فروش لوازم خانگی تقلبی در پوشش برند‌های خارجی/ وقتی با شعار حمایت از تولید، سر مشتری کلاه می‌گذارند!

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، نام تجاری معرف یک بنگاه یا شرکت تولیدکننده است به‌عبارت دیگر نام تجاری شرکت‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند و به سبب حمایت از شرکت‌ها و حقوق مالکیت آن‌ها قوانینی در این زمینه اتخاذ شده است.

البته هر نام تجاری در محصولات خود دارای یک علامت تجاری بوده که این علامت نیز تحت حمایت دولت‌ها قرار دارد، به طور مثال apple نام تجاری محسوب می‌شود؛ اما آیفون علامت تجاری بوده که نشانگر تلفن‌های همراه تولید شده در این شرکت است.

به دلیل حمایت دولت‌ها از نام‌های تجاری و عدم تقلب در فروش کالای جعلی، قوانین حمایتی در جهان به تصویب رسید، به بیان دیگر درگذشته، ازآنجایی‌که هر کشور به شکل جداگانه نام و علامت تجاری را ثبت می‌کرد، ترجمه مدارک و ارائه آن به کشور‌های دیگر زمان بر و پرهزینه بود از سوی دیگر امکان وجود دو نام تجاری مشترک یا جعل نام تجاری نیز وجود داشت، به سبب حل این مشکل، کشور‌ها تصمیم گرفتند در کنوانسیون پاریس عضو شوند.

مطابق با ماده ۸ این کنوانسیون که در سال ۱۸۸۳ به تصویب رسید، به جهت حمایت از مالکیت صنعتی، اسم یا نام تجارتی به‌عنوان موضوع حق مالکیت صنعتی مطرح گردیده است.

در نتیجه در پی تشکیل اتحادیه، سیستم ثبت برند مادرید تصویب شد که این سیستم شامل موافقت‌نامه مادرید، آیین‌نامه و پروتکل است.

بر اساس این توافق‌نامه که ایران نیز یکی از اعضای آن است، به جهت ثبت برند در قدم اول باید در کشور مبدأ نام و علامت تجاری ثبت شود و در ادامه با ثبت درخواست، تقاضانامه به یکی از سه زبان اسپانیایی، انگلیسی یا فرانسه ترجمه و ارسال خواهد شد.

قوانین حمایت از نام تجاری در ایران

در ایران نیز قوانین حمایتی به جهت تولیدات شرکت‌ها در نظر گرفته شده است، براین‌اساس مطابق با ماده ۵۷۸ قانون تجارت، اسم تجارتی ثبت شده را هیچ شخص دیگری در همان محل قادر به ثبت نخواهد بود.

همچنین بر اساس ماده ۴۷ قانون ثبت اختراعات طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، هرگونه استفاده از نام تجارتی توسط اشخاص ثالث، به‌صورت نام تجارتی یا علامت یا علامت جمعی، یا هرگونه استفاده از آن‌ها که عرفاً باعث فریب عموم شود، غیرقانونی تلقی می‌شود.

با این تفاسیر حمایت از نام‌های تجاری و علائم آن‌ها یک الزام قانونی بوده و باید با افراد یا شرکت‌های متخلف در این زمینه برخورد شود.

ایران، بهشت فیک فروشی

رصد بازار داخلی در حوزه‌های مختلف حکایت از فروش کالا‌های فیک فراوان دارد، لباس‌های تقلبی نام‌های تجاری مطرح جهانی نظیر آدیداس، نایکی، پوما و ... لوازم‌خانگی تقلبی با نام‌های تجاری نظیر سامسونگ، ال‌جی، سونی و ... لوازم‌یدکی تقلبی، لوازم آرایشی جعلی و ... بخشی از کالا‌های فیک و تقلبی موجود در بازار کشور دارد.

به دلیل تقلب و جعل در فروش، سرمایه مردم هدررفته و اعتماد مردم نسبت به بازار کاهش پیدا می‌کند، از سوی دیگر در برخی از حوزه‌ها نظیر لوازم آرایشی و حتی لوازم‌یدکی خودرو، سلامتی و جان مردم در خطر قرار خواهد گرفت.

هرچند از گذشته‌های دور هشدار‌های متعدد در این زمینه داده شده است، اما بی‌توجهی مسئولان همچنان ادامه دارد، نکته جالب‌توجه این بوده که طبق قانون باید کلیه اجناس موجود در کشور دارای شناسه مخصوصی باشند، تا امکان اصالت کالا فراهم شود.

براین‌اساس مطابق با آیین‌نامه اجرایی شناسه‌های کالا و رهگیری کالا موضوع ماده (۱۳) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، وزارت صمت با همکاری با گمرک باید اقداماتی را در این زمینه انجام دهد، به بیانی دیگر کلیه تولیدکنندگان داخلی در کنار کلیه کالا‌های وارداتی باید دارای شناسه مخصوصی باشند و فروشندگان نیز مجاز به فروش کالای فاقد شناسه نیستند.

به‌عبارت‌دیگر کلیه اجناس فاقد شناسه کالا و شناسه رهگیری، قاچاق و جعلی شناخته می‌شود و جرایمی برای عرضه‌کنندگان این کالا‌ها در نظر گرفته می‌شود، با این‌وجود در کشور شاهد برخورد با توزیع‌کنندگان کالای تقلبی و قاچاق نبوده‌ایم و همین امر سبب شده است که بخش عمده‌ای از بازار کشور را اجناس قاچاق شامل شود.

در خصوص محل تولید این کالا‌ها باید گفت بخش عمده‌ای در کارگاه‌های غیرقانونی تولید می‌شود، بااین‌وجود شواهدی نیز وجود دارد، برخی از تولیدکنندگان داخلی، علامت تجاری شرکت‌های مطرح خارجی را بر روی کالای تولید تقلبی خود قرار داده و با چنین شیوه‌ای اجناس خود را به فروش می‌رسانند، درحالی‌که این امر کالا غیرقانونی محسوب می‌شود.

لوازم‌خانگی تقلبی در کارگاه‌های زیرزمینی تولید می‌شود

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران در گفتگو با دانشجو، تولید کالای تقلبی به‌صورت رسمی را رد کرد و گفت: افراد سودجو، کالا‌های خوب تولید داخل که از نظر شکل ظاهر به‌مانند نام‌های تجاری درجه یک جهانی هستند، را در کارگاه‌های زیرزمینی با تغییر لوگو و کارتن، به‌عنوان جنس خارجی به فروش می‌رسانند.

به گفته پازوکی، عمده‌فروش کالا‌های تقلبی لوازم‌خانگی در فضای مجازی رخ می‌دهد، وی افزود: عمده محصولات تولیدات داخلی از لحاظ ظاهر به‌مانند نام‌های تجاری خارجی است و ما واحد رسمی در کشور نداریم که تولید خود را با نام‌های تجاری خارجی عرضه کند.

وی در انتها تأکید کرد: تمام تولیدات داخلی در طرح سامانه جامع تجارت باید ورود و خروج کالای خود را ثبت نمایند از طرفی تولیدکنندگان به دنبال معرفی برند خود هستند و در نتیجه شایعات در خصوص تولید داخلی با نام تجاری خارجی رد می‌شود.

تولید تقلبی یا واردات رسمی

باوجوداینکه رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران تولید لوازم‌خانگی داخلی با نام تجاری خارجی را رد کرده است؛ اما رصد فروشگاه‌های سطح شهر در کنار فروشگاه‌های آنلاین حکایت از ماجرای دیگری دارد.

فروش تلویزیون هوشمند سونی، یخچال، ماشین لباس‌شویی و ظرف‌شویی دو نام تجاری بوش و ال‌جی با کد شناسه رسمی تنها با دو استدلال قابل‌توجیه است.

این محصولات باید به‌صورت رسمی واردات کشور شوند و کد شناسه کالا را دریافت نمایند، درصورتی‌که در آمار‌های گمرکی چنین موردی مشاهده نمی‌شود.

دراین‌خصوص یاسر سوادکوهی، معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی دانشجو گفت: واردات به‌صورت رسمی در حوزه لوازم‌خانگی نظیر یخچال، تلویزیون و ... نداریم، البته واردات به‌صورت ته لنجی و کوله بری صورت می‌گیرد، بااین‌وجود این کالا‌ها مصرف همان منطقه بوده و شناسه کالا دریافت نمی‌کنند.

به گفته سوادکوهی، بخشی از نام‌های تجاری مطرح حوزه لوازم‌خانگی که در بازار ایران موجود بوده، از گذشته وجود داشته است، وی ادامه داد: بااین‌وجود درگذشته شاهد حضور شرکت‌های درجه چندم چینی در ایران بوده‌ایم که نشان تجاری شرکت‌های مطرح لوازم‌خانگی را بر روی محصولات خود قرار می‌دادند و در کشور توزیع می‌کردند.

تقلب صنعتی در کشور، تولید ایرانی با نشان خارجی

سناریو دوم حضور پررنگ و قانونی برند‌های خارجی در بازار ایران، اما تولید رسمی در داخل کشور است، به بیان دیگر برخی از واحد‌های تولیدی درون کشور، محصولات تولیدی خود را با نشان تجاری، سونی، بوش، ال‎جی و ... تولید و توزیع می‌کنند.

باوجوداینکه نام تجاری این واحد‌های تولیدی مطرح نخواهد شد، اما به سبب معتبر بودن نام‌های تجاری، سود خوبی نصیب این شرکت‌ها خواهد شد.

بررسی گارانتی لوازم‌خانگی خارجی نیز حکایت از این ماجرا دارد، در واقع ازآنجایی‌که این کالا‌ها به‌صورت رسمی وارد کشور نمی‌شوند، در نتیجه گارانتی برای این محصولات نباید لحاظ شود، بااین‌وجود شاهد گارانتی متعدد برای یک محصول هستیم.

به طور مثال ماشین ظرف‌شویی بوش در کشور دارای سه شرکت گارانتی است، چگونه محصولات یک شرکت لوازم‌خانگی که اجازه واردات رسمی به کشور ندارد، دارای سه شرکت مجزا به‌منظور گارانتی است؟

معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز احتمال تولید لوازم‌خانگی داخلی با نام تجاری خارجی را رد نکرد و گفت: این امکان وجود داشته که شرکتی در ایران تولیدات داخلی خود را با نام تجاری دیگر کشور‌ها توزیع نماید.

سایت‌های فروش لوازم‌خانگی، گواهی بر ادعای تقلب

بررسی کد شناسه تلویزیون سونی موجود در فروشگاه دی جی کالا نشان می‌دهد که این محصول توسط شرکت سان... تولید می‌شود.

بر اساس اطلاعات موجود در تارنمای این شرکت، در سال ۱۳۸۸ مجوز تولید تلویزیون سونی را از شرکت ژاپنی دریافت کرده است. همچنین در بررسی یخچال فریزر سایدبای‌ساید سامسونگ نیز مشخص شد که این محصول تولید شرکت داخلی تک.... بوده است.

در حوزه پوشاک نیز وضعیت به همین صورت است، به سبب وفور پوشاک با نام‌های تجاری مطرح جهانی در بازار می‌توان ادعا کرد در کشور واحد‌های تولیدی رسمی وجود دارند که با تقلب در حال فروش اجناس خود با نشان شرکت‌های دیگر هستند.

هرچند تعداد این واحد‌ها اندک است، اما عدم مقابله با این واحد‌ها سبب می‌شود واحد‌های تولیدی که در حال عرضه نشان تجاری خود هستند با مشکل مواجه شوند، از سوی دیگر ادامه روند فعلی، اعتماد مردم به بازار را کاهش خواهد داد.

در نهایت باید گفت تولید داخلی با ثبت نشان تجاری دیگر کشور‌ها به‌هیچ‌وجه زیبنده کشور نبوده است، به بیان دیگر شرکت‌های تولیدی داخلی به‌جای درج نشان دیگر نام‌های تجاری باید به دنبال توسعه کسب‌وکار خود باشند.

در گزارش بعدی به فیک فروش در حوزه لوازم الکترونیکی خواهیم پرداخت و واحد تولیدی معرفی خواهد شد که به شکل رسمی در حال توزیع محصولات خود با نشان تجاری شرکت‌های خارجی است.