به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، در ماه رجب اعمالی، چون حج عمره، روزه و عبادت در این ماه تأکید شده است. مبعث حضرت محمد (ص) و ولادت امام علی (ع)، از وقایع مهم این ماه است. در ماه رجب دعا‌ها و اعمال خاصی سفارش شده که مهمترین آنها اعمال‌ام‌داوود و برنامه اعتکاف است.
ماه رجب سال ۱۴۰۳ از کی شروع می شود؟
تاریخ دقیق شروع ماه رجب در تقویم شمسی برابر با پنجشنبه ۱۳ دی سال ۱۴۰۳ است.
تاریخ دقیق شروع ماه رجب در تقویم قمری برابر با ۱ رجب سال ۱۴۴۶ است.
تاریخ دقیق شروع ماه رجب در تقویم میلادی برابر با ۲ ژانویه سال ۲۰۲۵ است.
رجب به چه معناست؟
رجب به معنای بزرگ داشتن و عظیم شمردن است. ماه رجب به معنای ماهی است که بزرگ و محترم شمرده می‌شود. رجب نام نهری است در بهشت که از عسل شیرین‌تر و از شیر سفیدتر است و هر کس در این ماه روزه دارد، از آن نهر می‌نوشد. به ماه رجب رجب الأصب یعنی ماه ریزش رحمت خداوند بر مردم نیز می‌گویند.
رجب المرجب به چه معناست؟
رجب به معنای بزرگ و عظیم شمردن و مُرَجَّب هم به معنای بزرگ داشته شدن است. به این دلیل به این ماه رجب المرجب می‌گویند که علاوه بر این که خود ماه دارای عظمت و رتبه بالایی است؛ ایام الهی پر فضیلت دیگری مثل ایام بیض و لیله الرغائب نیز در آن واقع شده است.
چرا ماه رجب ماه خداست؟
ماه رجب، ماهی است که رحمت بی اندازه الهی بیش از پیش بر بندگان نازل شده است. از پیامبر (ص) سوال شد: ما معنی قولک رجب شهر الله؟ چه معنا دارد سخنت که فرمودی ماه رجب ماه خداست؟ حضرت پاسخ دادند:، زیرا ماه رجب ویژه آمرزش و مخصوص مغفرت است. در این ماه خونی ریخته نمی‌شودو در این ماه، خداوند اولیا و محبینش را مورد آمرزش قرار می‌دهد و توبه شأن را می‌پذیرد و آنان را از دشمنانشان می‌رهاند. سپس فرمود: اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‌شود.
مناسبت‌های ماه رجب
روز اول: طبق برخی از روایات، روز ولادت امام محمد باقر (ع) در سال ۵۷ هجری
روز سوم: روز شهادت امام علی النقی (ع) در سال ۲۵۴ هجری
روز دهم: روز ولادت امام محمد تقی (ع) طبق بعضی از روایات
روز سیزدهم: روز ولادت امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع) در داخل کعبه؛ ۱۲ سال پیش از بعثت رسول خدا (ص)
روز پانزدهم: مطابق بعضی از روایات، روز وفات حضرت زینب کبری (س) در سال ۶۳ هجری
روز بیست و پنجم: روز شهادت امام موسی بن جعفر (ع) در سال ۱۸۳ هجری
روز بیست و هفتم: بعثت پیامبر گرامی اسلام (ص)
ماه رجب
اعمال ماه رجب
اعمال ماه رجب به دو دسته تقسیم می‌شود که یک بخش از این اعمال مشترک بین همه روز‌ها است و می‌توان در طول ماه رجب آن را انجام داد و از ثواب آن بهره‌مند شد ولی برخی از اعمال مخصوص شب‌های خاصی از این ماه است که باید در همان موقع انجام شود.
اعمال شب اول ماه رجب
شب اول ماه رجب به عنوان شب برجسته و برتر دارای اعمال مستحبی است.
هنگام رؤیت هلال ماه رجب این دعا خوانده شود:
«اللّٰهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالْأَمْنِ وَالْاِیمانِ وَالسَّلامَةِ وَالْإِسْلامِ، رَبِّی وَرَبُّکَ اللّٰهُ عَزَّوَجَلَّ»
خدایا! شروع این ماه را بر ما با ایمنی و ایمان و سلامت و اسلام قرار ده، (ای ماه) پروردگار من و تو، خدای توانمند و پرشکوه است؛ و روایت شده: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هنگامی‌که هلال ماه رجب را می‌دید می‌گفت:
اللّٰهُمَّ بارِکْ لَنا فِی رَجَبٍ وَشَعْبانَ، وَبَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَأَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ، وَالْقِیامِ، وَحِفْظِ اللِّسانِ، وَغَضِّ الْبَصَرِ، وَلَا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ.
خدایا، برای ما در ماه رجب و شعبان برکت قرار ده و ما را به ماه رمضان برسان و بر روزه رمضان و بیداری شب و نگهداری زبان و فروبستن چشم کمک کن و بهره ما را از ماه رمضان، گرسنگی و تشنگی قرار مده.
انجام غسل
چنان‌که بعضی از علما فرموده‌اند غسل کند. از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) روایت شده: هر که ماه رجب را بیاید و در اوّل و وسط و آخر آن غسل کند، پس از انجام آن مانند روزی که از مادر متولد شده بود از گناهان خود بیرون آمده و پاک می‌شود.
زیارت امام حسین (ع) در این شب فضیلت بسیار دارد.
نماز مخصوص شب اول ماه رجب را بخوانید.
بعد از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک‌بار سوره «حمد» و یک‌بار سوره «توحید» بخواند. رسول خدا (ص) در پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود … و در قیامت به سرعت از صراط بگذرد.
بعد از نماز عشاء مستحب است دو رکعت نماز خوانده شود:
در رکعت اول حمد، یک مرتبه سوره «انشراح» و سه مرتبه سوره توحید.
در رکعت دوم حمد، یک مرتبه سوره «انشراح»، یک مرتبه سوره توحید و ناس و فلق خوانده شود.
بعد از نماز، سی مرتبه لا إِلَهَ إِلا اللهُ بگوید و سی مرتبه صلوات بفرستد تا خداوند گناهان او را بیامرزد مانند روزی که از مادر متولد شده است.
۳۰ رکعت نماز بخواند
(هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و یک مرتبه «کافرون» و سه مرتبه «توحید» را بخواند. در روایتی رسول خدا (ص) فرمود: هر مرد و زن مؤمنی چنین کند، خداوند تمام گناهان کوچک و بزرگ وی را می‌آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست «نمازگزاران» می‌نویسد و از نفاق پاک می‌شود.
احیای شب اول ماه رجب
شیخ طوسی در «مصباح المتهجّد» از امام صادق (ع) از جدش از امیرمؤمنان علی (ع) نقل کرده است که آن حضرت دوست داشت که در چهار شب از شب‌های سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان، در حدیثی دیگر، از امام صادق (ع) نقل شده است که «تا می‌توانی بر احیای شب‌های عید فطر، عید قربان و… شب اول رجب مراقبت کن.
خواندن دعایی که از امام جواد (ع) نقل شده است
مستحب است انسان، در شب اول رجب، با این کلمات، دعا کند: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِیِّ الرَّحْمَةِ، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّی اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَی اللهِ رَبِّکَ وَرَبِّی لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتی»
اعمال روز اول ماه رجب
برای روز اول ماه رجب که بسیار روز شریفی است، چند عمل ذکر شده است:
روزه
روایت شده است: حضرت نوح (علیه‌السلام) در این روز سوار کشتی شد و به کسانی که با او بودند، امر فرمود روزه بدارند و هرکه در این روز روزه بدارد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه از او دور می‌شود.
غسل کردن
زیارت امام حسین (علیه‌السلام)
از امام جعفر صادق علیه‌السلام روایت شده است که هر کس امام حسین را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. (کسی که توانایی زیارت مرقد شریف حضرت سیدالشهدا (ع) را ندارد؛ هر جایی که باشد دست بر سینه بگذارد و سه مرتبه بگوید: صلی الله علیک یا اباعبدالله تا در زمره زائران حضرتش قرار گیرد. ان‌شاءالله)
خواندن دعای طولانی و مفصّلی که سیّدبن طاووس در کتاب «اقبال» نقل کرده است.
خواندن «نماز سلمان»
ده رکعت نماز است که بعد از هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «توحید» و سه مرتبه «قُلْ یاأَیُّهَاالْکافِرُونَ» را بخواند و پس از هر سلام دست‌ها را بلند کند و بگوید:
«لَاإِلهَإِلّااللّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، یُحْیِی وَیُمِیتُ، وَهُوَ حَیٌّ لَایَمُوتُ، بَیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلَی کُلِّشَیْءٍقَدِیرٌ»
معبودی جز خدا نیست. یگانه و بی‌شریک است. فرمانروایی و سپاس تنها برای اوست. زنده می‌کند و می‌میراند و اوست زنده‌ای که نمی‌میرد. خیر به دست اوست و او بر هر کاری تواناست.
سپس بگوید:
«اللّهُمَّلَامانِعَلِماأَعْطَیْتَ، وَلَامُعْطِیَلِمامَنَعْتَ، وَلَایَنْفَعُذَاالْجَدِّمِنْکَالْجَدُّ»
خدایا! از آنچه عطا کردی بازدارنده‌ای نیست و آنچه را بازداری‌دهنده‌ای ندارد و شخص کوشا را کوشش از تو بی‌نیاز نمی‌کند.
پس دست‌ها را بر چهره خود کشیده و حاجتش را بطلبد. از فواید این نماز که بسیار است، نباید غفلت نمود.
اذکار و ادعیه بسیاری برای روز‌های این ماه شریف ذکر شده است: (لااله الالله، استغفرالله، صلوات)