کسی که مثل هیچ کس نیست/ نگاهی به مستند «آشنای ناآشنا»

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، محمد تقی‌زاده گفت: کسی که مثل هیچ کس نیست، یکی از توصیفاتی است که یکی از مصاحبه‌شوندگان در مستند «آشنای ناآشنا» در وصف شیخ حسین انصاریان می‌گوید. روحانی که از بسیاری از لحاظ شبیه هیچ روحانی دیگری نیست و این تمایز و تفاوت سبکی و رفتاری، سبب منحصر به فردی و محبوبیت زاید‌الوصف او شده است.

«آشنای ناآشنا» یکی از مستند‌های پرتره‌ای است که در خصوص شیخ حسین انصاریان واعظ مشهور تهرانی ساخته شده است که به تازگی از شبکه چهارم سیما پخش شده است. این مستند در تیرماه ۱۴۰۳ پخش شد، اما در سال‌های متوالی، مستند‌های دیگری نیز در ارتباط با شخصیت و سلوک این شیخ ساخته شده که از میان آنها می‌توان به مستند «طبیبانه» در سال ۱۴۰۱ و «به رنگ محبت» در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد.

آغاز مستند «آشنای ناآشنا» با همین جمعیتی است که قرآن به سر در مراسم احیای شیخ حسین شرکت کردند و نمای ابتدایی یک نمای پاناروما از ازدحام جمعیتی است که برای حضور در مراسم احیای شب قدر وی حاضر شدند. این شروع به نوعی تبیین‌گر و نماد شیخ حسین انصاریان در سال‌های اخیر نزد مردم ایران است به نحوی که هر وقت نام شب احیا در این سال‌ها به میان می‌آید نیایش و منبر شیخ حسین انصاریان و هر زمان نام شیخ حسین تداعی می‌شود، حال و هوای ماه رمضان و احیای آن شب‌ها به ذهن متبادر می‌شود. اما حسین انصاریان کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

مستند «آشنای ناآشنا» با هدف پرداختن به پاسخ این دو سوال ساخته شده و پیش از هرچیز قرار است به معرفی شخصیت فردی و اجتماعی این عالم وارسته در زمان حیات وی و همچنین ویژگی‌هایی اشاره کند که او را منحصر به فرد و خاص کرده است. برای این فصل از مستند، فیلمساز دو استراتژی روایی را در نظر داشتند و مسیر مستند را بر این دو روش پایه‌گذاری کردند: نخست شاهد معرفی و بیان خصوصیت‌های فردی و شخصیتی شیخ حسین از سوی برخی از دوستان، نزدیکان و شاگردان او هستیم و در وهله بعد خود حسین انصاریان به مثابه مصاحبه‌شونده و در قالب یک پروژه تاریخ شفاهی به تبیین زندگی فردی و پرسش‌های متداول در خصوص خود و زیست اجتماعی‌اش رفته است.

شیخ حسین انصاریان در نخستین معرفی خود در این مستند، خود را روضه‌خوان سیدالشهدا معرفی و به این نسبت افتخار می‌کند. موضوعی که بار‌ها و بار‌ها در منبر‌های خود روی آن تاکید داشته و ارادت و احترام ایشان به امام سوم شیعیان بر هیچ کدام از مریدان وی پوشیده نیست. بخش مهم دیگر مستند و همچنین سوال‌های رایج پیرامون شیخ انصاریان به همین چارت و نمودار شاگردان و استادان شیخ حسین برمی‌گردد که از امام خمینی (ره) تا شیخ مهدی الهی قمشه‌ای را شامل می‌شود.

ساختار مستند «آشنای ناآشنا» علاوه بر مصاحبه با نزدیکان و خود شیخ حسین انصاریان، از تصاویر آرشیوی نیز تشکیل شده که فیلمساز اطلاعاتی درباره آنها به تماشاگر نمی‌دهد، اما مشخص است که عموما تصاویر آرشیوی قدیمی و حتی خانوادگی است که در خصوص محل زندگی و تولد شیخ حسین در خوانسار و برخی اطلاعات شخصی وی انتشار یافته است. شیخ حسین در این بخش خود را متولد ۱۳۲۳ در خوانسار معرفی کند و در بخش‌های دیگر از شاگردی مهدی الهی قمشه‌ای و نقش وی در طلبگی خود صحبت به میان می‌آورد.

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد و متمایز شیخ حسین انصاریان که تاکید کمی در قسمت اول مستند روی آن شده، لحن و شیوه سخنرانی ایشان است. آنچه باعث تمایز و تفاوت منبر‌های این شیخ محبوب در میان تهرانی‌ها شده، لحن شیرین و مرام لوتی‌منشانه او است که سعی دارد با رعایت همه شئونات معارفی و اسلامی به جذب حداکثری مردم بپردازد. پرداختن به مسائل فطری و موضوعات مرتبط با آدم‌های عادی و نه فقط سالکین و عارفین، سبب شده که پامنبری‌های شیخ انصاریان از متفاوت‌ترین و متنوع‌ترین مریدانی باشند.

مستند «آشنای ناآشنا» که مستندی چند قسمتی است، ۳۹ دقیقه است که بخش نخست آن در قابل مجموعه آینه عمر از شبکه ۴ سیما پخش شده و قرار است ادامه این مستند‌ها در فرصت‌های دیگر و به تدریج از این شبکه پخش شود.