سگ‌های زنده‌یاب، بازوان بی‌جانشین امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر + فیلم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو، ساسان سوری، در جریان حوادث طبیعی و بحران‌های انسانی، سرعت عمل و دقت در عملیات جست‌و‌جو و نجات، تفاوت میان مرگ و زندگی را رقم می‌زند، در این میان، سگ‌های زنده‌یاب جمعیت هلال‌احمر ایران به عنوان یکی از مؤثرترین ابزار‌های جست‌وجوی افراد محبوس زیر آوار شناخته می‌شوند؛ حیواناتی آموزش‌دیده که با توان بویایی خارق‌العاده و رابطه عاطفی قوی با مربیان‌شان، بار‌ها جان انسان‌های گرفتار در سیلاب‌ها، زلزله‌ها و انفجار‌ها را نجات داده‌اند. 

حمید رهنما، کارشناس مسئول تیم‌های امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر، در حاشیه تور بازدید خبرنگاران از مرکز نگهداری سگ‌های زنده‌یاب، نقش حیاتی این حیوانات را در عملیات‌های داخلی و بین‌المللی یادآوری کرد. 
وی با اشاره به مأموریت‌های موفقیت‌آمیز سگ‌های امدادی در حوادثی، چون سیل پاکستان و زلزله ترکیه، گفت: «گاهی یک قلاده سگ می‌تواند جان چندین انسان را نجات دهد، اگر در حین عملیات آسیبی ببیند، از روند جست‌و‌جو خارج می‌شود و ممکن است افراد کمتری نجات پیدا کنند. 

آمار رسمی هلال‌احمر نشان می‌دهد که تاکنون سگ‌های زنده‌یاب این سازمان موفق به یافتن ۱۵ فرد زنده و ۱۸۸ پیکر در عملیات‌های مختلف شده‌اند، آماری که جایگاه انکارناپذیر این حیوانات را در چرخه امداد و نجات کشور نشان می‌دهد. 

آموزش، ارتباط و ایثار، پشت‌صحنه عملکرد بی‌نقص

آموزش سگ‌های زنده‌یاب فرآیندی طولانی، پرهزینه و طاقت‌فرساست، حمید رهنما با اشاره به مراحل دشوار این آموزش‌ها می‌گوید: «در دوره‌های آموزشی، چالش‌هایی مثل آتش، دود، صدای ترقه و حتی شبیه‌سازی موج انفجار برای سگ‌ها طراحی شده است تا آماده حضور در صحنه‌های واقعی شوند.» 
او در ادامه افزود: ما با این حیوانات زندگی می‌کنیم، ارتباط عاطفی و دائمی مربیان با سگ‌ها یک اصل غیرقابل انکار است، هر روز و هر ساعت، تمام فکر و ذهن ما با سگ‌هاست.

یکی از مهم‌ترین مراحل آموزش، آماده‌سازی سگ‌ها برای شرایط واقعی آوار است، در مرکز آموزشی هلال‌احمر، فضایی شبیه‌سازی‌شده برای تمرین سگ‌ها ساخته شده است تا آنها توانایی جست‌وجوی سریع و دقیق در شرایط اضطراری را کسب کنند. 
در یک نمایش عملی برای خبرنگاران، سگ آموزش‌دیده توانست در مدت کوتاهی، محل حضور داوطلب پنهان‌شده زیر آوار را شناسایی و با پارس ممتد، امدادگران را مطلع سازد.

رهنما همچنین به شرایط ویژه نگهداری این سگ‌ها اشاره کرد و افزود:این حیوانات ماشین نیستند که اگر مشکلی داشتند، به تعمیرگاه ببریم، آنها موجوداتی زنده و باهوش‌اند که حتی متوجه حال بد مربیان‌شان می‌شوند و رفتار خود را تغییر می‌دهند. 

دوره خدمت سگ‌های زنده‌یاب معمولاً ۱۰ سال است، از سال هشتم به بعد، توله‌ای جوان در کنار سگ بازنشسته‌شونده قرار می‌گیرد تا تجربه‌ها منتقل شود و خلأ احتمالی در تیم ایجاد نشود. پس از بازنشستگی، سگ‌ها به مربیان خود واگذار می‌شوند تا دوران کهولت را در کنار نزدیک‌ترین همراهانشان بگذرانند. 

نحوه اجرای دستور مربی توسط سگ زنده یاب و نجات هلال احمر 

چالش‌ها، پیشرفت‌ها و ضرورت حمایت پایدار

نگهداری و تربیت سگ‌های امدادی هزینه‌بر است، به گفته رهنما، این هزینه‌ها فقط مربوط به تغذیه نیست، بلکه مراقبت‌های دامپزشکی، تجهیزات، آموزش و بهداشت را نیز شامل می‌شود. 
وی خاطرنشان کرد: در یکی از عملیات‌ها، دو قلاده سگ به دلیل موج انفجار جان خود را از دست دادند، این برای ما یک تراژدی بزرگ بود. 

در پاسخ به چنین مشکلاتی، مصطفی شاه‌کرمی، دامپزشک تیم‌های امداد و نجات، از طراحی و تجهیز نخستین خودروی امداد سیار تخصصی برای سگ‌های امدادی در ایران خبر داد. 
این کلینیک سیار، مجهز به اتاق جراحی، مانیتورینگ قلب، دستگاه‌های شوک، دارو‌های تخصصی و سایر امکانات دامپزشکی است و می‌تواند خدمات فوری و نجات‌بخش به سگ‌های آسیب‌دیده ارائه کند. 

شاه‌کرمی افزود: «امکانات این خودرو تفاوتی با نمونه‌های خارجی ندارد و در عملیات‌های اخیر نقش حیاتی ایفا کرده است.» با این وجود، او نیز با تاسف خاطرنشان کرد که دو سگ دیگر، در محل استقرار متفاوت و به دلیل عدم دسترسی فوری به امداد، جان خود را از دست دادند. 

از سوی دیگر، توسعه ظرفیت تیم‌های ردیاب در استان‌هایی مانند مازندران از جمله اقدامات جدید هلال‌احمر برای ارتقای آمادگی‌های عملیاتی است، تجربیات جنگ ۱۲ روزه اخیر و مأموریت‌های بین‌المللی باعث اصلاح و به‌روزرسانی روش‌های آموزشی شده است، سگ «مکسی» که در عملیات اخیر مجروح شد و پس از درمان دوباره به تیم بازگشت، نمونه‌ای از روحیه بی‌وقفه این حیوانات و تیم‌های پشتیبان آنهاست. 

ضرورت حمایت همه‌جانبه از قهرمانان بی‌زبان

 سگ‌های زنده‌یاب هلال‌احمر قهرمانان بی‌زبانی هستند که با جان و دل در خدمت نجات انسان‌ها قرار گرفته‌اند، هر قلاده سگ نتیجه سال‌ها تلاش، آموزش و ارتباط عاطفی مربیان است و از دست رفتن حتی یکی از آنها می‌تواند هزینه‌ای جبران‌ناپذیر برای جامعه باشد.
 در کنار تحسین این اقدامات، نیاز به حمایت پایدار از سوی مسئولان و خیرین برای تامین هزینه‌ها و گسترش زیرساخت‌ها، بیش از پیش احساس می‌شود.

تجربه‌های تلخ گذشته و موفقیت‌های چشمگیر کنونی نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری بر روی این حوزه، سرمایه‌گذاری برای نجات جان انسان‌هاست، سرمایه‌ای که هرگز نباید در اولویت‌های امداد و نجات کشور کمرنگ شود.