آغاز روابط راهبردی تهران و دوشنبه؛ از ساخت پهپاد تا سرمایه‌گذاری اقتصادی

گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، حسین رهنمای خرمی، پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و پیدایش پنج کشور جدید در آسیا، فصل جدیدی در روابط میان ایران و این کشورها بوجود آمد. روابط جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان همواره با اهمیت زیادی دنبال شده و این امر پیش از هر چیز به سبب پیوندهای تاریخی، فرهنگی و زبانی موجود میان دو کشور و ذکر این حقیقت که تاجیکستان به عنوان تنها کشور فارسی‌زبان در آسیای مرکزی است.

 ایران از زمان به استقلال رسیدن تاجیکستان در تمامی حوزه‌ها نقش مؤثری در حمایت از تاجیکستان داشته است و این نقش میانجی گرایانه ایران در پایان دادن به درگیری‌ها و بحران داخلی در تاجیکستان روابط دو کشور را در پایان دهه هشتاد به اوج خود رساند.در این سال‌ها جمهوری اسلامی ایران با مشارکت در استراتژی توسعه ملی تاجیکستان در حوزه‌هایی نظیر تأمین استقلال انرژی، رهایی از بن‌بست ارتباطاتی و امنیت غذایی و درمانی، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی داشته است.

یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها، اجرای چند پروژه موفق ازجمله احداث نیروگاه برقابی و تونل انزاب (استقلال) است که امروزه از آن‌ها به‌عنوان نمادهای همکاری دوجانبه ایران و تاجیکستان یاد می‌شود. اما آغازین سال‌های دهه نود، روابط تهران – دوشنبه با بروز سو ء تفاهم‌هایی در روابط سیاسی و فرهنگی به سردی گرائید و حتی موجب شد تاجیکستان از عمل به تعهدات مالی خود در پروژه سد و نیروگاه سنگ توده خودداری کرد.

با این‌حال با گذر زمان و تلاش برای دیپلماسی تنش‌زدای ایران در سال‌های اخیر، بار دیگر مقامات تهران و دوشنبه همکاری‌های دوجانبه را از سر گرفته‌اند.خوشبختانه بعد از سفر رئیس‌جمهور سیزدهم به تاجیکستان و پیگیری که جمهوری اسلامی ایران بین ترکمنستان و تاجیکستان انجام داد روابط ترکمنستان و تاجیکستان بهبود پیدا کرد و در حال حاضر صادرات کالا از ایران به‌صورت مستقیم به کشور تاجیکستان فراهم‌شده است و به‌صورت مستقیم نیز قادر به واردات هستیم.

دستاوردهای سفر رئیسی به تاجیکستان

در سفر رئیس‌جمهور علاوه بر آن که مشکل را با تاجیکستان حل کرد با نمایندگان کشورهای دیگر آسیای میانه که در آنجا بودند،جلساتی را برگزار کردند که آن‌ها مؤثر بود و سپس به ترکمنستان رفتند و مسائل بین دو کشور شفاف شد و یکسری بدهی‌ها به ترکمنستان بابت گاز پرداخت شد و امروز از همیشه برای مراودات راحت‌تر و فارغ تر از گذشته هستیم.

ایران در برهه‌هایی بعد از روسیه و چین رتبه سوم سرمایه‌گذاری در تاجیکستان را کسب کرده است. شمار زیادی از فعالان بخش خصوصی ایران در زمینه‌های کشاورزی، صنایع پایین و بالادستی و عمرانی در این کشور فعالیت می‌کنند.سرمایه‌گذاری قابل‌توجه دولت ایران به‌ویژه در ساخت نیروگاه و تونل و ... حاکی از ظرفیت تاجیکستان برای تبدیل‌شدن به شریک بزرگ اقتصادی ایران در آسیای مرکزی است. از طرفی، تاجیکستان هم می‌تواند از طریق بنادر جنوبی ایران هم به منطقه ترانزیتی چابهار و هم به آب‌های آزاد دسترسی داشته باشد و این در حالی است که مسیر دسترسی ایران به اروپا از طریق تاجیکستان نیز فرصتی ایده آل برای ارتقای اقتصاد و تجارت ایران فراهم می‌کند.

صادرات میوه تاجیکستان به ایران هم می‌تواند یکی از زمینه‌های مناسب برای گسترش همکاری‌ها باشد. در خصوص صادرات آب و برق نیز با توجه به نیاز روزافزون ایران به این منابع، تهران و دوشنبه می‌توانند شریک تجاری پایداری برای هم باشند.

اهمیت سفر امامعلی رحمان به ایران

در تازه‌ترین خبرامامعلی رحمان،‌ رئیس جمهور تاجیکستان امروز (یکشنبه) در راس یک هیئت بلندپایه سیاسی-اقتصادی به دعوت رسمی آیت الله سید ابراهیم رئیسی،‌ به تهران سفر کرد.

استقبال رسمی،‌ گفت‌وگوی دوجانبه روسا و رایزنی هیئت های عالی دو کشور،‌ امضا چند سند همکاری در حوزه‌های اقتصادی،‌ علمی، سیاسی و فرهنگی و مصاحبه مطبوعاتی روسای جمهور دو کشور از برنامه های این سفر دو روزه خواهد بود.

این درحالیست که آیت الله رئیسی شهریور 1400 به دعوت همتای تاجیک خود و نیز به منظور شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو شانگهای به دوشنبه سفر کرد که در جریان آن 8 سند همکاری بین ایران و  تاجیکستان به امضا مقامات ۲ کشور رسید. همچنین در آن سفر سرانجام پس از 15سال درخواست ایران برای عضویت اصلی در سازمان شانگهای پذیرفته شد.

مختار فرزادی، مدیر رادیو تاجیکی صدای خراسان در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو پیرامون سفر رئیس جمهور تاجیکستان به ایران می‌گوید: در سفر امامعلی رحمان به ایران اوضاع امنیتی منطقه و افغانستان مورد بررسی خواهد گرفت.کارخانه تولید ابابیل 2 که اخیرا در تاجیکستان شروع به کار کرده، از همکاری جدی نظامی بین ایران و تاجیکستان خبر می‌دهد و این امر مرز ایران و قرقیزستان را نیز تقویت کرده است.

وی در ادامه افزود: کارخانه تولید ابابیل 2 قدرت نظامی تاجیکستان را در منطقه افزایش داده است و استفاده از ظرفیت‌های بند چابهار و قراردادهای ترانزیتی از برنامه‌های سفر رحمان به تهران است.

مدیر رادیو تاجیکی صدای خراسان در پایان اضافه کرد: کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل عربستان با دادن وعده‌های توخالی سعی کردند تا جیکستان را از ایران دور کنند .تاجیکستان به برادری ایران اسلامی پی برده است و قصد دارد تا روابط خود را با ایران گسترش دهد.

دیدار با مقامات عالی رتبه در ایران

رئیس جمهور تاجیکستان در سفر دو روزه خود به ایران با رهبر انقلاب و مقامات عالی رتبه در کشور دیدار کرد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان و هیات همراه، تأکید کردند: ظرفیت‌های گسترش همکاری‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف بسیار فراتر از سطح کنونی است و باید با توجه به سیاست دولت ایران مبنی بر تقویت روابط با همسایگان، روابط دو کشور دچار تحول اساسی شود.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اشتراکات عمیق تاریخی، دینی، فرهنگی و زبانیِ ایران و تاجیکستان، دو کشور را همچون خویشاوند و برادر خواندند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای از اقدامات رئیس جمهور تاجیکستان در گسترش زبان فارسی تقدیر و با اشاره به نخستین سفر خارجی آقای رئیسی به تاجیکستان تأکید کردند: انجام این سفر نشان‌دهنده اهتمام دولت برای گسترش روابط با تاجیکستان است و در یک‌سال گذشته نیز سطح روابط افزایش یافته است اما با نقطه مطلوب بسیار فاصله دارد.

رحمان همچنین دیداری با محمد باقر قالیباف، رئیس قوه مقننه کشور داشت.

محمد باقر قالیباف با اشاره به سیاست دولت سیزدهم و مجلس یازدهم درخصوص اولویت دادن به توسعه روابط با کشورهای همسایه و پیرامونی گفت: تاجیکستان به عنوان یک کشور همسایه، هم زبان، هم تمدن و هم فرهنگ و با توجه به علقه‌های زیاد بین مردم دو کشور یکی از اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران برای گسترش همکاری‌های دوجانبه است و همین موضوع فرصتی است برای عمق بخشیدن به روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دو کشور.

وی افزود: امیدوارم در آینده نزدیک شاهد رشد تعاملات اقتصادی دو کشور به ویژه با فعال شدن بخش خصوصی باشیم.  

 امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان با اشاره به سابقه دیرینه دو کشور و مشترکات عمیق تاریخی و فرهنگی نظیر فرهنگ نوروز گفت: جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر پیشرفت و توسعه فراوانی داشته و همین پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در زمینه تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای و بی‌اثر کردن تحریم ها نشان دهنده حرکت رو به جلوی کشور شماست و ما آمادگی داریم در زمینه‌های مختلف با ایران همکاری کنیم.

امضا تفاهم‌نامه میان ایران و تاجیکستان 

هیأت‌های عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران و تاجیکستان روز دوشنبه پس از برگزاری نشست مشترک تفاهم‌نامه‌هایی بین مقامات دو کشور در حضور آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» و «امامعلی رحمان» امضا کردند.

تفاهم‌نامه‌هایی در حوزه کار و رفاه توسط سراج‌الدین محی الدین وزیر خارجه تاجیکستان و حجت‌الله عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، موافقتنامه معاضدت قضایی در امور کیفری توسط «امین‌حسین رحیمی» وزیر دادگستری ایران و «یوسف رحمان» دادستان کل تاجیکستان و تفاهم‌نامه همکاری‌های بلندمدت تجاری اقتصادی دو کشور از سوی «علی اکبر محرابیان» وزیر نیرو و «ذوقی ذوقی زاده» وزیر توسعه اقتصادی و تجارت تاجیکستان امضا شد.

همچنین یادداشت‌تفاهم‌ نفتی توسط «دلیر جمعه» وزیر انرژی و ذخایر آب تاجیکستان و «جواد اوجی» وزیر نفت ایران، یادداشت‌تفاهمی در حوزه حمل ونقل جاده‌ای توسط «رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی کشورمان و «ابراهیم عظیم» وزیر نقلیات تاجیکستان به امضا رسید.

یادداشت‌تفاهم همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و کمیته حفظ محیط زیست تاجیکستان، یادداشت‌تفاهم همکاری در زمینه گردشگری بین «سید عزت‌الله ضرغامی» و «تاج‌الدین جوری زاده» رئیس کمیته گردشگری تاجیکستان و یادداشت‌تفاهم علمی، فرهنگی، اقتصادی و گردشگری استان خراسان رضوی و ایالت خطلان توسط استاندار خراسان رضوی و «قربان حکیم زاده» استاندار خطلان از دیگر تفاهم‌نامه‌های امضا شده بین دو کشور بود.

دو کشور همچنین یادداشت‌تفاهمی در زمینه بورس و اوراق بهادار، یادداشت‌تفاهمی برای همکاری سازمان نقشه‌برداری و کمیته دولتی اداره زمین و ژئولوزی و یادداشت‌تفاهمی نیز برای همکاری شورای مشترک کارآفرینان امضا کردند که این تفاهم‌نامه‌ها به ترتیب از سوی «مجید عشقی» رئیس بورس ایران و «فیض‌الدین قهارزاده» وزیر مالیه تاجیکستان، «علی جاویدانه» رئیس سازمان نقشه‌برداری ایران و «عارف خواجه زاده» همتای تاجیک او و «غلامحسین شافعی» رئیس اتاق بازرگانی و صنایع ایران و «جمشید جمعه خان زاده» رئیس اتاق بازرگانی و صنعت تاجیکستان امضا شده است.

همچنین آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور در نشست خبری با امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان، اظهار داشت: از این که رئیس جمهور تاجیکستان دعوت ایران را پذیرفت بسیار سپاس گزارم همچنین ما با کشور تاجیکستان به دلایل مختلف هم همسایگی و روابط فرهنگی و دینی و هم روابط همزبانی و هم تمدنی ارتباطات خوبی به ویژه بعد از انقلاب اسلامی داشتیم و داریم.

وی افزود: با توجه به مشکلاتی که به وجود آمده بود در سفری که اخیرا بنده در ابتدای دولت به تاجیکستان داشتم هم برای اجلاس شانگهای و هم دیدار دو جانبه که این سفر برای روابط بین دو کشور نقطه عطفی بود.

رئیس جمهور گفت: امروزه روابط بین دوکشور متحول شده است و طوری شده است که در روابط تجاری حجم مبادلات به چهار برابر رسیده است. همچنین در حوزه های مختلف نیز گام های بسیار خوبی برداشته شده است به ویژه تفاهنامه هایی که در دوشنبه امضا شده است.

رئیسی تصریح کرد: امروز با سفر آقای امامعلی رحمان به ایران و امضای تفاهنامه‌های جدید بین دو کشور بنده تردید ندارم که گام بلندی در جهت روابط بین دو کشور برداشته خواهد شد.

وی افزود: مصمم هستیم روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و روابط در حوزه های مختلف به صورت جدی تداوم پیدا کند به نحوی که هر دو کشور و هر دو دولت و ملت شاهد روابط بهتر از وضعیت کنونی بین دو کشور باشد.