وضعیت فاجعه‌بار آب‌های زیرزمینی در کشور / لزوم سیاستگذاری برای کاهش تبخیر آب + فیلم

گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، متاسفانه علی‌رغم تاکیدات بسیاری از کارشناسان حوزه مدیریت منابع آب سیاست‌های آبخیزداری و آبخوانداری در صدر سیاست‌ها و سیاست گذاری‌های حوزه مدیریت منابع آب قرار نگرفته است. اما علت این تاکید چندباره چیست؟

در واقع منظور از آبخیزداری مدیریت منابع زیستی و آبخوانداری به معنای مهار نفوذ باران و سیلاب روی عرصه آبخوان‌ها که موجب احیای کمی و کیفی منابع آب، خاک، پوشش گیاهی حوزه‌های آبخیز و تقلیل و حذف خسارت‌های ناشی از سیل و خشکسالی می‌شود.

دوره‌های قانونگذاری با اهداف مختلف
وقتی قوانین دوره‌های مختلف را برسی کنیم به این نکته می‌رسیم که سیاستگذار اهداف مختلفی داشته است، از قبل از انقلاب این سیاست‌ها در برنامه بوده و قوانین مرتبط با آن به نگارش درآمده است، اما چیزی که باعث یکپارچه نبودن اقدامات شده است، اهداف مختلفی است که قانونگذاران طی دوره‌های مختلف پیگیری کرده‌اند.

اولین هدفی که وجود داشته بحث تثبیت خاک و کاهش فرسایش است، این سیاست بعد از سیاست‌های سد سازی داخل کشور اتفاق افتاده است به این معنا که پس از بارش، پشت سد‌ها از طریق فرسایش خاک با رسوبات پر می‌شد، در دوره‌ی بعدی به علت سیل‌های فاجعه باری که در کشور رخ داد آبخیزداری و آبخوانداری در صدد تنظیم برنامه‌ای بوده است که خسارات ناشی از سیل را کاهش دهد که با کاهش ۷۰ درصدی خسارات نیز همراه شد و امروز هدف این سیاست افزایش تراز آب‌های زیر زمینی‌ست که از اهمیت بسزایی برخوردار است.

وابستگی مصرف به آب‌‎های زیرزمینی
بخش‌های مختلفی از مصارف آب کشور وابسته به آب‌های زیر زمینی است، ۵۷ درصد آب شرب شهری، ۸۳ درصد شرب روستایی، ۳۶ درصد صنعت و ۵۲ درصد کشاورزی از منابع آب زیر زمینی تغذیه می‌کند.

متاسفانه برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی طی سال‌های اخیر موجب کسر ۱۳۶ میلیارد متر مکعب در آبخوان‌ها شده که رقم بسیار نگران کننده‌ای است و با افت شدید تراز آب زیر زمینی، بسیاری از دشت‌های کشور ممنوعه تلقی می‌شوند.

امروزه از ۶۰۹ دشت کشور ۴۱۰ دشت در حالت ممنوعه قرار گرفته‌اند، این یعنی وضعیت آبخوان دشت‌ها به وضعیت فاجعه باری رسیده است و ما دیگر نمیتوانیم استفاده‌ی بیشتری از این منابع داشته باشیم، باید حقابه‌ها را تثبیت کرد و حقابه جدیدی اضافه نکرد (در دشت ممنوعه اجازه حفر چاه جدید و تخلیه داده نمی‌شود) طبق آمار وزارت نیرو ۹۲۰ هزار چاه آب فعال در کشور وجود دارد که ۴۱۴ هزار حلقه چاه فعال و غیر مجاز است، این آمار نشان دهنده‌ی وضعیت فاجعه بار آب‌های زیر زمینی‌ست.

کاهش اثرات تبخیر
سومین هدفی که برای افزایش تراز منابع آب‌های زیر زمینی دنبال می‌شود بحث کاهش اثرات تبخیر و تعرق است، سیاست‌های سد سازی تاثیر بسزایی در افزایش حجم تبخیر داشته است چرا که ما با ساخت سد، یک پهنه آبی گسترده را برای تابش مستقیم نور خورشید و تبخیر آماده کرده‌ایم؛ به واسطه وضعیت تغییر اقلیم شاهد افزایش تبخیر و تغییر الگوی نوع بارش هستیم، بارش‌هایی که به صورت برف است برای کشور گرم و خشک ما اهمیت بسزایی دارد که امروزه عمده‌ی بارش‌ها به صورت باران است.

فیلم کامل: