر نباید قبل از آنکه ایرادات شعرش توسط کارشناسان دینی و ادبی گرفته شود آن را منتشر کند. الان شعر خوب سروده می‌شود شعر‌های خوب خوانده می‌شود شاید شاعر خوب رسانه ندارد، شاید رسانه اش قوی نیست. ولی الان در دوره‌ای هستیم که بسیار شعر‌های خوب سروده می‌شود بسیار شعرای مستعد و معتقد داریم، کنارش مثل همیشه داریم شعرایی که ضعیف و سفارشی وبه اصطلاح من جایزه بگیری شعر می‌گویند. اصلا نمی‌شود اسم شعر اهل بیت روی بعضی شعر‌ها گذاشت. بعضی مداحان گفتند ما شعر می‌خوانیم مردم نمی‌فهمند، صراحتا آقا بار‌ها فرمودند: شما هیچ وقت برای اینکه سطح ذائقه مردم پایین است، شعر سطح پایین نخوانید. مردم باید ذائقه شان رشد کند. ماییم که ذائقه مردم را می‌سازیم.

در اشعار روضه‌ای که در مورد مخدرات توسط شعرایی که هم اهل فن بودند هم اهل معرفت، اصلا شما یک ذره مکشوف بودن روضه را نمی‌بینید. نعوذبالله بی ادبی نمی‌بینید. شعرا در وادی روضه اهل بیت دستشان می‌لرزید که هرچیزی را بگویند شما بروید کتب مقتل را بخوانید خیلی خوب است به عنوان پژوهش، مقدمه مقاتل را بخوانید غیر از اندک علمایی، همه مقتل کتاب آخرشان بوده، همه علوم را یاد می‌گرفتند بعد می‌آمدند برای امام حسین قلم می‌زدند. باید خیلی چیز‌ها را یاد بگیریم خیلی جا‌ها برویم نقد‌ها را باید واقعا شنید و گسترش داد.

شعرهای امروز فیزیکی شده، همه اش زد و خوردی است شعر نیست اصلا اولا اینکه نظم است کشف شاعرانه اش کجاست؟ مرحوم صامت بروجردی می گوید: زینت دوش نبی روی زمین جای تو نیست. چند سال است این شعر را می خوانند؟ حالا به طرف می گویی چرا برای مخدرات این طوری می گویی ناراحت میشود. روضه خوان باید بخواند این روضه ها را اما اشتباه نکند، مودبانه بخواند.
ما از سنت بزرگانمان نه آگاهیم نه انجامش می دهیم.
سنت خیلی از علما بوده فقط روضه قتلگاه را روز عاشورا می خواندند می گفتند غیر عاشورا وهن است نظرشان این بود. امروز چه اتفاقی دارد میفتد در همین موردی که عرض کردم؟
در مورد اگزوزی خوانی، ببینید اینها سبکهایی هست که ریشه ندارد، حالا شما اولا بیاید عبارت دقیق و نام دقیقش را بگویید اینها خشن خوانی میکنند خشن خوانی نه محتوا دارد نه ماندگاری.
در مورد همه این مسائلی که عرض کردم خدمتتان، باید گروه های پژوهشی تشکیل شود و بیاندیشد که چه اتفاقی واقعا دارد رقم میخورد سازمانها از آستان امامزادگان و معصومین ما، تا سازمانهای مختلف، همه باید به این مسادل ورود کنند تا خدایی نکرده کار به جایی نرسد که نشود دیگر مدیریتش کرد.