تکرار تجربه سیمان نیلکوه با پتروشیمی میانکاله / توسعه نامتوازن چه بلایی سر نیلکوه آورد

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * آنچه این روز‌ها در پتروشیمی میانکاله درحال رخ دادن است، بر تمام منطقه حفاظت شده میانکاله و طبیعت همسایه هم اثرمی گذارد. محدوده حفاظت شده میانکاله خشکی طولانی است پس از بندر امیرآباد به سمت شرق شروع می‌شود و تا استان گلستان ادامه می‌یابد. انتهای این خشکی طولانی که در دریای خزر ایجاد شده، به آشوراده می‌رسد. این زبانه خشکی باعث تشکیل تنها خلیج در دریای خزر شده که به خلیج گرگان شناخته می‌شود. همه این مجموعه اکوسیستمی خاص در جنوب غرب خزر ایجاد کرده اند که قرنهاست محل سکونت و حیاط گیاهان و جانوران خاص خود است.

احداث پتروشیمی در میانکاله، به دلیل ماهیت صنعت پتروشیمی باعث می‌شود این طبیعت از بین برود، اما تجربه فعالیت یک صنعت ضد طبیعت در این خطه قبلا هم تکرار شده بود. زخم توسعه قبلا بر دامنه نیلکوه نشسته بود. همجوار شهر گالیکش دامنه نیلکوه برافراشته شده که بخشی از جنگل‌های گلستان و میراثی از جنگل‌های هیرکانی بر پیکره این کوه قرار گرفته است.

بلای توسعه نامتوازن بر سر نیلکوه

احداث کارخانه سیمان پیوند بر دامنه نیلکوه از سال ۸۱ آغاز شد. این کارخانه از سال ۸۲ کارش را آغاز کرد و مقرر شد تا سالانه یک میلیون تن سیمان تولید کند. در سال ۸۹ تولید کلینکر و در سال ۹۰ سیمان خاکستری هم در این کارخانه تولید شد و اکنون در پیوند سالانه یک میلیون و ۵۰ هزار تن سیمان تولید می‌شود.

مساله اینجاست که کارخانه پیوند هم زندگی مردم را تحت الشعاع قرار داده هم طبیعت را زخمی کرده است. کارخانه سیمان در پنج کیلومتری شرق کالیکش احداث شده و از روستای تراجیق تا محل احداث کمتر از یک کیلومتر است. از بین رفتن پوشش گیاهی دامنه نیلکوه که در محدوده کارخانه سیمان است، در تصاویر ماهواره‌ای هم به خوبی دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• زخم توسعه بر دامنه نیلکوه / چرا کارخانه سیمان در دل طبیعت ساخته شد؟
• آلاینده‌های زیست محیطی کارخانه سیمان پیوند گالیکش آسمان نیلکوه را خاکستری کرد
• تدبیری برای نیلکوه / پیشنهادهای کارشناس محیط زیست برای کاهش آسیب کارخانه پیوند گالیکش

یکی از دلایل احداث کارخانه در دامنه نیلکوه دسترسی به خاک رس و سنگ آهن است. این موضوع در بخش معرفی سایت این شرکت عنوان شده است. شاید این نکته که «از نظر طبیعی و موقعیت جغرافیای یکی از زیباترین کارخانجات سیمان کشور است» هم از دیگر دلایل احداث کارخانه در نیلکوه باشد. البته در میانه این دلایل به مساله اشتغالزایی برای مردم منطقه هم اشاره می‌شود که البته ایجاد اشتغال مبتنی بر شرایط طبیعی منطقه، می‌تواند برای مردم هم سودمندتر باشد.

گوگرد و ازت بر فراز نیلکوه

فعالیت کارخانه سیمان در دامنه نیلکوه مورد اعتراض مردم و برخی فعالان محیط زیستی واقع شد. انتشار گرد و غبار، آلودگی صوتی، ارتعاشات و انتشار گاز‌هایی مانند دی اکسید گوگرد، اکسید‌های ازت و دی اکسید کربن از جمله آلودگی‌های صنعت سیمان است و در کارخانه پیوند مزید بر این ها، مساله تخریب طبیعت هم مطرح می‌شود. فلزات سنگینی که از کوره‌ها کارخانه‌های سیمان تولید می‌شود، فلزات سنکینی دارد که هم نفس مردم را تنگ می‌کند و هم به طبیعت آسیب می‌زند.

اعتراضات مردمی و فعالان محیط زیستی باعث شد که مسئولان کارخانه پیوند پروتکل‌های محیط زیستی بیشتری را به کار گیرند و فیلتر‌های هوا براساس استاندارد‌های جهانی نصب کنند تا آنچه از دودکش‌های این کارخانه خارج می‌شود، حداقل آلایندگی را داشته باشد. مسئولان این کارخانه هم تأکید کرده اند که نسبت به حفظ محیط زیست متعهد هستند و سیستم فیلتراسیون کارخانه، با کیفیت‌ترین سیستم دنیا است، در استخراج سنگ و آهک کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کنند و همه جوانب را درنظر می‌گیرند. اما نکته اینجاست که در نهایت محیط زیست آسیب می‌بیند؛ چنانچه از تصاویر این منطقه به خوبی مشهود است.

چرا گردشگری نه؟

وقتی دغدغه‌های مسئولان را برای احداث چنین کارخانه‌ای در طبیعت بکر نیلکوه بررسی می‌کنیم، به مساله اشتغال اشاره‌های زیادی می‌بینیم. در حالیکه به گفته کارشناسان این منطقه مستعد جذب گردشگر است و با برنامه ریزی دقیق می‌توان هم اشتغال زایی کرد، هم مردم دنیا را محیط زیست ایران آشنا کرد و هم به طبیعت آسیب نزد.

حالا در نقطه شرقی میانکاله اتفاق مشابهی در حال رخ دادن است؛ تخریب طبیعت برای احداث کارخانه پتروشیمی. شکی نیست که صنایعی مانند پتروشیمی و سیمان برای توسعه اقتصادی کشور ضرورت دارد، اما مساله اینجاست که چرا حتما باید بخشی از طبیعت را خرج توسعه کرد؟

تجربه کارخانه سیمان پیوند و زخمی که بر دامنه نیلکوه وارد کرده، نشان دهنده آن است که صنایع کلان مناسب دامنه کوه‌ها و مناطق جنگلی نیستند. هرچند عده‌ای اصرار بر احداث این کارخانه‌ها در دل طبیعت داشته باشند.