اعطای نشان عالی دانش همبستگی اجتماعی را در جان جوانان تقویت خواهد کرد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سعدالله نصیری قیداری، استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو شورای علمی نشان عالی دانش در گفتگو با ستاد خبری آئین اعطای نخستین نشان عالی دانش که روز دوشنبه ۸ خرداد ماه ۱۴۰۲ همزمان با سالروز تصویب قانون تأسیس دانشگاه تهران برگزار می‌شود، درباره ضرورت اعطای نشان عالی دانش، گفت: به همان اندازه و بلکه بیشتر از نشان‌های مدیریتی، نظامی، اجرایی، تخصصی و ... که در نظام جمهوری اسلامی به حائزین شرایط اعطا می‌شود، اعطای نشان عالی دانش نیز ضرورت دارد. امروزه نقش علم و دانش در توسعه کشور‌ها و اقتدار ملت‌ها بر کسی پوشیده نیست، در این راستا یکی از مظاهر توجه مسئولین و نهاد‌های کشور به علم و اندیشه، اعطای نشان عالی دانش است. این نشان به مثابه یک جایزه علمی نیست که به یک اختراع و یا کشف یک قانون یا ارائه یک نظریه اختصاص یابد. بلکه دریافت‌کننده این نشان باید از شاخص‌های متعددی برخوردار باشد؛ بطوریکه او را مورد وثوق جامعه علمی قرار دهد. از این نظر اعطای نشان عالی دانش، نوعی فرهنگ‌سازی جامع‌نگرانه در مسیر ایجاد و و تقویت تفکر علمی و گفتمان دانش‌محور است و این فرهنگ‌سازی در شرایط فعلی کشور یک ضرورت به شمار می‌رود.

استاد دانشگاه شهیدبهشتی درباره اهمیت اعطای نشان عالی دانش در رشد علمی و ارتقای جایگاه اجتماعی علم، خاطرنشان کرد: همانطور که از نامگذاری این اقدام ارزشمند یعنی «نشان» برمی‌آید، هدف از اعطای آن «نشان دادن» دانشمندان و فرهیختگانی است که عمری در راستای شاگردپروری، نوآوری علمی و فناورانه، همکاری و تعامل با دانشمندان ملی و بین‌المللی، شبکه‌سازی و ایجاد انگیزه در مشتاقان علم و اندیشه، حرکت در مرز‌های دانش و توجه به اخلاق آموزشی و پژوهشی و … تلاش مستمر و کوشش مؤثر کرده‌اند. نشان دادن این الگو‌ها در سطح اجتماع و بها دادن به جایگاه صاحبان علم و اندیشه در سطح ملی و بین‌المللی، احترام به ساحت استاد و معلم و قدردانی و حق‌شناسی از افراد شایسته و وارسته حوزه علم و دانش موجب استقبال جوانان و دانش‌پژوهان از این عرصه خواهد شد. ورود صاحبان عقل و خرد و علاقه‌مندان به علم و فناوری در رشد علم و فناوری و ارتقا و احترام به جایگاه اجتماعی علم را به دنبال خواهد داشت.

عضو شورای علمی نشان عالی دانش در پاسخ به این پرسش که اعطای نشان عالی دانش از سوی یک مرکز علمی و دانشگاهی در سطح دانشگاه تهران چه تأثیری در همبستگی ملی و تولید سرمایه اجتماعی خواهد داشت، گفت: در حال حاضر ده‌ها هزار استاد و میلیون‌ها دانشجوی فعال و فارغ‌التحصیل؛ میلیون‌ها معلم و دانش‌آموز در فضای علم و دانش کشور، کاروان عرصه توسعه علمی را همراهی می‌کنند. این جامعه آماری عظیم به لحاظ کمی و کیفی، اگر به طور شفاف و بدان‌گونه که در اساسنامه اعطای «نشان عالی دانش» دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران آمده است، شاهد قدردانی از دانشگاهیان و فرهنگیان باشند و به درستی حمایت معنوی از اندیشمندان و فرهیختگان در حوزه‌های دانشی مختلف را متوجه شوند، یک ریسمان نامرئی از همبستگی و اعتماد اجتماعی در جان و دل آنان تقویت خواهد شد. دانشمندان را باید به جوانان و طرفداران علم و خرد «نشان» داد تا توسط عاشقان علم و مشتاقان اندیشه «دیده» شوند. وقتی نگاه جامعه علمی به سمت الگو‌های برتر و اسوه‌های تأثیرگذار معطوف شود، اعتماد و همبستگی حاصل می‌شود.

استاد تمام فیزیک دانشگاه شهید بهشتی درباره تأثیر اعطای نشان عالی دانش در نگه‌داشت نخبگان و جذب نخبگان در داخل کشور، گفت: نگه‌داشت افراد فرهیخته و تشنه علم و دانش صرفاً از طریق بعد مادی تحقق نمی‌یابد بلکه ریسمان امید و انگیزه در ربایش دل‌های آنان و حفظ این سرمایه‌های بی‌بدیل تأثیر نسبتاً بیشتری دارد. یکی از راه‌های ایجاد امید و دلبستگی به زندگی دانش‌محور، تقدیر و تأیید مسیر طی‌شده توسط دانشمندان و اندیشمندان است. جوانان و نخبگان باید ببینند و بدانند که جامعه و مسئولین، اجر و قرب دانشمندان خود را بها می‌دهد و ساحت علم و دانش از طرف مسئولین، سیاستگزاران علم و فناوری و نهاد‌های تربیتی و پژوهشی از حرمت و احترام قابل توجهی برخوردار است. یکی از گزینه‌های حمایت از علم و دانشمندان، قدردانی و اکرام آنهاست. به نظر من اعطای نشان عالی دانش توسط دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان دانشگاه مادر و مقبول در سطح ملی و بین‌المللی، یک اقدام پسندیده در این راستا است.

نصیری قیداری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شش کارگروه تخصصی برای انتخاب افراد جهت دریافت نشان عالی دانش، اظهار داشت: به نظر من در وهله اول شش کارگروه مناسب است و تا حدی حوزه‌های دانشی مختلف را پوشش می‌دهد. لکن مفید است که در دوره‌های بعدی دو کارگروه دیگر در خصوص علوم ورزشی و تربیت بدنی و علوم محیط زیستی که در سطح ملی و بین‌المللی از اهمیت زیادی برخوردار است و در سلامت جسم و جان انسان‌ها و زیست سالم تأثیرگذار است، به این شش کارگروه اضافه شود.

عضو شورای علمی نشان عالی دانش همچنین درباره نحوه انتخاب و مؤلفه‌های مورد تاکید برای انتخاب برگزیدگان، گفت: خوشبختانه شورای سیاست‌گذاری در اساسنامه اعطای نشان عالی دانش، ساختار و شاخص‌های خوبی را برای نحوه انتخاب دریافت‌کنندگان این نشان پیش‌بینی کرده است. ۱۱ شاخص ثابت و ۳۰ ضابطه متغیر و متناسب با مقتضیات کشور و صحنه جهانی علم و فناوری تدوین شده است. شاخص‌هایی همچون حرکت در مرز‌های دانش، ایجاد گفتمان علمی، کمک به تحقق سند چشم‌انداز، معرفی کشور در سطح بین‌المللی، توان شبکه‌سازی، توجه به نیاز‌های جامعه، شاگردپروری، توسعه فضای کارآفرینی، نوآوری علمی و فناوارانه، همکاری با محققان ملی و بین‌المللی و داشتن شخصیت وارسته و مورد وثوق جامعه علمی، از جمله مولفه‌هایی است که در انتخاب دریافت‌کنندگان نشان به آن‌ها توجه خواهد شد. فردی که بالاترین امتیاز را از جمیع جهات و شاخص‌های فوق داشته باشد شایسته دریافت نشان خواهد بود. لکن با توجه به اینکه هدف از توسعه علمی و فناوری، رسیدن به جامعه اخلاق‌مدار با رفاه نسبی است و نظر به اینکه جوامع بشری امروز علی‌رغم پیشرفت علم و فناوری، از بعد اخلاق به عنوان اساسی‌ترین مبنا و موضوع پیش روی جامعه بشری، در رنج است، توجه به مؤلفه اخلاق حرفه‌ای و آموزشی و پژوهشی یک استاد دانشگاه از نظر اینجانب اهمیت نسبتاً بیشتری در کنار دیگر شاخص‌ها و مولفه‌ها دارد.

نصیری قیداری که سابقه دبیرکلی کمیسیون ملّی یونسکو را در کارنامه خود دارد، در پایان این گفتگو با اشاره به اقدام مثبت دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش برای اعطای نشان عالی دانش به برجستگان حوزه‌های مختلف دانشی، گفت: کشور ایران به لحاظ سابقه تمدنی و فرهنگی، احترام خاصی در جوامع بین‌المللی دارد. در سال ۲۰۱۷، یونسکو پذیرفت که ایرانیان قدیمی‌ترین دانشگاه را در ۱۷۵۰ سال پیش به نام "Gondishapour University" دانشگاه جندی شاپور در جهان تأسیس کرده‌اند. در ایجاد تمدن پرافتخار قبل و بعد از اسلام، نقش علم و فناوری بسیار بارز بوده است. اصولاً بدون توجه به علم و فناوری و نوآوری، تمدنی ایجاد نمی‌شود. در دین اسلام نیز از همان ابتدای رسالت نبی اکرم (ص) که با «اقراء» شروع شد و به دنبال آن، قلم و علم مورد تکریم قرار گرفت، توجه به آموزش و پژوهش به هر زن و مرد مسلمان واجب و لازم شده است؛ لذا اهمیت علم و دانش در کهن دیار ایران زمین بر همگان روشن است. لازمه حفظ این جایگاه در سطح ملی و بین‌المللی، ادامه این راه و تقدیر و حمایت از صاحبان علم و اندیشه است. اکیداً اعتقاد دارم که اعطای این نشان باید به شایسته‌ترین دانشمندان صورت گیرد و انتخاب آن‌ها با دقت و ظرافت انجام شود.