بحران خلأ امنیتی در سوریه؛ بازگشت داعش و بهره برداری واشنگتن
گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو به نقل از المیادین: واشنگتن تلاش می‌کند از تهدید «داعش» به‌عنوان بهانه‌ای برای تقویت حضور نظامی خود در منطقه ، تحت پوشش مبارزه با این سازمان و همچنین پنهان شدن پشت شعارهای کمک نظامی به نیروهای «قسد» و دیگر شرکای خود استفاده کند.
در شامگاه جمعه گذشته، یعنی حدود دوازده روز پس از سقوط نظام سوریه، فرماندهی مرکزی آمریکا از انجام یک حمله هوایی به مواضع «داعش» در استان دیرالزور در شرق سوریه خبر داد که منجر به کشته شدن یکی از سرکردگان این گروهک تروریستی به نام «ابا یوسف» شد.
این اعلامیه نشان‌دهنده دو نکته است: نخست این‌که «داعش» هنوز در مناطق حضور سنتی خود فعال است و دوم این‌که واشنگتن به هر فعالیت احتمالی از سوی «داعش» برای توجیه مداخلات خود در سوریه و منطقه استناد می‌کند.
با سقوط دولت اسد و پس از آن، با ورود «ارتش» اشغالگر برای گسترش نفوذ زمینی در جنوب کشور و بمباران کامل ذخایر نظامی ارتش، سوریه در آستانه تحولات اساسی در نقشه امنیتی خود قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که این وضعیت برای هر سازمانی که خارج از چارچوب‌های انسانی عمل می‌کند، مانند «داعش»، فرصتی ایجاد می‌کند تا صفوف خود را بازسازی کرده و از خلأ امنیتی در برخی مناطق بهره‌برداری کند. به ویژه که ارتباطاتی از نظر ایدئولوژیک بین این سازمان و گروه‌هایی که در تاریخ ۸ دسامبر از ادلب وارد دمشق شده و از آن زمان کشور را مدیریت می‌کنند، وجود دارد.
در روزهای اخیر شاهد افزایش حملات «داعش» در بیابان‌های سوریه بودیم، که از تنش‌های ناشی از تغییرات میدانی بهره‌برداری کرده است. با غیاب حکومت مرکزی، فرصت‌های بیشتری برای «داعش» جهت بازسازی صفوف خود و انجام حملات جدید فراهم شده است، به‌طوری‌که این وضعیت نیاز به هوشیاری مستمر از سوی نیروهای محلی دارد تا از سوءاستفاده این سازمان از آشوب جلوگیری شود. در همین حال، لازم است که نیروهای مخالف حضور آمریکا در منطقه نیز اجازه ندهند پنتاگون از چنین فرصتی برای گسترش حضور خود در سوریه بهره‌برداری کند.
بر اساس آنچه وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده، هم‌اکنون حدود ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی در سوریه مستقر هستند، رقمی که به مراتب بیشتر از ۹۰۰ نفری است که قبلاً اعلام شده بود. سخنگوی پنتاگون، ژنرال «بت ریدر»، ادعا می‌کند که این سربازان به‌عنوان «نیروهای موقت به‌منظور حمایت از مأموریت مبارزه با داعش» اعزام شده‌اند و او از زمان رسیدن به این عدد آگاه نیست.
با وجود این که صحت سخنان ریدر مشخص نیست، واقعیت این است که آمریکایی‌ها هم‌اکنون در خاک سوریه حضور دارند و تعداد آن‌ها در حال افزایش است.
هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که «دونالد ترامپ» در قبال حضور نظامی آمریکا در سوریه بعد از رسیدن به قدرت چه تصمیمی خواهد گرفت، اما آنچه مسلم است این است که او در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود خواهان خروج نیروهای آمریکایی از سوریه بود، اما با مخالفت مقامات داخلی دولتش مواجه شد و در نهایت به خواسته آن‌ها تسلیم شد.همچنین، سوریه امروز به میدان خصب مداخلات خارجی تبدیل شده است و نمی‌توان به راحتی از این «کیک پخته‌شده» در اختیار دیگران گذاشت.
راهکارهای داعش برای تقویت نفوذ در منطقه
«داعش» امروز از آشفتگی‌های جاری در سوریه برای تقویت نفوذ خود و بازگشت به صحنه سیاسی و نظامی استفاده می‌کند. این سازمان به‌طور قطع بر بخش‌هایی از جغرافیای کشور مسلط است و می‌تواند از این مناطق به‌منظور گسترش حضور خود بهره ببرد. علی‌رغم ضربات و شکست‌های متعددی که «داعش» متحمل شده است، اعضای آن که در برخی مناطق بیابانی عقب‌نشینی کرده بودند، همچنان به اجرای حملات خود ادامه می‌دهند و هدف اصلی این حملات ارتش سوریه و نیروهای سوریه دموکراتیک هستند.
طبق گزارش «دیده بان حقوق بشر سوریه» که در بریتانیا مستقر است، از زمان سقوط آخرین پایگاه «داعش» در سوریه در سال ۲۰۱۹، این سازمان بیش از ۴ هزار نفر را در سوریه کشته است.
در دو هفته اخیر، «داعش» از آشفتگی و پراکندگی نیروها و افسران ارتش سوریه در منطقه «السخنه» در بیابان حمص استفاده کرده و ده‌ها نفر از آن‌ها را اعدام کرده است. به‌نظر می‌رسد تحولات سوریه انگیزه‌ای معنوی به اعضای «داعش» داده و آن‌ها را تحریک کرده است تا پرچم خود را در روستای «خالد» در استان «کرکوک» در عراق به اهتزاز درآورند، که این امر موجب شد نیروهای امنیتی عراق این روستا را محاصره کرده و به جستجو برای یافتن عاملان این اقدام بپردازند. این مسئله نشان می‌دهد که خطرات ناشی از بازسازی قدرت «داعش» نه تنها سوریه را تحت تأثیر قرار خواهد داد، بلکه کشورهای همسایه نیز تهدید خواهند شد.
«داعش» اکنون در تلاش است تا صفوف خود را بازسازی کند و در روند تحولات سوریه تأثیر بگذارد و از فرصت‌های زیر بهره‌برداری می‌کند:
۱. تسلیحاتی که پس از سقوط ارتش سوریه به آن دست یافته و از انبارهای تسلیحات سبک غنیمت گرفته است.
۲. خلأ قدرت و ضعف مؤسسات دولتی و حضور افرادی که در دمشق از ایده‌های سلفی تکفیری پیروی می‌کنند.
۳. مشغولیت گروه‌های محلی در تأمین امنیت مناطق خود و رقابت بر سر نفوذ، که فرصتی برای حرکت آزادانه «داعش» ایجاد می‌کند.
۴. استفاده از وضعیت مرزی سوریه-عراق، که به‌طور کامل تأمین امنیت نشده است و این مسئله به «داعش» این امکان را می‌دهد که از آن به‌عنوان مسیر انتقال نیروها و تسلیحات بهره‌برداری کند.
۵. بهره‌برداری از بی‌نظمی اجتماعی برای جذب نیروهای جدید و تبلیغ خود به‌عنوان نیرویی که قادر به برقراری ثبات در دل آشوب‌ها است.
۶. فرار بسیاری از اعضای «داعش» با باز شدن زندان‌ها و بی‌ثباتی امنیتی.
مناطق حضور داعش در سوریه
۱. بیابان سوریه:
بیابان سوریه که منطقه‌ای وسیع از صحرا است و از حومه شرقی حمص تا مرز عراق ادامه دارد، یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های این سازمان است. «داعش» از شرایط جغرافیایی سخت این بیابان برای انجام حملات ناگهانی علیه نیروهای مستقر در آن استفاده کرده است.
۲. حومه جنوبی و شرقی دیرالزور:
این مناطق شاهد فعالیت‌های فزاینده‌ای از سوی «داعش» بوده است، که حملات متعددی علیه نیروهای «قسد» و ارتش سوریه انجام داده‌اند. خلأ امنیتی ناشی از عقب‌نشینی نیروهای دولتی فرصت بیشتری به این سازمان برای حرکت آزادانه داده است.
۳. حومه رقه:
گزارش‌های محلی حاکی از تحرکات اعضای «داعش» در برخی مناطق حومه رقه است که از تنش‌ها و آشفتگی‌ها در این مناطق بهره می‌برند.
۴. مناطق مرزی با عراق:
گزارش‌ها حاکی از آن است که سازمان «داعش» در تلاش است تا صفوف خود را در مناطق بیابانی میان سوریه و عراق بازسازی کند، از شرایط سخت جغرافیایی این مناطق و نبود نظارت مؤثر استفاده کرده و این مناطق به محلی برای فعالیت‌های آن‌ها تبدیل شده است.
بهره‌برداری آمریکا از افزایش قدرت داعش
آمریکا تلاش دارد تهدید «داعش» را به‌عنوان بهانه‌ای برای تقویت حضور نظامی خود در منطقه استفاده کند، تحت پوشش مبارزه با این سازمان و جلوگیری از گسترش آن، علاوه بر این که پشت شعارهای ارائه کمک نظامی و پشتیبانی از نیروهای محلی در منطقه پنهان می‌شود.
این‌گونه مداخلات به واشنگتن این امکان را می‌دهد که با تقویت حضور نظامی خود در سوریه، علاوه بر مبارزه با داعش، نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد و به اهداف ژئوپلیتیکی خود دست یابد.