ضرورت تقویت مقالات فارسی زبان در پایگاه‌های علمی بین المللی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم نهمین دوره تجلیل از پژوهشگران جوان که امروز در فرهنگستان علوم برگزار شد، با بیان اینکه همه ما علاقه‌مند به گسترش زبان فارسی هستیم، افزود: مهمتر از آن، علاقه مندیم که نظریه بزرگان و دانشمندان ایرانی در سطح جهان طوری جریان یابد که نه تنها زبان فارسی بلکه ایده‌های دانشمندان ما از طریق این زبان در دنیا منتشر شود.

صالحی یکی از این روش‌ها را روش نشر ایده و تولیدات علمی و نشر آثار علمی عنوان کرد و یادآور شد: بسیاری از دانشمندان در جهان از طریق نشر آثار با یکدیکر ارتباط برقرار می‌کنند و ۵ نفری که در این مراسم امروز تجلیل می‌شوند، یکی از موثرترین اقداماتی که اجرایی کردند، نشر یافته‌های علمی خود بوده است.

معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجلات علمی را یکی از راه‌های انتشار آثار علمی نام برد و اظهار کرد: این مجلات طبق رویه‌ای در وزارت علوم و یا نهاد‌های ذی ربط مورد تایید قرار می‌گیرند. از ۱۴۹۰ مجله علمی که در سال ۱۴۰۱ شناسایی شده اند، تعداد ۸۲۷ مجله در حوزه علوم انسانی است.

وی بیان کرد: زمانی که وضعیت سایر کشور‌های دنیا را بررسی می‌کنیم مشاهده می‌شود که در اکثر کشور‌های در حال رشد و پیشرفته، " علوم انسانی" و "علوم اجتماعی" در صدر تولیدات علمی قرار دارد به گونه‌ای که در ایالات متحده علوم اجتماعی دومین موضوعی است که دانشمندان‌شان به آن توجه دارند.

صالحی ادامه داد: در حالی که در کشور از ۱۴۹۰ مجله، ۸۲۷ مورد آن در حوزه علوم انسانی و اجتماعی است، در سطح بین المللی کمتر توانسته ایم نظرات خود را منتشر می‌کنیم.

وی با اشاره به تفاوت علوم انسانی و علوم فنی، تاکید کرد: یک فرمول ریاضی در هر جای دنیا نوشته شود، یک جور برداشت می‌شود، ولی علوم انسانی به این صورت نیست؛ چرا که علوم انسانی و اجتماعی از جنس اعتقاد، تمدن، فرهنگ است و زمانی که در سطح بین المللی منتشر می‌شود، در واقع ایده‌ها و نظرات نسبت به عالم هستی، خلقت و جامعه و انسان‌ها نشر داده می‌شود. از این رو اگر تنها به انتشار نظراتمان به زبان فارسی بسنده کنیم، ممکن است بسیاری از مردم را از این نظریات بهره‌مند نکرده باشیم و از سوی دیگر نتوانسته‌ایم اثر گذاری داشته باشیم.

صالحی ادامه داد: این رویه به گونه‌ای پیش رفته است که رفرنس‌های درسی در رشته هایی، چون "روانشناسی" و" علوم اجتماعی" و" اقتصاد"، منابع خارجی است و لازم است در این زمینه تدابیری اندیشیده شود.

وی با اشاره به اقدامات وزارت علوم در این زمینه خاطر نشان کرد: ما مجلات داخلی فارسی را در نمایه‌های بین المللی، نمایه سازی می‌کنیم و در این راستا ۱۴۹۰ مجله را نمایه سازی کردیم. به این ترتیب زمانی که دانشمندی در دنیا موضوعی را جستجو کرد، مقالاتی را پیدا می‌کند که نمایه سازی در پایگاه‌های وب آو ساینس و اسکوپوس باشند.

وی با بیان اینکه برخی‌ها اعتقاد دارند، نمایه سازی جهانی بازی داستانی برای وابسته کردن به برخی از کشور‌ها است، گفت: به هر حال ما از طریق این نمایه سازی‌ها دیده می‌شویم و امروز قانون همین است و به همین دلیل است که ما اقدام به راه اندازی پایگاه استنادی ISC کردیم تا از مقالات برای نمایه سازی در کشور‌های اسلامی حمایت کند، ولی عملا هنوز این اتفاق نیفتاده است.

صالحی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در زمینه قرار گرفتن زبان فارسی جزو زبان‌های علمی تا ۵۰ سال آینده، اظهار کرد: در حال حاضر بر اساس کاری که از دو سال پیش شروع کردیم و اقداماتی که از سالیان گذشته اجرایی شده است، از میان ۱۴۹۰ مجله، ۶۹۶ مجله در Directory of Open Access Journals وارکرد کردیم، چرا که پیش نیاز نمایه سازی در پایگاه‌های اسکوپوس و وب او ساینس است.

به گفته وی، با این اقدام جایگاه زبان فارسی در میان ۸۰ زبان موجود در این دایرکتوری، در رده یازدهم قرار گرفته است. در واقع این وظیفه ما است که زبان فارسی را در جهان منتشر کنیم، امروزه ما زبان یازدهم اوپن اکسس (دسترسی باز) هستیم و این اقدامات را به صورت خزنده اجرایی کرده‌ایم.

وی در پایان تاکید کرد: تاکنون ۱۰۱ مجله که اکثرا علوم پایه و فنی و به زبان انگلیسی بودند، نمایه سازی کردیم و در طول دو سال گذشته نیز ۳۴ مجله در اسکوپوس نمایه سازی شده است.