طرح هوشمندانه ایران برای کنار گذاشتن سیستم GPS/ چرا ایران به سیستم بیدو چین روی آورد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در سال‌های اخیر، تحولات جهانی به‌ویژه در خاورمیانه و اوکراین نشان داده‌اند که جنگ‌های آینده نه تنها از نظر تسلیحات و استراتژی‌های نظامی، بلکه از منظر تکنولوژی‌ها و تاکتیک‌های نوین نیز دچار تغییرات عمیقی خواهند شد. در این میان، ایران به‌عنوان یکی از کشورهای اصلی منطقه، با چالش‌های فزاینده‌ای روبرو شده است و در تلاش است تا خود را از وابستگی به سیستم‌های فناوری غربی که تحت تسلط ایالات متحده قرار دارند، رها کند. یکی از مهم‌ترین تحولات در این راستا، تصمیم ایران برای کنار گذاشتن سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS) و جایگزینی آن با سیستم ناوبری "بیدو" چین است.

در سال‌های اخیر، حملات مشترک آمریکا و اسرائیل به ایران نه تنها شیوه‌های جدید جنگی مانند استفاده از پهپادها و عملیات نفوذ را به نمایش گذاشت، و از خلأ اختلالات مکرر در سیستم GPS ایران استفاده کرد. در طول درگیری‌های اخیر، به‌ویژه در منطقه خلیج فارس، کشتی‌ها و نیروهای ایرانی با قطعی‌های مکرر سیگنال‌های GPS مواجه شدند.

این اختلالات باعث شد که ایران به‌دنبال گزینه‌های جایگزین برای سیستم موقعیت‌یاب جهانی بگردد و به‌طور خاص به استفاده از سیستم ناوبری "بیدو" چین فکر کند. احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات ایران، در این زمینه اعلام کرد که اختلالات سیستم GPS به‌دلیل عملیات‌های خارجی بوده و ایران به‌دنبال سیستم‌های جدید مانند "بیدو" است تا از وابستگی به سیستم‌های غربی خلاص شود.

گام ایران به سوی استقلال فناورانه

تصمیم ایران برای پذیرش سیستم ناوبری فضایی "بایدو" چین ممکن است ابتدا به‌عنوان یک اقدام تاکتیکی در برابر مشکلات امنیتی به‌نظر برسد، اما در واقع این گام نشان‌دهنده تغییرات عمیقی در ساختار جهانی است. ایران که سال‌ها تحت فشار غرب و تحریم‌های مختلف قرار داشته، اینک به دنبال گامی بزرگ برای کاهش وابستگی به زیرساخت‌های فناوری است که تحت تسلط ایالات متحده قرار دارند.

این تغییر جهت از جانب ایران نه تنها یک مانور سیاسی است، بلکه پیامی بزرگ به سایر کشورها می‌فرستد که دیگر نمی‌توانند به‌طور کامل به سیستم‌های غربی وابسته باشند. سیستم‌هایی که علاوه بر تسلط بر زیرساخت‌های فناوری، در مواقع بحران به‌عنوان ابزارهای فشار و نظارت بر کشورهای دیگر عمل می‌کنند. سیستم "بیدو" چین که به‌عنوان یک سیستم ناوبری مستقل از GPS ایالات متحده شناخته می‌شود، می‌تواند به ایران و کشورهای دیگر این امکان را بدهد که امنیت و حاکمیت دیجیتال خود را بازتعریف کنند.

آسیب‌پذیری‌های سیستم‌های غربی

در دهه‌های گذشته، ایالات متحده و غرب بر زیرساخت‌های فناوری جهانی تسلط داشته‌اند. از سیستم‌های اینترنت و رایانه تا شبکه‌های ارتباطی و ماهواره‌ها، همگی تحت نظارت و کنترل کشورهای غربی بوده‌اند. این امر باعث شد که بسیاری از کشورها به این فناوری‌ها وابسته شوند، بدون اینکه راهی برای جایگزینی یا مقابله با آنها داشته باشند.

اما از سال ۲۰۱۳ به بعد، افشاگری‌ها و تحقیقات رسانه‌ای نشان داد که بسیاری از فناوری‌های غربی، به‌ویژه سیستم‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اینترنتی، به‌طور گسترده برای نظارت بر کشورهای دیگر استفاده شده‌اند. این عملیات‌های نظارتی غیرقانونی و جمع‌آوری داده‌ها باعث شد که بسیاری از کشورها نگرانی‌هایی جدی درخصوص امنیت و حاکمیت خود داشته باشند. یکی از مهم‌ترین موارد این نگرانی‌ها، سیستم GPS بود که کشورهای مختلف به‌ویژه ایران از آن برای ناوبری و موقعیت‌یابی استفاده می‌کردند.

چرا ایران به سیستم بیدو چین روی آورد؟

ایران به‌دنبال جایگزینی برای سیستم GPS است تا از وابستگی به ایالات متحده رها شود. سیستم "بیدو" چین، یکی از رقیب‌های اصلی GPS، این امکان را فراهم می‌آورد. ایران به‌طور جدی در حال بررسی این گزینه است و این تغییر تنها یک گزینه جایگزین ساده نیست؛ بلکه بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر برای افزایش استقلال دیجیتال و استراتژیک کشور است. این گام ایران نشان می‌دهد که تهران به‌دنبال یک بازچینی بزرگ در نظام جهانی است که در آن دیگر نیازی به وابستگی به زیرساخت‌های غربی نخواهد بود.

ایران و دیگر کشورها در حال توسعه و تقویت سیستم‌های ناوبری فضایی ملی خود هستند. از سیستم "گالیله" اتحادیه اروپا گرفته تا "گلوناس" روسیه، همه به دنبال سهمی در بازار جهانی موقعیت‌یابی هستند. این روند نشان می‌دهد که کشورهای مختلف به‌ویژه در برابر تهدیدات امنیتی و فناوری‌های غربی، در حال تلاش برای توسعه سیستم‌های ملی و مستقل هستند.

این تغییرات، نه تنها نشان‌دهنده رقابت جهانی در زمینه فناوری است، بلکه به‌طور همزمان به چالش کشیدن هژمونی دیجیتال غربی را نیز در بر دارد. دیگر کشورها نمی‌توانند سیستم‌های خود را به شبکه‌ای که تحت تسلط یک قدرت بزرگ است، متصل کنند و به آن اعتماد کنند. این باعث شده تا بسیاری از کشورها به‌ویژه در خاورمیانه و آسیا به دنبال راه‌حل‌های جایگزین باشند.

یکی از بزرگ‌ترین پیام‌های ایران در این اقدام، نشان دادن این است که وابستگی به فناوری‌های غربی، به‌ویژه در زمینه سیستم‌های ناوبری و ارتباطات، دیگر به‌عنوان یک گزینه پذیرفته نمی‌شود. ایران در حال پیشبرد پروژه‌هایی همچون "شبکه اطلاعات ملی" است که به‌طور موثر به مقامات این کشور کنترل بیشتری بر استفاده از اینترنت و سیستم‌های ارتباطی می‌دهد. این پروژه می‌تواند به‌عنوان مدل چینی از "فایروال بزرگ" عمل کند و ایران را از آسیب‌پذیری‌های ناشی از وابستگی به فناوری‌های خارجی محافظت کند.

در سطح جهانی، این تغییرات ممکن است منجر به ظهور یک "جنگ سرد فناوری" جدید شود. در این جنگ سرد، کشورها به‌جای توجه به برتری فناوری یا پوشش جهانی سیستم‌ها، به مسائل امنیتی و سیاسی خود توجه بیشتری خواهند کرد. این تحول در نهایت ممکن است به بازتعریف دینامیک‌های قدرت در سطح جهانی منجر شود.

کمربند و جاده چین: یک نظام جهانی جایگزین

پروژه کمربند و جاده چین (BRI) که به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان یک طرح زیرساختی و تجاری تصویر می‌شود، در واقع یک برنامه بلندپروازانه برای ساخت یک نظام جهانی جایگزین است. ایران با موقعیت استراتژیک خود در این پروژه، به شریک مهمی برای چین تبدیل شده است. این پروژه نه تنها شامل ساخت جاده‌ها و بنادر، بلکه شامل همکاری‌های فناورانه و استراتژیک است که می‌تواند به ایران و دیگر کشورهای شریک در این پروژه امکان دهد تا به‌طور مستقل از سیستم‌های غربی عمل کنند.

ایران با تصمیم به استفاده از سیستم "بیدو" چین و توسعه شبکه‌های داخلی خود، به‌طور عملی گام‌هایی مهم برای کاهش وابستگی به فناوری‌های غربی برداشته است. این اقدام نه تنها برای ایران، بلکه برای سایر کشورهایی که تحت فشار تحریم‌ها و نفوذ غرب قرار دارند، یک پیام بزرگ دارد: عصر وابستگی به زیرساخت‌های غربی به‌پایان رسیده است و کشورها به‌دنبال جایگزین‌هایی برای سیستم‌های غربی خواهند بود که امنیت و حاکمیت دیجیتال خود را تضمین کنند. با پیشرفت‌های فناوری و هم‌راستایی بیشتر کشورها با یک بلوک فناورانه جدید، ممکن است شاهد تغییرات جدی در ساختار قدرت جهانی باشیم.