ایران و سازمان همکاری شانگهای؛ توسعه منافع مشترک، شراکت بُرد - بُرد

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، در بخشی از این یادداشت که در روزنامه ترکیه‌ای دیلی صباح منتشر شده، آمده است: ایران در جریان بیست و سومین نشست سران سازمان همکاری شانگ‌های در «دهلی‌نو» به شکل رسمی به عنوان نهمین عضو اصلی این سازمان منطقه‌ای پذیرفته و معرفی شد. ایران از سال ۲۰۰۸ درخواست برای عضویت رسمی را ارائه داده بود.

پذیرش ایران به عنوان عضو رسمی سازمان همکاری شانگ‌های نیز نشان دهنده اهمیت فراوانی است که این سازمان منطقه‌ای برای ایران قائل شده است.

**چرا ایران نگرش مثبتی به سازمان همکاری شانگ‌های دارد؟

جمهوری اسلامی ایران با هدف خنثی کردن فشار‌های بین المللی و تحریم ها، به این سازمان پیوسته است.

اگرچه پیوستن به سازمان همکاری شانگ‌های به ارتقای توانایی ایران در تعامل با کشور‌های غربی کمک می‌کند، اما هیچ یک از این دو عامل هدف اساسی مشارکت فعال ایران در سازمان همکاری شانگ‌های به شمار نمی‌آید.
در حال حاضر کشور‌های زیادی هستند که با ایران روابط دیپلماتیک دارند و این کشور در جامعه بین المللی منزوی نیست. بنابراین، انتظارات اصلی ایران از سازمان همکاری شانگ‌های چیست؟

نویسنده این گزارش دو محور را در بیان چرایی پرسخ فوق برشمرده است:

نخست اینکه ایران امیدوار است با عضویت در این سازمان منطقه‌ای بتواند اقتصاد خود را توسعه داده و بر میزان ثبات اجتماعی بیفزاید. به باور نگارنده این گزارش، ارتقای توسعه اقتصادی کشور، فوری‌ترین انتظار جمهوری اسلامی ایران از سازمان همکاری شانگ‌های است.

ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی خود در پایان اجلاس سران سازمان همکاری شانگ‌های بر نقش کلیدی ایران در کریدور شمال-جنوب تاکید کرد و نقاط مثبت ابتکار عمل «یک کمربند-یک جاده» را برشمرد.

در واقع رئیسی پس از شرکت در اجلاس ۲۰۲۱ سازمان همکاری شانگ‌های بلافاصله در جلسه هیئت دولت اعلام کرد که ارتباط با سازمان همکاری شانگ‌های باعث ایجاد یک ارتباط اقتصادی قوی برای ایران می‌شود که از طریق آن جمهوری اسلامی می‌تواند به منابع پایدار در آسیا مرتبط شود. از این رو رئیسی از وزارت امور خارجه و سایر وزارتخانه‌های مربوطه درخواست کرد تا از این فرصت جدید برای ایجاد ارتباط با منابع عمده اقتصادی آسیا استفاده کنند.

سازمان همکاری شانگ‌های متشکل از کشور‌هایی مانند چین است که به عنوان شریک تجاری شماره یک ایران در چندین سال گذشته به شمار می‌آید. از دیگر سو، سایر کشور‌های عضو نیز از جمله شرکای مهم اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آیند.

بر اساس این گزارش، تعمیق همکاری‌های اقتصادی با کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های یکی از مهمترین موضوعاتی است که ایران به عنوان کشوری که محیط پیرامون استراتژیک منطقه‌ای خود را تا حد زیادی بهبود بخشیده، به دنبال آن است.

دومین مساله اینکه جمهوری اسلامی ایران امیدوار است که فعالانه در تنظیم نظم بین المللی مشارکت کند. وضعیت بین المللی کنونی دستخوش تغییرات آشکاری شده است است و تغییر شکل نظم بین المللی به موضوع مهم جامعه بین المللی تبدیل شده است.

ایران که در طول سالیان گذشته از سوی آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی تحت فشار قرار گرفته، همواره از شکل گیری جهان چندقطبی دفاع می‌کند، به شدت خواستار استقلال استراتژیک غرب آسیا بوده و فعالانه در ترویج تعدیل بین‌المللی مشارکت داشته است.

رئیس جمهوری ایران همچنین در سخنرانی خود در اجلاس سازمان همکاری شانگ‌های در ۱۳ تیرماه نیز بر برقراری نظم عادلانه بین المللی و منطقه‌ای تاکید کرد..

ایران همواره در در جریان روند تغییر نظم بین‌الملل، خواستار تبدیل شدن به یک قدرت تأثیرگذار جهانی بوده است و نمی‌خواهد در حاشیه قرار گیرد. در واقع این آرزوی بسیاری از ایرانیان است که کشورشان را به عنوان یک قدرت جهانی احیا کنند.

برای قدرت منطقه‌ای مانند ایران که پتانسیل و تجربه تاریخی تبدیل شدن به یک قدرت جهانی را دارد، اگر روابط خوبی با قدرت‌های جهانی نداشته باشد یا سازمان‌های بین‌المللی مؤثری برای حمایت از آن نداشته باشد، اعمال نفوذ بین‌المللی مطلوب دشوار خواهد بود.

در حال حاضر به نظر می‌رسد پیوستن به سازمان همکاری شانگ‌های می‌تواند در جهت تلاش‌های ایران برای نیل به این اهداف باشد.

**ایران چه فوایدی را برای سازمان همکاری شانگ‌های به همراه دارد؟

نفوذ منطقه‌ای و حتی بین المللی ایران همچنان در حال افزایش است. تهران بازیگری ضروری در حل بسیاری از مشکلات منطقه‌ای در خاورمیانه، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی است. حضور کشوری با نفوذ مانند ایران قطعا می‌تواند تاثیر مثبتی بر سازمان همکاری شانگ‌های داشته باشد. همانطور که همه می‌دانیم، هدف اصلی از تأسیس سازمان همکاری شانگ‌های حفظ امنیت منطقه و مبارزه با تروریسم است. مشارکت ایران با این سازمان منطقه‌ای می‌تواند توانایی سازمان همکاری شانگ‌های برای مقابله با تروریسم و مسائل امنیتی را در زمینه‌های مختلف افزایش دهد.

جهان امروز در حال گذار از دوره‌ای از تغییرات شدید است و تعداد زیادی از کشور‌های در حال توسعه مشتاق رهایی از نظام بین المللی تحت سلطه قدرت‌های غربی هستند. در بیست و سومین اجلاس سران که به تازگی به پایان رسید، سازمان همکاری شانگ‌های نیز به وضوح اعلام کرد که به طور مشترک ایجاد نوع جدیدی از روابط بین‌المللی با احترام متقابل، انصاف، عدالت و همکاری برد-برد را ترویج خواهد کرد. الحاق ایران در سازمان همکاری شانگ‌های و همچنین کشور‌های عضو این سازمان منطقه‌ای می‌توانند در ایجاد نوع جدیدی از روابط بین المللی یا تعدیل نظم جهانی مثمر ثمر واقع شوند.

الحاق ایران همچنین می‌تواند باعث رونق بهتر بازار داخلی سازمان همکاری شانگ‌های شود. ایران در گذشته کانال اصلی تجارت شرق و غرب به شمار می‌آمد. اکنون ایران با تمام قدرت در حال احیای مزیت تاریخی خود است و امیدوار است دوباره به یکی از کانال‌های اصلی تجارت جهانی تبدیل شود. از سوی دیگر، وظایف سازمان همکاری شانگ‌های در حال حاضر دستخوش تغییراتی شده است. این سازمان ضمن تمرکز بر امنیت منطقه‌ای و مبارزه با تروریسم، به همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین کشور‌های عضو نیز توجه بیشتری دارد. ایران و سازمان همکاری شانگ‌های می‌توانند در این زمینه به موفقیت‌های متقابل دست یابند.

در پایان این گزارش آمده است: ایران و سازمان همکاری شانگ‌های از نقاط ضعف و کاستی‌های یکدیگر آگاه هستند. ایران همچنان با فشار تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا و موضوعات مربوط به مسائل داخلی خود روبرو است. همچنین بایستی هماهنگی داخلی و قابلیت‌های عملیاتی سازمان همکاری شانگ‌های قابل رویت باشد. همچنین اگر ایران و سازمان همکاری شانگ‌های واقعاً به یکدیگر نیاز دارند، باید برای یک نتیجه برد-برد سخت تلاش کنند.