در نشست اخیر شورای آینده‌نگاری فرهنگستان علوم مطرح شد؛
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سرعت و دگرگونی‌ها در پدیده‌های علمی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای است که سازمان‌ها را به فکر آینده‌پژوهی وادار کرده‌است. آینده‌پژوهی دریچه‌های جدیدی از گسترش علم و فناوری را پیش‌روی متخصصان می‌گذارد تا مدیریت بهتری در زمینه‌های مختلف علم و فناوری صورت بگیرد. در همین راستا جلسه شورای آینده‌نگاری در فرهنگستان علوم با حضور علی‌اکبر صالحی، قائم‌مقام فرهنگستان علوم، ناصر باقری مقدم، دبیر شورای آینده‌نگاری فرهنگستان علوم، محمد رحیم عیوضی مدیرگروه آینده پژوهی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران، غلامرضا اعوانی عضو پیوسته فرهنگستان علوم و دیگر اعضای حقیقی و حقوقی شورای آینده‌نگاری برگزار شد.
باید موضوعات مرتبط با آینده‌پژوهی به صورت عملیاتی در نظر گرفته شود
در ابتدای این نشست، علی‌اکبر صالحی، قائم مقام فرهنگستان علوم، گفت: «ما حدود ۹ سال است که {در فرهنگستان علوم} بر روی موضوع آینده‌نگاری کار می‌کنیم. اکنون باید عملیاتی و پیاده سازی شود. باید در چهارچوب واقعیت‌های کشور این را پیاده کنیم. یکی از مشکلات در ناترازی انرژی، دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در حوزه انرژی است. باید یک سیاست‌نامه آرمانی و عقلانیتی ترتیب داد. در بحث آینده‌نگاری نیز می‌توان دو جور نگاه کرد. باید هر دو وجه را در نظر گرفت تا بتوانیم در انتهای کار توصیه‌های عملیاتی قابل اجرا را به مجموعه دستگاه‌های درگیر پیشنهاد بدهیم.»
آینده‌پژوهی باید با کمک مراکز مشترک و گروه‌های علمی فرهنگستان صورت بگیرد
در ادامه، ناصر باقری‌مقدم دبیر شورای آینده‌نگاری فرهنگستان علوم، بعد تشریح اهداف جلسه، گفت: « دو شورا در فرهنگستان وجود دارد که مدیریت این دو شورا با ریاست فرهنگستان است. یکی شورای علمی که عمده تصمیمات در آن گرفته می‌شود و دیگری شورای آینده‌نگاری که در اصل در حوزه یکی از وظایف فرهنگستان علوم فعالیت می‌کند. در حال حاضر نیز مشغول راه اندازی ریاست‌خانه علم و فناوری‌ایم که بنا داریم با کمک ظرفیت های کشور یک رصدخانه در حوزه علم و فناوری ایجاد کنیم.»
باقری مقدم در ادامه افزود: «ما به دنبال این هستیم که شبکه‌ای از مراکز و دانشگاه‌های کشور در حوزه آینده پژوهی فعالیت می‌کنند را ایجاد کنیم. این مراکز می‌توانند بازوان اجرایی و تخصصی فرایندهای آینده نگاری در فرهنگستان علوم باشند و این مراکز با کمک گروه‌های علمی فرهنگستان به امر آینده پژوهی اقدام کنند.»
باقری مقدم اضافه کرد: «با همکاری‌ای که با شورای آینده نگاری انجام دادیم، اولویت‌های تحقیقاتی شورا و فرهنگستان را در سه بسته خلاصه کردیم. آینده‌نگاری در حوزه انسان و جامعه، آینده‌نگاری در حوزه علم و فناوری و آینده نگاری در حوزه‌های زیست محیطی. در حوزه انسان و جامعه مباحثی مانند آینده نگاری جوانان، شهرهای آینده، گفتمان سازی و سنت حکمت و فلسفه را در دستور کار قرار دادیم. در حوزه علم و فناوری مباحثی مانند توسعه نظام پایش، آینده‌پژوهی علم و فناوری، علوم و امنیت سایبری و علوم شناختی را مورد بررسی قرار دادیم و در حوزه زیست محیطی هم مسائلی مانند تغییرات اقلیم، انرژی‌های نو، امنیت غذایی را در دستور کار خواهیم داشت. یکی از اهداف ما برای تشکیل آینده پژوهی این است که این آینده پژوهی در سطح ملی با کمک مراکز مشترک و گروه‌های علمی فرهنگستان انجام بگیرد.»
باید برای آینده‌پژوهی بهتر از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بهره برد
محمد رحیم عیوضی مدیرگروه آینده پژوهی دانشکده حکمرانی درباره آینده‌پژوهی بیان کرد: «ما امروز شاهد درخشش این رشته در ایران هستیم. پیشتازان رشته آینده‌پژوهی در کشورند و شاهد رویدادهای ارزشمندی در این حوزه هستیم. راه‌اندازی مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها در امر آینده‌پژوهی مهم است.»
وی ادامه داد: «۴۶ سال است که انقلاب در مسیر نگاه آرمانی خود ادامه می‌دهد و این یکی از مهم‌ترین حوادث قرن است. آینده‌پژوهی در مکتب اسلامی ما حرف‌های جهان‌پسند زیادی دارد. فرق آینده پژوهی با سایر علوم این است که آینده پژوهی فطری است. درون انسان است و انسان نیز فطرتا به دنبال آینده مطلوب است. دانشگاه دفاع ملی فاز جدید آینده پژوهی را آغاز کرده است که دانشجویان خارجی نیز در حال تحصیل‌اند و این امر نیز بسیار مطلوب و مهم است.»
فرهنگستان علوم بهترین مرجع برای آینده‌پژوهی است
شیخ حسن عضو دبیرخانه شورای آینده‌نگاری فرهنگستان بیان کرد: «جایگاه و نقش فرهنگستان در سیاستگذاری کلان کشور مهم است. اصلی‌ترین اهرمی که می‌تواند نقش آفرینی کند فعالیت‌های آینده‌نگارانه و آینده‌پژوهانه‌ای است که به عنوان آشنه پاشیل سیاستگذاری‌ها می‌تواند نقش‌آفرینی کند. در بخش خصوصی این نقش آفرینی دارد اتفاق میفتد. بزرگترین هلدینگ‌های کشور به صورت سیستماتیک با صرف هزینه قابل توجهی، فعالیت آینده‌پژوهی در فعالیت‌های اقتصادی خود انجام می‌دهند و در اتاق ایران نیز کمیسیون آینده پژوهی راه اندازی کردند. فرهنگستان مرجعیت درستی برای جلسات آینده‌پژوهی و کار بر این موضوع را دارد که می‌تواند اعمال کند.»
باید در آینده‌پژوهی به فرهنگ درخشان خود نیز اشاره کنیم
غلامرضا اعوانی استاد سابق گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی در این جلسه به بیان اهمیت آینده‌پزوهی پرداخت و گفت: «فلاسفه زمان را به سه بخش تقسیم می‌کنند.گذشته در حافظه وجود دارد و در کتاب‌ها، یافته‌ها، معماری، هنر، دین و اخلاق قابل یافتن است. اما مهم زمان حال است. آینده نیز در انتظار و امید است. ما باید حال را ببینیم که چه هستیم و چه وضعیتی داریم. اکنون کار ما این است که اشکالات را شناسایی کنیم و حتی در هر بخش اقتصاد بررسی کنیم. باید فرهنگ را منتقل کرد و یکی از درخشان‌ترین فرهنگ‌های جهان ایران است. بزرگترین حکمای اسلام نیز از ایران بوده‌اند. باید بتوانیم نکته‌های مثبت فرهنگ خود را استفاده کنیم و آن‌ها را به نسل آینده منتقل کنیم.»
در انتهای این جلسه نیز بر حفظ رابطه بخش‌های مختلف دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی با گروه‌های فرهنگستان تاکید شد. اعضای حقیقی و حقوقی شورای آینده‌نگاری با تاکید بر اهمیت آینده‌پژوهی بیان کردند که هرکدام از بخش‌های مختلف از منظر خود به مسائل می‌پردازند و آینده ایران را در هر حوزه مشخص می‌کنند.
ارسال نظرات