بی تفاوتی یا مشارکت؟ / شناخت رفتار سیاسی مردم از طریق مشارکت سیاسی امکانپذیر است

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- دانشور خدابنده لو*: مشارکت سازکاری است که افراد و گروه‌های جامعه را توانمند می‌سازد تا در جریان‌های اصلی زندگی اجتماعی، نقش اثرگذاری داشته باشند. مهم‌ترین اصل در مشارکت، پذیرش اصل برابری مردم است و هدف از آن نیز همفکری، همکاری و شرکت دادن افراد برای بهبود کیفیت زندگی است. مشارکت بخشی از رفتار اجتماعی مردم و تجلی اراده آن‌ها در تصمیم گیری‌های حکومت است. مشارکت شهروندان در زندگی سیاسی، ابزار مهمی برای پاسخگو کردن حکومت در قبال مسئولیت اجتماعی است و شهروندان با مشارکت فعال در تصمیم گیری‌های سیاسی و اجتماعی و مشارکت در شکل گیری اراده جمعی از طریق بیان خواسته ها، حقوق خود را اعمال می‌کنند.

مشارکت در امور عمومی جامعه، بسیاری از مردم را با امکانات و محدودیت‌های موجود در نظام آشنا می‌سازد، آن‌ها یاد می‌گیرند که به شکل گروه‌های مختلف اجتماعی فعالیت کنند و قدرت بالقوه مردم در سطوح گوناگون به منصه ظهور برسد.
مشارکت سیاسی در واقع دخالت واقعی مردم در سرنوشت جامعه خویش بدور از تهدیدات و یا انتظارات مادی است و از سویی مشارکت به معنای وجود رقابت و منازعه مسالمت آمیز بین بخش‌های گوناگون جامعه سیاسی برای بدست آوردن قدرت و اداره جامعه و تعریف مصالح عمومی است. مشارکت سیاسی، فعالیت داوطلبانه اعضای جامعه در انتخاب زمامداران خود و شرکت مستقیم و غیرمستقیم در سیاستگذاری است و بطور کلی مشارکت سیاسی به معنای تاثیرگذاری بر سیاست‌های دولت به نفع مردم است. مردم به نوعی مشارکت سیاسی را به عنوان تصمیم گیری آگاهانه خود برای شرکت داشتن در تعیین سرنوشت جامعه خود می‌دانند. مشارکت سیاسی رابطه تنگاتنگی با مشروعیت نظام‌های سیاسی دارد و عاملی برای تثبیت و انسجام یک سیستم سیاسی به شمار می‌رود و فقدان آن به سامان سیاسی و اهداف بلند مدت حکومت آسیب وارد می‌کند.

عمده شناخت رفتار سیاسی مردم از طریق مشارکت سیاسی امکانپذیر است و هرچقدر میزان شرکت مردم در فرآیند‌های سیاسی و اجتماعی بیشتر باشد همبستگی اجتماعی در آن جامعه بیشتر است. پژوهشگران سیاسی، حق رأی را اساس حقوق مردم سالاری هر شهروند درنظر می‌گیرند. رأی گیری و نظام انتخابات در جوامع نماد مشارکت سیاسی و یا بی تفاوتی افراد در قبال یک وظیفه اجتماعی است و نسبت آرای مأخوذه در طول یک دوره مشخص، گرایش به افزایش یا کاهش مشارکت را نشان می‌دهد.
ذکر این نکته ضروری است که مشارکت سیاسی یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی دارای کارکرد‌های همچون انسجام بخشی، وحدت بخشی، نظم دهی و افزایش آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی است. افزایش حضور مردم در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی، زمینه ساز پیشرفت جامعه است. جوامعی که مردم آن مشارکت بالایی دارند رابطه متقابل مردم و حکومت در مرحله قابل قبولی قرار دارد و باعث می‌شود عملکرد مردم و حکومت بهتر و پاسخگویی مناسب تری صورت گیرد.

• دانشور خدابنده لو، دبیر اسبق سیاسی دفتر تحکیم وحدت

• انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.