پشت پرده استفاده ترکیه از فرات به عنوان سلاح علیه سوریه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، طی چند ماه اخیر، با وجود آنکه در فصل‌های سرد سال قرار داریم، رسانه‌های سوری و عربی بار‌ها درباره کاهش سطح آب رودخانه فرات هشدار داده‌اند و ناظران سیاسی آن را از تبعات جنگ آبی علیه دمشق و نقض توافق «آدانا» از سوی ترکیه می‌دانند.   

تاکنون بار‌ها مقامات و مردم سوریه از نهاد‌های بین‌المللی خواسته‌اند تا ترکیه را تحت فشار قرار دهند تا به توافقنامه توزیع عادلانه آب‌های رودخانه فرات پایبند باشد و از آب به عنوان سلاحی برای فشار بر سوری‌ها استفاده نکند، اما تاکنون هیچ اقدام عملی در این زمینه صورت نگرفته است.

در حالی که این روزها، آنکارا سیگنال‌های مثبت زیادی برای ازسرگیری روابط با دمشق و دیدار «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه، می‌فرستد، انتظار می‌رود که پرونده آب‌ها بخشی از هرگونه مذاکرات آشتی‌جویانه میان دمشق و آنکارا باشد. به ویژه که اسد چند روز پیش در دیدار با فرستاد ویژه رئیس جمهور روسیه گفت که لازمه اثر بخشی هر گونه دیدار با مسئولان ترکیه این است که اشغالگری پایان یابد و حمایت از تروریسم هم متوقف گردد. ​

روزنامه فرامنطقه‌ای «رأی الیوم» با انتشار یادداشتی در خصوص تداوم جنگ فاجعه‌بار آبی ترکیه علیه سوریه، به بررسی ابعاد مختلف این جنگ که در سایه سکوت جامعه بین‌الملل ادامه دارد، پرداخت.

«خیام الزعبی» روزنامه نگار و پژوهشگر روابط بین الملل در مقدمه این یادداشت تصریح کرد: «من امروز با اندوه و حزن نگاه می‌کنم، ما می‌بینیم و می‌شنویم که ترکیه با سوء‌استفاده از آب فرات، از آن به عنوان سلاح برای جنگ علیه سوریه از یک سو و به عنوان اهرم فشار برای تحقق دستاورد‌های سیاسی و طمع‌ورزی‌های اقتصادی از سوی دیگر برای تقویت سیطره‌اش در این کشور، استفاده می‌کند. این جنگ، جنگ علیه سوریه به عنوان یک وطن نیست بلکه به جنگ علیه مردم، تاریخ و میراث آن که گرانبهاترین چیزی است که دارند، تبدیل شده است».

نویسنده در ادامه به مهمترین ارکان در سیاست آبی ترکیه در منطقه اشاره و می‌گوید؛ ترکیه بر این باور است که اگر بتواند منابع آبی را کنترل کند، کنترل کامل خود را بر منطقه خاورمیانه تحمیل خواهد کرد و برای دستیابی به این امر، فرات را یک رودخانه ملی داخلی تلقی می‌کند نه یک رودخانه بین المللی، آن‌طور که در قانون بین الملل ثبت شده است؛ لذا از زیر بار امضای هرگونه توافقنامه برای تقسیم آب طفره می‌رود و از این آب به عنوان یک کالای اقتصادی قابل فروش استفاده می‌کند.

نویسنده شاهد مثال این امر را، قرارداد همکاری امضا شده میان آنکارا و تل‌آویو می‌داند که بر اساس آن، رژیم صهیونیستی سالانه ۵۰ میلیون مترمکعب آب ترکیه را به مدت ۲۰ سال به علاوه بر معاوضه این آب با نفت، به دست می‌آورد.

نگارنده می‌افزاید که ترکیه در همین راستا،  به میزان سه برابر بیشتر از نیاز خود آب یعنی ۱۹۰ میلیون مترمکعب آب جمع آوری می‌کند در حالی که ۸۰ تا ۸۵ میلیون مترمکعب نیاز دارد سپس از این آب مازاد، به عنوان سلاحی علیه کشور‌های همسایه تو اجرای برنامه‌های خود در منطقه استفاده می‌کند.

بر این اساس، از زمان امضای توافقنامه‌ها، ترکیه هرگز به طور کامل به آن متعهد نمانده؛ در دوره‌های متوالی آب را قطع کرده و در مقاطعی دیگر مقدار آب ارسالی به سوریه را کاهش داده است. این پرونده با تحولات سیاسی و ماهیت روابط ترکیه و سوریه که پس از آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ قطع شد، مرتبط است.

بنا بر این یادداشت،  با تیره شدن روابط سوریه و ترکیه، آنکارا بار دیگر به دستکاری مقدار آب ورودی به سوریه و استفاده از آن به عنوان سلاح در جنگ خود متوسل شد و طی ماه‌های اخیر چندین بار آب آشامیدنی حدود یک میلیون نفر را در استان الحسکه با بستن خطوط آب در ایستگاه العلوک که شریان اصلی تامین آب شرب منطقه، است، قطع کرده است.

نگارنده معتقد است که سکوت رسانه‌ای غرب در قبال این مسأله، در چارچوب اقدام علیه سوریه، پس از شکست جنگ نظامی علیه آن است و از سلاح آب در دستان ترکیه برای افزایش فشار‌ها علیه دولت سوریه و مهاجرت ساکنان سوری باقی‌مانده در شمال این کشور و نابودی راهبرد امنیت غذایی سوریه استفاده می‌کند.  

این در حالی است که دمشق اخیرا در چارچوب راهبرد امنیت غذایی، بر کشت محصولات راهبردی، چون گندم در مناطق شمالی کشور که رود فرات از آن می‌گذرد، متمرکز شده است. بنا بر این تحلیل، این سیاست آبی ترکیه نیز علاوه بر مواردی که در فوق ذکر شد به آسیب‌های زیست محیطی و گسترش فاجعه بیابان‌زایی ناشی از تخریب زمین‌های کشاورزی، خشکسالی و قطع برق در نتیجه عدم توانایی تولید برق از سد‌های سوریه و تلف شدن ماهی‌ها و دام‌ها منجر شده است.

نویسنده تصریح می‌کند: «فریاد‌های کمک مردم الحسکه و حومه آن را کسی در راهرو‌های سازمان‌های بین‌المللی و جهانی نمی‌شود، زیرا اکثر کشور‌های حاضر در سازمان ملل، از این اعمال فشار دولت ترکیه علیه سوریه به منظور کسب دستاورد‌های سیاسی، علیرغم نقض قوانین بین‌المللی که ضامن نظام‌مند بودن جریان آب در رودخانه‌های بین‌المللی است، حمایت می‌کنند».

در ادامه یادداشت رأی الیوم آمده است: «جنگ آب یک تاکتیک وحشتناک ترکیه است که تلاش دارد از آن به عنوان یک کارت فشار علیه دمشق استفاده کند، برای همین ترکیه دائما در تلاش است تا ساکنان شرق فرات را مجازات کند، به خصوص که آن‌ها در مرحله پیش، در برابر حمله ترکیه ایستادگی کردند و هرگونه اشغال اراضی خود از سوی ترکیه از دروازه شبه‌نظامیان را رد کردند.

نویسنده تاکید می‌کند که کارت آب، بخشی از جنگ علیه سوریه است و در این مرحله ترکیه با سوء استفاده از شرایط شکننده بین المللی، به نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه ادامه می‌دهد و تلاش دارد تا جنایات خود در قطع آب فرات یا دجله بر روی سوری‌ها را تکرار کند.

نگارنده از همه کشور‌ها می‌خواهد که دست از سر سوریه و دخالت در امور داخلی آن بردارند و توافق پایان دادن به پدیده شبه‌نظامیان و تشدید نیرو‌های افراطی را اجرا کنند. لازمه این امر، توقف همه انواع حمایت غرب از این گروه‌ها در سوریه و توقف حمایت مالی و تسلیحاتی از تروریست‌ها است.

 وی در خاتمه نوشت: «در پایان .. من کاملا یقین دارم که صلح به سرزمین صلح "سوریه" که غرب و متحدانش که دورترین افراد از این کشور هستند و به نام آزادی آن را به سرزمین آهن، آتش، کشتار و ویرانی تبدیل کرد‌ه‌اند، باز خواهد گشت».