از تلویزیون تا خودرو / سایه تهدید سایبری بر سر خودرو‌های وارداتی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در روز‌هایی که تکنولوژی بیش از هر زمان دیگری در تار و پود زندگی ما نفوذ کرده، حادثه‌ای به ظاهر ساده، اما معنادار، زنگ خطری جدی را برای صنایع وابسته به فناوری در ایران به صدا درآورد. از کار افتادن ناگهانی تلویزیون‌های متصل به اینترنت، آن هم محصولاتی با برند ایرانی نظیر اسنوا و دوو، موجی از نگرانی در جامعه ایجاد کرد؛ نگرانی که فراتر از تلویزیون، نگاه‌ها را متوجه صنعت حیاتی خودرو کرد.

با ورود خودرو‌های پیشرفته چینی که از جدیدترین فناوری‌های هوش مصنوعی، ارتباط ابری و به‌روزرسانی از راه دور (OTA) بهره می‌برند، این نگرانی به‌شدت افزایش یافته است و این سئوال را به وجود می‌آورد که آیا اختلال از راه دور، در خودرو نیز ممکن است؟

پاسخ در تکنولوژی نهفته در دل این خودروهاست. اتومبیل‌های وارداتی های‌تک و جدید دیگر صرفاً وسیله‌ای مکانیکی نیستند، بلکه پلتفرم‌های پیچیده‌ای از نرم‌افزار و سخت‌افزارند که از طریق اینترنت، ارتباط دائمی با سرور‌های خارجی دارند. از دستیار‌های صوتی گرفته تا سیستم‌های مسیریابی، از تشخیص چهره تا تنظیمات برقی صندلی، همگی وابسته به به‌روزرسانی‌هایی هستند که گاه نه از مبادی رسمی، که از طریق کانال‌های واسطه وارد کشور می‌شوند.

واردات خودرو‌های پیشرفته از مسیر‌های غیررسمی، چالش را دوچندان کرده است. این خودرو‌ها برای بازار کشور‌های دیگری تنظیم شده‌اند و نه تنها با زیرساخت‌های سایبری ایران سازگار نیستند، بلکه دریافت یا عدم دریافت به‌روزرسانی‌های جهانی ممکن است عملکرد آنها را مختل کند.

نکته نگران‌کننده آنجاست که این سناریو‌ها تنها به فرضیه محدود نمی‌شوند. تجربه‌های جنگی اخیر، مانند استفاده گسترده از مولتی‌روتر‌ها و کوادکوپتر‌ها در نبرد اوکراین یا جنگ ۱۲ روزه، نشان داده‌اند که ابزار‌های ساده، اما متصل، چگونه می‌توانند به سلاحی خطرناک بدل شوند. حتی در سطح شهری، ماجرای انفجار پیجر‌ها در لبنان یا ممنوعیت ورود خودرو‌های تسلا به اماکن نظامی چین، گواهی روشن بر این واقعیت است که اتصال، هم فرصت است و هم تهدید.

از بین انواع خودرو‌های وارداتی بازار ایران، باید نگاهمان به خودرو‌هایی باشد که های‌تِک و پیشرفته بوده و در واقع انتهای تکنولوژی هستند. محصولات برند بی‌وای‌دی، اَوِتار (مانند ۱۱ یا ۱۲)، مزدا EZ-۶، وویا فری و ... از جمله خودرو‌هایی هستند که می‌توانند در معرض خطر قرار بگیرند.

نکته حائز اهمیت اینجاست که این خودرو‌ها از نظر مشخصات و ویژگی در سطح بسیار بالایی قرار دارند و صرفا به دلیل شرایط موجود در ایران، اسم آنها جزو خودرو‌های در معرض خطر آمده است.

بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌و‌گو با پرشین خودرو، با اشاره به تجربه تلویزیون‌های هوشمند داخلی، بر این باور است که احتمال تکرار چنین رخداد‌هایی در صنعت خودرو وجود دارد، اما نه در سطح گسترده. به گفته او، حدود ۹۵ درصد خودرو‌های بازار ایران فاقد زیرساخت اتصال دائم به اینترنت‌اند، اما ۵ درصد باقی‌مانده که همان خودرو‌های وارداتی های‌تک هستند، دقیقا در معرض تهدید قرار دارند.

با این حال، راه پیشگیری بسته نیست. صدرایی بر لزوم تهیه خودرو از نمایندگی رسمی شرکت مادر تأکید دارد، چرا که این مسیر تنها راه اطمینان از سازگاری سیستم‌ها با شرایط بومی است. همچنین، تدوین و اجرای پروتکل‌های امنیتی در مبادی ورودی، گمرکات و مراکز خدمات پس از فروش، از جمله اقدامات فوری برای جلوگیری از سناریو‌هایی است که شاید امروز تنها یک احتمال باشند، اما فردا تبدیل به واقعیت شوند.

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که هر ابزار متصل، هم یک دستیار و هم یک جاسوس بالقوه است. در چنین شرایطی، آمادگی در برابر تهدیدات سایبری در صنایع هوشمند، دیگر یک توصیه فنی نیست؛ بلکه یک ضرورت استراتژیک ملی است.