نشست اعضای بریکس در نمایشگاه کتاب برگزار شد/ لزوم فعال‌سازی ظرفیت‌های فرهنگی ایران

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، ابراهیم حیدری، قائم‌مقام و سخنگوی سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، علیرضا نوری‌زاده، مدیرکل دفتر مجامع و تشکل‌های نشر، حسین‌علی سبزه، مدیر کمیته ناشران خارجی، احسان‌الله حجتی، رئیس مرکز سازمان‌دهی صنعت نشر وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در نشست اعضای بریکس حضور داشتند.

رایزن فرهنگی چین، مدیر پروژه‌های بین‌المللی اتحادیه روسیه، نماینده انجمن ناشران چین، نماینده‌ای از برزیل، نماینده هند، نماینده کتابخانه‌های عمومی هند و نماینده ناشران مالزی از دیگر مهمانان حاضر در این نشست بودند.

در ابتدای این نشست، حسین سبزه، مدیرکل کمیته ناشران خارجی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، گفت: ریاست دوره‌ای نشست فرهنگی کشور‌های عضو بریکس طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، رویداد بعدی این نشست در خرداد سال جاری برگزار خواهد شد. همچنین، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران نیز در این برنامه حضور خواهد داشت.

وی افزود: نخستین نشست فرهنگی بریکس، بهمن‌ماه سال گذشته توسط خانه فرهنگ روسیه برگزار شد. در این برنامه که با حضور مهمانانی از کشور‌های ایران، هند و روسیه همراه بود، محور‌های فرهنگی مشترک مورد بررسی قرار گرفت.

مدیر کمیته ناشران خارجی در ادامه گفت: در جریان این نشست، پیشنهاد شد که دومین نشست فرهنگی کشور‌های عضو بریکس در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شود که این پیشنهاد با استقبال روبه‌رو شد.

لزوم فعال‌سازی ظرفیت‌های فرهنگی ایران

حیدری قائم‌مقام و سخنگوی سی وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، در بخش اول این نشست گفت: ما ظرفیت‌های فرهنگی فراوانی در حوزه کشور‌های مختلف داریم. این حوزه‌ها دارای قابلیت‌های متنوع، گسترده و بالفعل‌اند که می‌توانند در زمینه‌های مختلف فرهنگی فعال باشند. برخی از این ظرفیت‌ها هنوز بالفعل نشده‌اند و باید برای فعال‌سازی آنها تلاش کنیم.

وی گفت: در دنیای امروز، کشور‌های عضو بریکس بخش قابل‌توجهی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارند. اما اگر نگاه وسیع‌تری به فرهنگ در معنای عام آن داشته باشیم، می‌بینیم که بخش عمده‌ای از تاریخ و میراث فرهنگی بشر، چه به‌صورت نرم‌افزاری و چه سخت‌افزاری، در همین کشور‌ها قرار دارد.

بنابراین، اگر تنها به ظرفیت‌های اقتصادی بسنده کنیم و حوزه‌های فرهنگی را فعال نکنیم، از بخش مهمی از این فرصت‌ها غافل خواهیم ماند.

حیدری افزود: تهران شهری است که بخشی از تاریخ و تمدن بشری را در خود جای داده، امروز با وجود بیش از ۲۰ هزار ناشر فعال و انتشار سالانه بیش از ۱۲۰ هزار عنوان کتاب که بیش از ۸۵ درصد آنها چاپ اول هستند، نقش پررنگی در فضای فرهنگی منطقه ایفا می‌کنیم. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، آیینه‌ای از این پویایی و ظرفیت فرهنگی است.

سخنگوی سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تصریح کرد: در سازمان نشر جدید نیز ما با رویکردی تخصصی عمل می‌کنیم. این سازمان متشکل از انجمن‌ها و تشکل‌های حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف نشر است؛ ازجمله ویراستاری، آموزش و همچنین ناشران تخصصی. ما بر این باوریم که نشر تخصصی می‌تواند در تعاملات بین‌المللی، به‌ویژه با کشور‌های عضو بریکس، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کند.

وی بیان کرد: پیشنهاد ما این است که دبیرخانه‌ای با محوریت همکاری‌های بین‌المللی در حوزه نشر، در کشور‌های مختلف راه‌اندازی شود. البته لازم است در کشور ما، سازوکاری مشخص برای اجرای این برنامه فراهم شود تا ان‌شاءالله در قالب نمایشگاه کتاب و در چارچوب فعالیت‌های فرهنگی و هنری، این مسیر ادامه پیدا کند.

حیدری گفت: فعلاً با توجه به تمرکز ما بر نشر، پیشنهاد می‌شود این دبیرخانه ذیل کارگروه تخصصی صنعت نشر شکل بگیرد، اما در آینده می‌توان آن را به‌صورت عام‌تر در حوزه فرهنگ و هنر گسترش داد.

سخنگوی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خاطرنشان کرد: هدف اصلی ما ایجاد زمینه همکاری با نویسندگان، شاعران، مترجمان، ناشران و صاحب‌نظران کشور‌های عضو بریکس است. در این چارچوب، برنامه‌هایی همچون حمایت از ترجمه آثار، تبادل تجربیات و اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه نشر دنبال خواهد شد.

راه‌اندازی سامانه زیست بوم برای استفاده از ظرفیت‌های حوزه نشر

حجتی، رئیس مرکز سامان‌دهی ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در بخش بعدی این نشست گفت: همان‌طور که آقای حیدری به آن اشاره کردند، ما باید درباره اهداف فرهنگی مدنظر گفت‌و‌گو‌های بیشتری داشته باشیم و در مسیر تحقق این اهداف، ساختار مشخصی را اعلام کنیم تا مسیرپیش رو هموارتر شود.

حجتی افزود: در این زمینه، پیشنهاداتی درخصوص یک جایزه ادبی بین‌المللی مطرح شده که نمونه‌هایی از آن در کشور‌های اروپایی در حال اجراست. اجرای چنین برنامه‌ای میان کشور‌های عضو بریکس می‌تواند به نزدیکی فرهنگی بیشتری بین آنها منجر شود.

وی گفت: براساس این طرح، آثار ادبی گردآوری و توسط هیئت داوران بررسی خواهند شد و در نهایت بهترین اثر معرفی می‌شود. اما نکته مهم‌تر که من شخصاً بر آن تأکید دارم ترجمه این مجموعه آثار به زبان‌های کشور‌های عضو است تا بتوان از ظرفیت نشر متقابل بهره‌برداری کرد.

رئسس مرکز ترجمه و نشر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تصریح کرد: ما اطمینان داریم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهاد‌های فرهنگی کشور نیز در این مسیر همراهی و هم‌افزایی لازم را خواهند داشت تا این آثار، چه در کشور مبدأ و چه در کشور‌های مقصد و حتی در سایر کشور‌های عضو، منتشر شود.

حجتی بیان کرد: متأسفانه، در برخی کشور‌ها هنوز به‌خوبی از ظرفیت فناوری در حوزه نشر بهره‌برداری نشده است. در همین راستا، مایلم این مژده را بدهم که مرکز ما سامانه‌ای با عنوان زیست بوم راه‌اندازی کرده است. این سامانه با استفاده از فناوری‌های نوین و با بارگذاری نزدیک به دومیلیون شناسنامه کتاب، این امکان را فراهم می‌کند که افراد در سراسر جهان بتوانند به زبان خود کتاب‌ها را جست‌و‌جو، انتخاب و تمامی مراحل مربوط به حمایت، ترجمه و نشر را در همان سامانه پیگیری کنند.

وی در پایان گفت: همچنین، این سامانه به‌منظور افزایش هم‌افزایی، در کنار طرح گرنت نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت. باید از این تجربیات مشترک بهره‌برداری کنیم.

رایزن فرهنگی سفارت جمهوری خلق چین در ایران در بخش دیگری از این نشست در جریان نشست فرهنگی کشور‌های عضو بریکس، گفت: امیدوارم که گفت‌و‌گو‌های امروز زمینه‌ساز گسترش همکاری‌های فرهنگی میان اعضا باشد.

وی با اشاره به پیشنهادات مطرح‌شده در نشست، آنها را سازنده و مؤثر دانست و گفت: این دیدگاه‌ها می‌تواند در آغاز پروژه‌های مشترک فرهنگی و هنری، ازجمله در حوزه چاپ و نشر کتاب، بسیار مفید واقع شود؛ البته برای تحقق این اهداف، نیازمند تعامل و همکاری بیشتری میان کشور‌های عضو بریکس هستیم.

رایزن فرهنگی چین همچنین از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن در بیش از یک ماه آینده خبر داد و ابراز امیدواری کرد که کشور‌های عضو بریکس در این رویداد فرهنگی مشارکت فعالی داشته باشند.

وی در ادامه پیشنهادی برای ترجمه و انتشار آثار ادبی ارائه کرد و افزود: پیشنهاد می‌کنم ظرف مدت پنج سال، ۲۵ اثر شاخص از ادبیات کلاسیک و معاصر ایران و چین به زبان‌های یکدیگر ترجمه و منتشر شود. این طرح هم‌اکنون در حال اجراست و نیمی از آن به پایان رسیده است.

وی در پایان گفت: باید از این تجربیات مشترک بهره‌برداری کنیم تا بتوانیم به دستاورد‌های بهتر و گسترده‌تری در عرصه همکاری‌های فرهنگی میان اعضای بریکس دست یابیم.

سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی (ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.