اختلاف هند و پاکستان بر سر منابع آبی؛ آیا آتش جنگ دوباره شعله‌ور می‌شود؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ اسلام‌آباد از مدت‌ها پیش دهلی نو را به استفاده از آب به عنوان سلاح علیه پاکستان متهم کرده است. هند با ساخت سدهایی بر روی رودخانه‌هایی که از خاک هند سرچشمه می‌گیرند و به پاکستان وارد می‌شوند، این نگرانی را در اسلام‌آباد ایجاد کرده است که جریان آب رودخانه‌های مشترک کاهش یابد. رود سند، که به عنوان منبعی حیاتی برای پاکستان شناخته می‌شود، ۹۰٪ از تولیدات کشاورزی کشور را تأمین می‌کند و ۲۵٪ از تولید ناخالص داخلی و ۲۰٪ از تولید برق پاکستان به آن وابسته است.

پاکستان، به شدت به جریان آب رود سند وابسته است و هرگونه کاهش در سهمیه آبی خود را تهدیدی مستقیم برای بقای خود می‌داند. این در حالی است که هند در هفته گذشته به بهانه عملیات تروریستی که مسئولیت آن را به دولت پاکستان نسبت داده، کار بر روی توافق‌نامه آب سند که در سال ۱۹۶۰ امضا شده بود را متوقف کرد.

تاریخ طولانی اختلافات بر سر آب

تاریخ این اختلافات به سال ۱۹۴۷ بازمی‌گردد، زمانی که پاکستان از هند جدا شد. در سال ۱۹۶۰، پس از سال‌ها نزاع، نخست‌وزیر هند جواهر لعل نهرو و رئیس‌جمهور پاکستان آیوپ خان در کراچی توافق‌نامه آب سند را امضا کردند که بر اساس آن، ۱۹.۴۸٪ از آب‌های رود سند به هند و ۸۰.۵۲٪ به پاکستان اختصاص داده شد. بر اساس این توافق، هند حقوق انحصاری بر رودخانه‌های شرقی (سوتلج، بیاس و راوی) داشت و پاکستان بخش اعظم رودخانه‌های غربی (سند، جیلوم و چناب) را دریافت می‌کرد.

اسلام‌آباد از مدت‌ها پیش هند را به استفاده از آب به عنوان سلاح علیه خود متهم کرده است، به ویژه با ساخت سدهایی که بر روی رودخانه‌هایی که از هند سرچشمه می‌گیرند، ساخته شده‌اند. هند به تغییرات سریع آب و هوایی و افزایش شدید دما به عنوان دلایل خود برای این پروژه‌ها اشاره می‌کند و ادعا دارد که این اقدامات به کاهش ۵۰٪ جریان آب رود سند تا سال ۲۰۳۰ منجر خواهد شد.

تهدید به جنگ و تلاش برای ممانعت از درگیری

اسلام‌آباد تأکید کرده که هرگونه تلاش هند برای توقف یا تغییر جریان آب رود سند می‌تواند به جنگ بین دو کشور منجر شود. این تنش‌ها پس از ساخت سدهای بیشتر توسط هند شدت گرفته است. در برخی مواقع، این اختلافات به مرزهای خطرناکی پیش رفته‌اند، اما با میانجی‌گری‌های بین‌المللی از وقوع جنگ جلوگیری شده است.

این تنش‌ها علاوه بر روابط پیچیده هند و پاکستان با دیگر قدرت‌ها، از جمله چین، روسیه، آمریکا و اسرائیل که متحد استراتژیک هند است، تقویت می‌شود. منابع آب در آینده به دلیل تغییرات اقلیمی و مسائل استراتژیک اهمیت بیشتری پیدا خواهند کرد و می‌توانند درگیری‌های جدی‌تری را به وجود آورند.

این درگیری‌ها و مسائل آبی نه تنها در سطح منطقه‌ای بلکه در سطح جهانی نیز اهمیت دارند. با توجه به اینکه پاکستان و هند هر دو کشور هسته‌ای هستند و تاریخ پرتنشی دارند، احتمال درگیری‌های بیشتر در آینده وجود دارد و آب به عنوان یکی از عوامل اصلی تشدیدکننده این تنش‌ها به شمار می‌آید.