وزارت ارشاد و آرزویی که محقق نشد

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- فاطمه قربانی رضوان؛ «حوزه تنظیم گری فرهنگی به طور روشن در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این را قانون وظایف و تشکیلات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه می‌دارد و ما به لحاظ قانونی همه‌ی مسئولیت‌های حکمرانی فرهنگی را برعهده داریم» این قسمتی از سخنرانی چند ماه گذشته محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سوال خبرنگار دانشجو در خصوص تعیین تکلیف حوزه تنظیم گری شبکه نمایش خانگی است.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هنوز هم با گذشت ماه‌ها سپردن وظیفه تنظیم گری صوت و تصویر فراگیر به صداوسیما معتقد است که این وزارتخانه به شکل قانونی وظیفه حکمرانی در امر فرهنگی را برعهده دارد. اما حالا سوال اینجاست؛ با روی کار آمدن دولت چهاردهم که به نظر رویکردی مشابه دولت یازدهم و دوازدهم در مواجه با این مسئله یعنی عدم پذیرش کنشگری صداوسیما دارد چه روندی را می‌توان برای شبکه نمایش خانگی متصور بود؟!

با ظهور پدیده‌های نوین ناشی از فناوری‌های جدید و قدرت گرفتن فضای مجازی و به طبع ظهور شیوه‌های نوین در نوع انتشار آثار فرهنگی و هنری و انتشار فراگیر آن، ابهاماتی در زمینه مسئولیت تنظیم گری این مسئله به وجود آورد. با گسترش این فناوری‌ها در سال‌های گذشته و عدم کنشگری به موقع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ایجاد زمینه‌ای برای شیوه مدیریت آن اولین جرقه‌های این سوال که چه کسی مسئول تنظیم گری این دست از آثار فراگیر است زده شد. عده‌ای معتقدند اگر در همان سال‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توانست متناسب با این فناوری‌های نوین وضعیت زیرساختگی و تنظیم گری خود را به درستی پیشبینی کند شاید امروز با ابهاماتی از این دست روبه رو نمیشد.

با آنکه در ماده یک مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه صوت و تصویر فراگیر تصریح شده که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همه وظایف و مسئولیت‌هایی که در حوزه حقیقی دارد در حوزه مجازی نیز برعهده دارد، مسئولیت تنظیم گری انتشار آثار فراگیر مجازی به صداوسیما داده شد و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رویای آرزویی محقق نشده باقی ماند.

درواقع با ظهور بستر‌های انتشار مجازی همچون پلتفرم‌ها و از طرفی کاهش مخاطبان تلویزیون، صداوسیما این بخش از رسانه‌های نوظهور را شکل دیگری از رسانه‌های فراگیر دانست و در جلسات متعدد و رفت و برگشت‌های بسیاری در خصوص تشخیص سکان دار اصلی نظارت بر این رسانه‌ها توانستند در راس حوزه تنظیم گری قرار بگیرند؛ با این توجیح که ظهور این رسانه‌ها که به نوعی شکل دیگری از بستر انتشار فیلم و سریال هستند سبب کاهش مخاطبان رسانه ملی شده است و در این شرایط صداوسیما برای تنظیم محتوای مخاطبان کوچ کرده خود از رسانه‌های فراگیر بردکست که حالا به بردبند بدل شده اند و یا محتوا و فرمی که از تلویزیون در آمده و به فضای مجازی منتقل شده است باید کاری انجام دهد.

با سپردن وظیفه تنظیم گری به صداوسیما بسیاری آینده‌ای مبهم همچون روزگار تلویزیون را برای پلتفرم‌ها متصور شدند با ایراد این اشکال که صداوسیما منتفع از فرآیند تولید و نمی‌تواند خود نقش نظارتی ایفا کند؛ و یا مواردی که از کنار آن به سادگی عبور شد مانند عدم ارائه مجوز ساخت پروژه مهران مدیری در شبکه نمایش خانگی به دلیل مشکلات و بدهی‌های مالی مرتبط با برنامه دورهمی. حتی کشمکش دولت یازدهم و دوازدهم بر این مسئله با صداوسیما به اختلافات ریشه داری منتهی می‌شد که ناشی از اختلاف دیدگاه سیاسی ئ فرهنگی و شیوه مدیریتی و تنظیم گری میان دولت وقت و صداوسیما بود.

اما با شروع دولت سیزدهم که ظاهرا همسوتر و هم نظرتر با نگاه فرهنگی مدیران صداوسیما بود نهایتا یک تفاهمنامه مشترک با صدا وسیما شکل گرفت و حوزه تنظیم گری به ساترا که زیرمجموعه صداوسیما است محول شد؛ اگرچه سید محمد هاشمی جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش در گفتگو با فرهیختگان بیان کرد که جامعه هنری دوست داشت تنظیم گری شبکه نمایش خانگی با ارشاد باشد.

با روی کار آمدن دولت چهاردهم با ریاست پزشکیان که به نوعی نزدیک به تفکر دولت یازدهم و دوازدهم است به نظر می‌رسد توجه به مسئله نمایش خانگی و ضریب دادن به آن را از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شاهد خواهیم بود. درواقع از آنجا که دولت چهاردهم با حمایت برخی هنرمندان با این شعار که با روی کار آمدن دولت پزشکیان دوره گشایش‌ها و توجه ویژه به هنرمندان را شاهد خواهند بود، توانست در روند انتخابات تاثیرگذار باشد و پس از پیروزی پزشکیان این توقع و انتظار را ایجاد کرد که در این دولت زورآزمایی جدیدی در این حوزه شکل خواهد گرفت.