۳۰ هزار زوج در مراکز رویان صاحب فرزند شدند/ مراجعه از ۲۳ کشور برای درمان

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عبدالحسین شاهوردی رئیس پژوهشگاه رویان، عضو هیات علمی گروه جنین شناسی و عضو هیات مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران و عضو شورای علمی گروه پژوهشی تحقیقات پایه و جمعیتی بیماری‌های غیر واگیر است که از سال ۷۰ همزمان با تاسیس و شکل گیری رویان در این مرکز ابتدا به عنوان معاون پژوهشی و آموزشی و اکنون به عنوان رئیس این مجموعه فعالیت دارد.

انتشار حدود ۳۰۰ مقاله و خلاصه مقاله، ترجمه، تالیف و مشارکت در تالیف چندین کتب در زمینه بیولوژی اسپرم از جمله بیولوژی اسپرم و روش‌های نوین (جلد اول)، بیولوژی اسپرم و دیدگاه‌های نوین (جلد دوم) و کشت سلول و بافتنام بخشی از فعالیت‌های علمی اوست و در تازه‌ترین رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی ایران، پژوهشگاه رویان موفق به کسب رتبه دوم بعد از سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران شده است.

در گفت‌و‌گو با متخصص جنین شناسی به گذشته و امروز و آینده پژوهشگاه رویان پرداخته شد که او در یک جمله بیان کرد که تمام تلاش پژوهشگاه رویان همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز مختلف کشور در پرداختن به موضوعات علمی روز بوده که این فرصتی است تا جوانان ایرانی از اقصی نقاط کشور با زبانی روان‌تر جنبه‌های علم زیست پزشکی را مطالعه و بررسی کنند و بیاموزند.

رئیس پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی در گفت‌وگویی گفت: در دهه ۶۰ بیماران برای درمان به خارج از کشور می‌رفتند درحالی‌که امروز میزبان بیماران از خارج از کشور هستیم.

شاهوردی به حرکت به‌موقع پژوهشگاه رویان در مسیر کسب دانش سلول‌های بنیادی هم اشاره کرد که این موقعیت ممتازی را برای کشور به‌خصوص در منطقه خاورمیانه به وجود آورده است و امروز در موضوع تربیت نیروی انسانی، ایجاد زیرساخت‌های لازم در این حوزه و همچنین استفاده این سلول‌ها در درمان‌های صعب‌العلاج دستاورد‌های خوبی داشته‌ایم.

وی ضمن معرفی انواع سلول‌های بنیادی و تمایز آنها، به استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌ها و چگونگی مداخله انسان پرداخت و گفت: سلول‌های بنیادی ارزش‌های افزوده بسیاری را برای جامعه به ارمغان آورده و امروزه بسیاری از محصولات سلولی و دارو‌های نوترکیب با کمک سلول‌ها در محیط آزمایشگاه تولید می‌شود و بحث‌های جدید ژن‌درمانی و سلول درمانی مباحث جدید علمی هستند.

رئیس پژوهشگاه رویان خدمات تخصصی بانک خون بندناف رویان را که بزرگ‌ترین بانک ذخیره‌سازی خون بندناف و پالایشگاه زباله‌های زیستی در منطقه است به عنوان یکی از دستاورد‌های پژوهشگاه رویان و فرصتی مناسب برای خانواده‌های ایرانی و ثروتی نهفته که کاربرد‌های مختلفی در حوزه پزشکی دارد، دانست و گفت که از شرکت‌های معتبر و خیرین درخواست داریم تا در عرصه سرمایه‌گذاری در تحقیقات سلول‌های بنیادی ورود یابند تا بتوانیم با سرعت بیشتری به گسترش علم پزشکی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی ادامه دهیم.

شاهوردی این را هم گفت که مجموعه رویان امروزه خدماتی را ارائه می‌دهد که در گذشته تنها در برترین مراکز جهان انجام می‌شد، اکنون در زمینه درمان ناباروری با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های جدید، موفق به دستیابی به نتایج قابل قبولی شده‌ایم که حتی در مواردی که درمان‌های قبلی پاسخگو نبودند، اکنون موفق به رسیدن به نتایج مطلوب شده‌ایم.

مشروح گفت‌و‌گو با رئیس پژوهشگاه رویان در زیر بخوانید:

خبرنگار: در یک نگاه از پژوهشگاه رویان، درباره ماموریت‌ها و اهداف آن در طول ۳۳ سال فعالیت بفرمایید؟

شاهوردی: پژوهشگاه رویان خرداد ماه سال ۷۰ به عنوان مرکز جراحی محدود با هدف ارائه خدمات درمانی به زوج‌های نابارور و پژوهش و آموزش در زمینه علوم باروری و ناباروری توسط زنده یاد سعید کاظمی آشتیانی و گروهی از پژوهشگران و همکارانش در جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران تاسیس شد و در سال ۷۸ هم مجوز مرکز تحقیقات علوم سلولی را از شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی وزارت بهداشت و درمان، آموزش پزشکی دریافت کرد و در آبان ۸۸ شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات‌وفناوری با ارتقای آن از پژوهشکده به پژوهشگاه موافقت کرد.

پژوهشگاه رویان چهار ماموریت را دنبال می‌کند که شامل توسعه علم و فناوری در زمینه‌های زیست فناوری پزشکی تولید مثل سلول‌های بنیادی و پزشکی باساختی، آموزش و ترویج یافته‌های علم‌وفناوری در سطح ملی و بین‌المللی، تجاری‌سازی یافته‌های علم و فناوری برای ارائه خدمات و تولید محصولات زیستی با اولویت‌های حوزه سلامت و آخرین ماموریت هم ارائه خدمات تشخیصی درمانی و تخصصی نوین در زمینه‌های ناباروری بیماری‌های صعب‌العاج و مزمن مبتنی بر استفاده کارآمد از یافته‌های علم و فناوری است.

در واقع این پژوهشگاه قطب تحقیقاتی و فناوری در تراز بین‌المللی است که پیشگام در توسعه علم و فناوری و نوآوری در علوم زیستی با مرجعیت درس علوم سلول‌های بنیادی تولید مثل و زیست فناوری و موثر در سلامت جامعه در حوزه‌های پزشکی تولید مثل و پزشکی بازساختی است.

از ارزش‌های بنیادین این پژوهشگاه می‌توان به پایبندی به فرهنگ اسلامی - ایرانی با تاکید بر اخلاق مداری و رعایت عدالت، صداقت، درستکاری و رازداری، اهتمام به پیشرفت علم و فناوری خلاقیت و نوآوری با تاکید بر مطلوبیت و نافع بودن آنها و پایبندی به حقوق مالکیت فکری و اخلاق در پژوهش و توجه به کرامت انسانی، تکریم بیمار و التزام به اخلاق پزشکی و حرفه‌ای و چهارم بالا بردن روحیه مسئولیت پذیری، قانونمداری، پاسخگویی و انس با محیط زیست اشاره کرد.

همچنین پژوهشکده علوم تولیدمثل ذیل پژوهشگاه رویان تلاش دارد تا با انجام تحقیقات، میزان موفقیت‌های روش‌های درمان ناباروری و سلامت جنین را افزایش دهد که در واقع این پژوهشکده از گروه تحقیقاتی ناباروری زنان و ناباروری مردان و تصویربرداری ژنتیک جنین‌شناسی تشکیل یافته است. از طرح‌های برگزیده این پژوهشکده می‌توان به جداسازی اسپرم‌های متحرک به کمک سامانه ریز سیال، بررسی ژنتیکی مولکولی و پاتوفیزیولوژی غیر انسدادی با استفاده از توالی یابی اگزوم تولید محیط شستشوی گامت انسانی و محیط‌های انجماد ذوب تخمک و جنین انسانی مورد نیاز مراکز درمان ناباروری مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها، ایمنی و قابلیت انجام تزریق درون تخمدانی سلول‌های استرومایی مغز استخوان در بیماران مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان یاد کرد.

خبرنگار: این پژوهشگاه در طول ۳۳ سال تا چه اندازه به نیاز‌ها پاسخ داده است؟

شاهوردی: پژوهشگاه رویان در این دهه‌ها، با انتخاب مسیر‌های متنوع، توانسته است به نیاز‌های مردم پاسخ دهد. در این مدت، بیش از ۴۰ هزار نوزاد به دنیا آمده و چراغ امید و روشنایی را در خانه‌ها روشن کرده است. همچنین، دعای خیر خیلی از این دوستان گره‌های مشکلات ما را باز کرده است و این لطف خداوند است. البته در گذشته، موضوع ناباروری بسیاری از خانواده‌ها را ناامید می‌کرد و شاید این بحث ناباروری نیز در ظاهر بیماری تلقی نشود به ویژه در فرهنگ شرق، اما این موضوع بر خانواده‌ها تأثیر بسزایی داشت، خیلی از خانواده‌ها به یکدیگر تعلق دارند، اما به دلیل ناباروری، از یکدیگر جدا می‌شدند. خداوند هم مسیر‌هایی را باز کرده است که خیلی از این خانواده‌ها پاسخ می‌گیرند و مجموعه ناباروری در هر استانی به لطف خداوند و به همت و تلاش جوانان مملکت، این مجموعه‌ها فعال شده‌اند و با برکت خداوند، خدماتی را ارائه می‌دهند.

این مجموعه امروزه خدماتی را ارائه می‌دهد که در گذشته تنها در برترین مراکز جهان انجام می‌شد. اکنون ما در زمینه درمان ناباروری با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های جدید، موفق به دستیابی به نتایج قابل قبولی هستیم و حالا، حتی در مواردی که درمان‌های قبلی پاسخگو نبودند، ما موفق به رسیدن به نتایج مطلوب شده‌ایم. پژوهشگاه رویان در استفاده از فناوری‌های نوین مانند نانوتکنولوژی و هوش مصنوعی موفق بوده است و در واقع رویان، نتیجه دوراندیشی و تلاش دکتر کاظمی آشتیانی بنیانگذار این پژوهشگاه است و یکی از دستاورد‌های برجسته جهاد دانشگاهی به شمار می‌رود. این مرکز، با رویکرد جهادی و نگاه ویژه به نیاز‌های جامعه در حوزه علم و فناوری، توانسته است به بسیاری از مسائل جامعه پاسخ دهد.

خبرنگار: با توجه به جایگاه علمی کشور در زمینه پزشکی، تولید مثل، سلول‌های بنیادی و بیوتکنولوژی، مهمترین دغدغه شما چیست؟

شاهوردی: یکی از دغدغه‌های اعضای این پژوهشگاه این است که بتوانند جامعه علمی ارتباط قوی تری پیدا کند. رویکرد و نگاه اعضا این بوده که یک شبکه علمی ایجاد کنند که در این شبکه علمی با تلاشی که محققان آن کشور‌ها و کشور خودمان در این زمینه انجام می‌دهند بتوانند کار‌های بزرگی را در زمینه پژوهش، درمان و همچنین در زمینه آموزش انجام دهند تا بتوانیم جایگاه منطقه را به جایگاه واقعی خود برسانیم.

در حال حاضر ایران در استفاده از سلول‌های بنیادی پر توان در منطقه رتبه دوم را دارد و در جهان هم در کنار کشور‌های اروپایی مثل فرانسه و آلمان قرار گرفته که تمام این‌ها حاصل ۳۰ سال کار پژوهشی رویان است که تلاش کرده است آن را تبدیل به خدمت کرده و در اختیار جامعه قرار دهد.

خبرنگار: از چه کشور‌هایی برای درمان ناباوری به ایران و به این مراکز مراجعه می‌کنند؟

شاهوردی: اکنون از ۲۳ کشور برای درمان ناباروری به پژوهشگاه رویان مراجعه می‌کنند. سال گذشته، حدود ۵۰۰ زوج نابارور از کشور‌های مختلف دنیا برای درمان ناباروری به این پژوهشگاه مراجعه کردند و در تلاش هستیم تا بتوانیم نتایج زحماتی که محققان متحمل شدند را در سطح دنیا در اختیار جامعه بشریت قرار دهیم. میزان موفقیت در درمان زوج‌های نابارور در مجموعه رویان قابل مقایسه و رقابت با بهترین مراکز دنیا است و شاهد این قضیه، آمار‌هایی بوده که مرتب منتشر و پایش می‌شود.

تاکنون بیش از ۳۰ هزار زوج در این مراکز صاحب فرزند شدند و انجام سالانه بیش از ۶ هزار سیکل کمک باروری در کلینیک درمان ناباروری مرکز را در زمره یکی از بزرگترین مراکز درمان نوآوری جهان قرار داده است.

خبرنگار: این پژوهشگاه دارای چند آزمایشگاه مرکزی است و چه سهمی در تولیدات رویان دارد؟

شاهوردی: یکی از این آزمایشگاه‌ها، آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی است که با هدف ایجاد پلی مطمئن و کارا میان مراحل آزمایشگاهی و پیش بالینی توسعه محصولات مبتنی بر پزشکی بازشناختی تا رسیدن به مرحله درمانی و تولید صنعتی محصول در مقیاس بالا در سال ۹۷ راه اندازی شده است و در حال توسعه چندین محصول در زمینه سلول درمانی، ژن درمانی و مهندسی بافت برای درمان انواع بیماری‌های صعب‌العلاج است.

ماموریت ما در آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان، کمک به ایجاد یک جامعه انسانی سالم‌تر، نجات جان انسان‌های بیشتر و بهبود کیفیت زندگی مردم است. چشم انداز ما هم برای افق‌های دوردست این است که در آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان در تلاش برای خدمت به بیماران با تبدیل علم فناوری به درمان‌هایی باشیم که قدرت بازگرداندن سلامتی و نجات جان انسان‌ها را دارند.

از جمله محصولات آزمایشی مرکزی می‌توان به کیمیا سل که برای کمردرد مزمن آرتریت و روماتوئید، دوپاسل برای پارکینسون، شیت روئین برای سوختگی، کاراسل ۱۹ برای سرطان لنفاوی اشاره کرد و از دستاورد‌های آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان می‌توان به راه اندازی و تجهیز اولین اتاق تمیز ویژه تولید محصولات ژن درمانی در کشور و تدوین محصولات کیمیاسل، رویین شیت از سازمان غذا و دارو پرداخت.

از دیگر خدمات قابل ارائه در آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی رویان می‌توان به فروش انواع رده‌های سلولی برای مصرف تحقیقاتی، ارائه خدمات بهره‌برداری از اتاق تمیز برای شرکت‌های تولیدی و دانش بنیان، ارائه خدمات تصویربرداری با میکروسکوپ کانفوکال و فلورسنت، ارائه خدمات تخصصی آزمایشگاه جامع کنترل کیفی محصولات پیشرفته سلولی و ارائه خدمات مشاوره‌ای برای تهیه مستندات مورد نیاز سازمان غذا و دارو اشاره کرد.

آزمایشگاه دیگری به نام زیست فناوری داریم که در سال ۸۶ سه تیم تخصصی در پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی تهران و اصفهان برای تولید پروتئین‌های نو ترکیب دارویی فعالیت خود را شروع کردند و تاکنون بیش از ۲۲ پروتئین نو ترکیب و چندین خط سلولی یوکاریوت حاوی اندامک‌های متصل به غشا تولید کرده‌اند که پس از یک دهه فعالیت و کسب تجربیات ارزشمند برای ارتقای کیفیت و کمیت تولید هم افزایی، توان تخصصی، اجتناب از موازی کاری، دستیابی به فرایند تولید دارو‌های نو ترکیب، عرضه به بازار داخلی و خودکفایی در واردات دارو آزمایشگاه مرکزی زیست فناوری رویان تاسیس شد.

ماموریت این آزمایشگاه تبدیل و عرضه پژوهش‌های حوزه زیست فناوری به دانش فنی محصولاتی خدمات تخصصی است که با بهره‌گیری از تحقیقات مهندسی و فعالیت‌های فناورانه زیرساخت‌های علمی و فنی مراکز تولید محصولات بیولوژیک را توسعه می‌دهد. این آزمایشگاه با دو هدف اصلی تولید خطوط سلولی با بیان بالا و تولید پایه گذاری شده است که برای دستیابی به این اهداف سه استراتژی را دنبال می‌کند که شامل تولید پروتئین نو ترکیب از طراحی تا تولید دارو، خرید و توسعه خطوط غیرتجاری شده تا تولید دارو و خرید خطوط سلولی تجاری شده است.

همچنین طرح‌های در دست انجام آزمایشگاه مرکزی زیست فناوری تولید خط سلولی ترشح کننده هورمونی انسان اف. اس. اچ دارو، خط سلولی بیان کننده داروی داربی پوئیتین است.

خبرنگار: آیا این پژوهشگاه در کنار درمان ناباروری درمانی دیگری را هم دنبال می‌کند؟

شاهوردی: پایگاه تحقیقاتی سرطان در مجموعه رویان در شهرستان بابل و باحمایت خیرین در سال ۹۵ راه اندازی شد و به دلیل پیشرفت‌های سریع در حوزه سلول‌های بنیادی دیدگاه‌های جدیدی در رابطه با درک تشخیص تیمار و جلوگیری از بیماری‌ها به وجود آمده است که درک ما را از پزشکی تحت تاثیر قرار داد و مقاله سرطان به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های صب العلاج در کشور همواره مورد توجه پژوهشگران رویان بوده است، اما ورود جدی به حوزه پژوهش و درمان سرطان نیازمند برخورداری از زیرساخت‌های دانش فناوری سلولی است که در سال‌های گذشته به بخشی از آن دست یافته‌ایم.

پایگاه تحقیقاتی سرطان رویان با برخورداری از زیرساخت‌های دانش سلولی مولکولی تلاش می‌کند عمیقاً به امر آموزش پژوهش و درمان در این خصوص بپردازد.

خبرنگار: دستاورد‌های این پژوهشگاه در این سال‌ها چه بوده است؟

شاهوردی: برخی از افتخارات مرکز عبارتند از تولد اولین کودک حاصل از روش باروری آزمایشگاهی ivf در تهران، تولد اولین کودک حاصل از روش میکرو اینجکشن در تهران، تولد اولین نوزاد حاصل از جنین فریز شده در کشور، تولد اولین کودک حاصل از روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی جنین در کشور، تولد اولین کودک حاصل از روش مولکولی، افتتاح کلینیک مجازی پیشگیری از یائسگی زودرس، دریافت نشان خدمت در حوزه سلامت از سوی اداره کل سلامت شهرداری تهران به دلیل ارائه خدمات به زوجین نابارور و کمک به بومی سازی ابراز انتقال جنین انسان، برنده جایزه برتر پژوهشگاه رویان به عنوان یکی از مراکز درمانی برتر در خدمات گردشگری سلامت بیماران خارجی، راه اندازی مرکز فوق تخصصی سلول درمانی برای ارائه خدمات درمانی و انجام کارآزمایی‌های بالینی بخشی از این دستاوردهاست.

تاسیس نخستین بانک سلول‌های بنیادی جنینی و غیر جنینی کشور، تاسیس اولین بانک سلول‌های بنیادی کشور، دستیابی به فناوری انجماد بافت تخمدان تولید سلول‌های شبکه چشم از سلول‌های بنیادی، تاسیس مرکز توسعه فناوری محصولات پیشرفته سلولی، تاسیس مرکز شتاب دهی و تجاری سازی فناور فناوری‌های نوآورانه، استفاده از سلول‌های بنیادی در ترمیم ضایعات استخوانی فک، تولید نخستین حیوان شبیه سازی شده در خاورمیانه، تاسیس نخستین بانک خصوصی خون بند ناف نوزادان و استفاده از سلول‌های بنیادی برای ترمیم ضایعات قلبی ناشی از سکته برای نخستین بار در کشور بخش دیگری از این دستاوردهاست.

همچنین این پژوهشگاه در انتشار مجلات علمی حوزه تولید مثل و همچنین تربیت نیروی انسانی کشور، جایگاه خوبی دارد. این نشان می‌دهد که زیرساخت‌ها در کشور ما به خوبی آماده شده است. بررسی جایگاه مراکز علمی مختلف در دنیا بر اساس مقالات علمی منتشر شده نشان می‌دهد که مراکز علمی ایران از جمله پژوهشگاه رویان جایگاه خوبی دارند و یکی از پژوهشگران ما رتبه پنج را در عرصه ناباروری مردان کسب کرده است.