دوران تدریس برخی از اساتید کشاورزی به یک گونی پایان‌نامه ختم می‌شود / لزوم اصلاح واحد‌های درسی با هدف توانمندسازی دانشجویان

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، میزگرد بررسی جایگاه کارآفرینی در رشته‌های کشاورزی در دانشگاه‌ها با حضور کوروش وحدتی، استاد گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران، محمود لطفی، دانشیار، گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران و محمد مرادی عضو هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و از سوی بسیج دانشجویی پردیس ابوریحان برگزار شد.

کوروش وحدتی، استاد گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران در این میزگرد گفت: دانشگاه‌های کشاورزی باید بتوانند کارآفرینی کنند و تربیت نیرو در این دانشگاه‌ها با هدف کارآفرینی صورت می‌گیرد؛ اما متاسفانه فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی ما از همان ابتدا با نیت مطالبه شغل وارد دانشگاه نمی‌شوند و صرفا برای گرفتن مدرک در مقاطع مختلف و بیکار مانندن به دانشگاه می‌آیند.

وی با بیان اینکه وقتی می‌گوییم فعالیت در حوزه کشاورزی این فعالیت فقط به کاشت، داشت و برداشت محدود نمی‌شود و این بخش دارای پنج حلقه است، افزود: در کنار کاشت، داشت و برداشت، تامین نهاده‌ها و نحوه بازاررسانی و فروش دو حلقه دیگر بخش کشاورزی هستند که ما کمتر به آن‌ها توجه می‌کنیم و این در حالی است که در دنیا بیشترین ارزش افزوده بخش کشاورزی در این دو حلقه نهفته است.

وحدتی با اشاره به اینکه از ۱۰ سال پیش مقرر شده که گلخانه‌های کشور بین ۳۰ تا ۴۰ هزار هکتار گسترش یابند، اما سوال این است که ما با کدام پشتوانه سخت افزاری و نرم افزاری می‌خواستیم به این هدف گذاری برسیم، تصریح کرد: از ۱۰ سال گذشته تاکنون هنوز ۱۰۰۰ هکتار هم به گلخانه‌های ما اضافه نشده، چون در بخش نرم افزاری مهندس گلخانه نداشتیم و در حوزه سخت افزاری هم نتوانستیم بین کارآفرینی و فن آوری رابطه برقرار کنیم. ساخت گلخانه یک فن آوری است و کارشناس این کار را می‌خواهد و اینطور نیست که ما به یک آهنگر بگوییم سازه‌های گلخانه را برای ما جوش بدهد.

وی با بیان اینکه فارغ التحصیل رشته مهندسی گلخانه یعنی کسی که از اطلاعات کشاورزی هم برخوردار است، ولی بیشتر از آن یک مهندس عمران و سازه است، افزود: پس از سال‌ها پیگیری امسال برای اولین بار دانشجویان رشته مهندسی گلخانه در پردیس ابوریحان پذیرش می‌شوند. البته امیدوارم که این دانشجویان نیز فقط به خاطر اخذ مدرک وارد دانشگاه نشوند و بتواند نسل گلخانه ساز ما را در آینده تامین کنند.

وحدتی بیان کرد: بخشی از مشکل بیکاری فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی به خاطر عملکرد دانشگاه‌ها است، چون بعضی از رشته‌ها یا باید تغییر کنند و یا حذف شوند؛ البته با توجه به رویکرد وزارت علوم برخی تغییرات صورت گرفته، ولی روند آن باید تسریع شود. معتقدم در کنار تغییر باور‌های دانشجویان رشته‌های کشاورزی باید کار در جامعه به یک ارزش تبدیل شود و از طرفی دانشگاه‌های کشاورزی به توسعه رشته‌های جدید و بین رشته ای، فرا رشته‌ای و ترا رشته‌ای مبادرت کنند و دنیا این کار‌ها را انجام داده و این حرف ها، حرف‌های تازه‌ای نیست، ولی ما دیر به این مباحث رسیده ایم.

وی با بیان اینکه پرورش گلخانه‌ای یک تکنیک است و هر کسی هم که دانشگاه نرود می‌تواند آن را یاد بگیرد با این وجود وقتی می‌گوییم کاشت خیار گلخانه‌ای در دانشگاه این به معنای کوچک کردن دانشگاه است، اضافه کرد: پلیمر صنعتی است که در کشاورزی دارای کاربرد‌های فراوانی است، ولی تا زمانی بین رشته‌های کشاورزی و پلیمر پیوند برقرار نشود فارغ التحصیلان رشته پلیمر راه خودشان را می‌روند و نیاز‌های مالچ، پوشش، کشت بافت و صد‌ها مورد دیگر در کشاورزی برآورده نمی‌شود از این رو ما باید به واردات این فراورده‌ها رو بیاوریم و سینی کشت نشا خود را از کشور‌های دیگر تامین کنیم. از طرفی ما رشته‌های کشاورزی هم که در حوزه پلیمر تخصصی نداریم؛ بنابراین شاهد بلاتکلیفی در این بخش هستیم. با این اوصاف می‌خواهیم بگویم که ما نباید اشتغال و فن آوری کشاورزی را فقط به کاشت، داشت و برداشت محدود کنیم.

وحدتی اظهار کرد: نیاز نیست که تمام فارغ التحصیلان رشته کشاورزی وارد بخش تولید شوند؛ بلکه بخشی از آن‌ها می‌توانند وارد بخش توزیع و فروش اینترنتی محصولات کشاورزی شده و دست واسطه‌ها را قطع کنند.

همچنین محمود لطفی، دانشیار، گروه علوم باغبانی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران نیز گفت: در سالی که رهبر معظم انقلاب تاکید ویژه‌ای روی کارآفرینی دانشگاه‌های کشاورزی کرده اند قطعا دانشگاه‌های کشاورزی می‌توانند کارآفرین باشند.

وی با بیان اینکه ما در مقطعی نسبت به رشته‌های کشاورزی دچار شک شدیم و همین مسئله موجب شد تا در این بخش عقب بیفتیم، افزود: امام خمینی در اوایل انقلاب گفتند کشاورزی محور توسعه است، ولی بعد از مدتی برخی‌ها که به اشتباه متوجه منظور امام شده بودند تصور می‌کردند کشاورزی برای کشور یک تهدید است و توجیه آن‌ها نیز این بود که، چون ۷۰ درصد منابع آب در این بخش مصرف می‌شود پس این یک تهدید است.

لطفی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب امسال در بخش دانش بنیان به طور ویژه از کشاورزی نام بردند اظهار کرد: در آینده جنگ ها، جنگ غذا و سلامت خواهند بود با این وجود ما باید بتوانیم مردم خود را از نظر غذایی و سلامت از هر طریقی که می‌شود، تامین کنیم. از این رو ما برای افزایش تولید در بخش کشاورزی نمی‌توانیم با روش‌های سنتی به اهداف خود برسیم و حتما با استفاده از روش‌های مبتنی بر دانش باید میزان عملکرد‌ها را بالا ببریم.

وی با بیان اینکه بستر کارآفرینی در دانشگاه‌های کشاورزی کشورمان فراهم است و بنده نیز در خیلی از کشور‌ها که روی بخش کشاورزی سرمایه گذاری کرده اند دیده ام جواب گرفته اند.

محمد مرادی، عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز گفت: دانشگاه‌های کشاورزی می‌توانند دانشگاه‌های کارآفرین باشند، چون یکی از زمینه‌های اصلی اشتغال در کشور به ویژه در روستا‌ها کشاورزی است. با این اوصاف بستر کارآفرینی در دانشگاه‌های کشاورزی فراهم است؛ منتهی آنچه اهمیت دارد این است که این دانشگاه‌ها خود را با شرایط منجر به کارآفرینی وفق دهند به این معنا که کارآفرین ما بتواند خودش کارآفرین و یا در خدمت کارآفرینان باشد.

وی با بیان اینکه ما در بخش بازار محصولات کشاورزی هم در داخل و هم در حوزه بین الملل بازار‌های بزرگی داریم، تصریح کرد: کشور‌های منطقه خلیج فارس سالیانه ۲.۵ میلیون تن گوشت قرمز وارد می‌کنند و این در حالی است که ما، عراق، سوریه و ترکیه تنها تولید کنندگان گوشت قرمز بودیم که با وضعیت امروز عراق و سوریه ظرفیت تولید در این کشور‌ها بین ۲۰ تا ۵۰ سال دیگر احیاء می‌شود و امروز فقط ما و ترکیه باقی مانده ایم. با این اوصاف، چون بازار گوست قرمز وجود دارد پس ما می‌توانیم در این بخش کارآفرین باشیم.

مرادی با اشاره به اینکه دانشگاه‌های کشاورزی ما کارآفرین نیستند و ما متاسفانه هنوز در چارچوب‌های گذشته مانده ایم، افزود: من در نشستی که با حضور نیلی رئیس وقت دانشگاه تهران و مدیران گروه‌های آموزشی برگزار شد گفتم دانشگاه تهران نمی‌تواند کارآفرین باشد، چون اگر فرم ارزیابی پژوهش‌های کاربردی را نگاه کنیم می‌بینیم که از ۱۰۰ امتیاز آن ۹۵ امتیاز مقاله محور است. با این وجود تا وقتی عمده شاخص‌های ما در دانشگاه‌ها مقاله محور هستند؛ بنابراین شرایط را برای تحقق دانشگاه کارآفرین فراهم نکرده ایم.

وی با بیان اینکه دانشجویان ورودی رشته کشاورزی در دانشگاه تهران نمی‌توانند کارآفرین باشند، چون ۶۰ درصد دانشجویان ورودی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی این دانشگاه ورودی‌های شهر تهران و مابقی از قم، کرج و قزوین هستند و این دانشجویان در طول عمر خود کشاورزی و دامداری ندیده اند و هیچ آشنایی با این حوزه‌ها ندارند، افزود: اگر دانشجویان ما از بدو ورود با رشته‌های کشاورزی آشنایی داشته باشند حداقل به اندازه ۲ سال نسبت به دانشجویان فعلی دارای تجربه آموزش هستند.

مرادی با اشاره به اینکه بخش تولید گوشت کشور به دام سبک وابسته است؛ اما در رشته علوم دامی تنها پنج واحد درسی وجود دارد با این وجود اکنون که پرورش دام صنعتی شروع شده فارغ التحصیل ما با کدام پشتوانه تحصیلی می‌خواهد خدمات بدهد، افزود: رشته‌های دانشگاهی در بخش کشاورزی متناسب با نیاز تولیدکنندگان نیست و این در حالی است که بخش عمده‌ای از اشتغال در حوزه بخش خصوصی ایجاد می‌شود و واحد خصوصی هم به نیرویی نیاز دارد که بتواند به او اعتماد کند و سرمایه اش را به این نیرو بسپارد و منجر به افزایش بهره وری شود.

وی اضافه کرد: اکثر فارغ التحصیلان کشاورزی این قابلیت را ندارند که بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی وارد بازار کار شوند، چون ما صرفا یک دوره کارورزی تعریف کرده ایم و دانشجویان برای گذراندن این دوره یک گزارش ارائه می‌دهند و نمره آن را می‌گیرند و می‌روند و این در حالی است که دانشجو با دوره گذراندن دوره کارورزی متناسب با علاقه خود در واحد‌های تولیدی باید کار یاد بگیرد و آموخته‌های خود را به صورت عملی اجرا کند، ولی متاسفانه اکنون اینگونه نیست.

مرادی بیان کرد: ما، چون می‌خواهیم دانشگاه‌ها کارآفرین باشند شرکت‌های دانش بنیان را در دانشگاه‌ها مستقر کردیم با این وجود این شرکت‌ها به جای اینکه در خیابان انقلاب مکانی را اجاره کنند این اجاره را به پارک‌های علم و فن آوری می‌دهند؛ مثلا در شرکت دانش بنیان دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج شرکت‌هایی وجود دارند که هیچ ارتباطی با کشاورزی ندارند و ماسک می‌سازند و این در حالی است که شرکت دانش بنیان از دل دانشگاه کارآفرین خلق می‌شود و باید دانش را به فن آوری تبدیل کند.

وی افزود: دانشگاه‌ها زمانی می‌توانند کارآفرین باشند که حل مشکل صنعت به آن واگذار شود، ولی ما عضو هیت علمی را موظف می‌کنیم که ۴۴ ساعت در هفته در دفتر کارش بنشیند. حاصل تحقیق و پژوهش عضو هیات علمی دانشگاه در صنعت باید به یک دانش و در نهایت به یک فن آوری تبدیل شود، ولی آموزش ما منفک از نیاز صنعت است و پژوهش‌ها نیز به ویژه در حوزه علوم دامی همه تکراری هستند و با یک سرچ ساده در اینترنت می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد.

مرادی تصریح کرد: وقتی یک نفر از اساتید گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران بازنشست شده بود مستخدم گروه تمام پایان نامه‌های او را داخل یک گونی گذاشت و گفت این همه سواد فلانی است و این بدان معناست که بعد از ۳۰ سال سواد همه ما یک گونی پایان نامه است و این در حالی است که یک استاد دانشگاه باید بعد از ۳۰ سال چند محصول تولیدی از خودش به جا بگذارد.

وحدتی استاد گروه علوم باغبانی، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: یکی از مشکلات ما این است که خیلی از اعضای هیات علمی، چون فرصت ندارند در صنعت حضور پیدا کنند خودشان کار عملی بلد نیستند و این در حالی است که اگر صنعت از ۵ درصد از علم دانشگاه بهره ببرد مولتی میلیاردر می‌شود.

وی تصریح کرد: مسئله شرکت‌های تولیدی در بخش کشاورزی تولید نیست؛ بلکه مسئله آن‌ها فروش و بازار است به گونه‌ای که این شرکت‌ها نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند؛ مثلا یک تولید کننده گل با ۳۰ سال سابقه نمی‌تواند محصول خود را بفروشد و توزیع آن را با تقسیم سود به دلال‌ها می‌سپارد. با این اوصاف ما از استاد دانشگاه می‌خواهیم که شرکت دانش بنیان راه اندازی کند و این در حالی است که تولیدکنندگان در فروش محصولات خود مانده اند و اینطور استاد دانشگاه و دانشجویانی که در شرکت دانش بنیان با او سهیم شده اند همه بدبخت می‌شوند.

وحدتی بیان کرد: امروز شرکت‌های بزرگ دنیا در حال ادغام شدن با هم هستند، چون یک شرکت به تنهایی توانایی انجام تمام کار‌ها را ندارد با این وجود بهترین کار برای اینکه دانشجویان ما کارآفرین شوند این است که هر کدام باید به عنوان کارآموز به گوشه‌ای از صنعت وصل شوند و بعد که به جایگاه استادی رسیدند بخشی از نیاز این شرکت‌ها را برطرف کنند.

وی با بیان اینکه دانشجویان ما هر طور شده باید وارد صنعت شوند و حتی رایگان برای صنعت کار کنند تا در آینده پخته شوند، افزود: چین تنها کشوری است که با دزدی اطلاعات پیشرفت کرده است به این صورت که چینی‌ها به عنوان کارگر ارزان با حضور در شرکت‌های آمریکایی و ماندگاری در این کشور توانستند اطلاعات آن‌ها را به بخش دانشگاه و صنعت در چین منتقل و پیشرفت کنند.

همچنین لطفی عضو هیات علمی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: امسال اولین سالی بود که رئیس دانشگاه صنعتی شریف به جای اینکه بگوید چند نفر از فارغ االتحصیلان این دانشگاه در مقاطع بالاتر پذیرفته شده اند گفت امسال از فارغ التحصیلان ما چند نفر شرکت دانش بنیان تاسیس کرده اند و من سال‌ها منتظر شنیدن چنین جمله‌ای بودم.

وی با بیان اینکه لازم نیست تمام اساتید و دانشجویان یک مسیر را طی کنند بلکه هر کسی می‌تواند متناسب با توانمندی‌هایی که دارد به امر مشاوره یا تولید بپردازد، افزود: یک استاد دانشگاه نباید حداکثر مالکیت ۲۰ درصد از یک شرکت را داشته باشد، چون قرار نیست که او شرکت باز شود.

لطفی اظهار کرد: یکی از چالش‌های ما این است که صرفا با درس‌های تخصصی نمی‌توانیم یک نفر را کارآفرین یا کارآمد کنیم و این در حالی است که تعداد دروس تخصصی رشته‌های کشاورزی زیاد است از این رو ما نیازمند اصلاح واحد‌های درسی و ایجاد ۱۰ تا ۱۵ واحد برای توانمندسازی تجاری، مدیریتی و اقتصادی دانشجویان در هر مقطعی هستیم.

وی با بیان اینکه امروز همه حوزه‌ها به سرعت در حال تغییر هستند، اما آنچه که باید سریعتر تغییر کند آموزش است، ولی این تغییر به کندی پیش می‌رود، تصریح کرد: آموزش ها، روش‌ها و مواد درسی باید به روز شوند، اما برای این تغییرات با یک مقاومت در بین اساتید و دانشجویان مواجه هستیم؛ البته ریشه کارآفرین نبودن دانشگاه‌ها را باید در آموزش و پرورش جستجو کنیم، چون مدارس ما دانش آموزان را برای کنکور آماده کرده اند نه ورود به دانشگاه.