گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ حیان علوی، روند تولید مستندات اجتماعی در چند ساله اخیر روند رو به رشدی داشته است تا آن جا که شاهد آن بودیم این مستندات از آن جنبه که کارکردی آگاهانه بخش به مردم دارند می توانند برای حل و پیشگیری از معضلات جامعه بسیار مفید و کارساز باشند.
کارکرد مستندات اجتماعی را می توان به مثابه آیینه ای دانست که رفتار و معضلات اجتماعی را به مخاطب گوشزد می کند و حتی از این رهگذر خطرات تهدید کننده ای که در سکوت جامعه را تهدید می کند آشکار و معرفی می کند.
مستندات اجتماعی تولید شده از قبیل برنامه شوک به پرداخت مسایلی همچون اعتیاد، شیطان پرستی، کلاهبرداری، مد و پوشش لباس می پرداخت. حتی در چند ساله اخیر شاهد تولید مستندات اجتماعی بودیم که محور اصلی آن دادگاه های خانواده ای بود که موضوع اصلی آن قتل و جنایات خانوادگی بوده است .
مستندات اجتماعی آیینه ای برای رفتار های ناهنجار جامعه
این مستندات اجتماعی از ان جهت که آسیب ها رفتارهای ناصحیح اجتماعی و ناهنجاری ها را به نحوی برهنه به مردم نشان می دهند تاثیری شگرف در جلوگیری از این رویداد های تلخ می توانند داشته باشند.در حقیقت مستندات اجتماعی را می توان نوعی یاری رساندن هنر برای حل و فصل معضلات و مشکلات اجتماعی دانست.در این راستا خوب ساخته و پرداخته شدن این محصولات حتی سبب خواهد شد که این مستندات مخاطبانی بیشتر از سریال های تلویزیونی داشته باشند.
چرا نوش دارو بعد از مرگ سهراب؟
با توجه به کارکرد مستندات اجتماعی در جهت پیشگیری در معضلات رفتاری جامعه و حتی بهبود و حل آن می توان این پرسش را مطرح کرد که چرا ساخته و پرداخته شدن این مستندات به مثابه نوش داروی بعد از مرگ سهراب است؟
به عنوان نمونه آگاهی بخشیدن به والدین و جوانان قبل از فراگیر شدن و شیوع اعتیاد بسیار مثمر ثمر تر خواهد بود تا آن زمان که اعتیاد و مواد توهم زا گسترشی چشم گیر در جامعه پیدا کرده باشد.
در حقیقت ساخت مستندات اجتماعی را برای معضلاتی خاص آن گاه می توان مفید و پیش گیرانه دانست که در زمانی مناسب به آن پرداخته شود. در جامعه فرهنگی امروز ما و معضلات آن بسیار شاهد این موضوع هستیم . به عنوان نمونه قبل از آن که مسئله حجاب با گشت ارشاد حل و فصل شود آیا بهتر نبود با ساخت و پرداخت برنامه های فرهنگی اجازه نمی دادیم که این معضل تا آن جا عمیق شود که نیاز به گشت ارشاد در جامعه و جود نداشته باشد؟
متصدیان فرهنگی کتمان نکنند
در حقیقت شناخت سوژه و زمان پرداخت به آن از مهمترین عواملی است که می تواند ساخت مستندات با رویکرد اجتماعی را کار آمد کند. لازمه شناخت سوژه نیز آن است که متصدیان فرهنگی آسیب ها و آفات موجود در جامعه را کتمان نکنند و سعی بر آن داشته باشند تا با اسباب و وسایل فرهنگی و اجتماعی در صدد جلوگیری و کنترل آن بر بیایند.
در حقیقت یکی از عوامل ناکامی و عدم موفقیت در شناخت و انتخاب سوژه آن است که باور کردن و پذیرفتن معضلات موجود در جامعه برای کارشناسان و مدیران فرهنگی سخت و ناخوشایند است.
به عنوان نمونه از معضلات و ناهنجاری های اجتماعی که اکنون به آن بی توجهی می شود و به سبب همین بی توجهی و غفلت در آینده ای نه چندان دور به معضلی جدی تبدیل خواهد شد مسئله روزه خواری در ماه مبارک رمضان است.
روزه خواری در ماه مبارک، رفتار ناصحیحی که چشم ها ها بر آن بسته ماند
روزه خواری در ماه مبارک رمضان معضل و ناهنجاری بود که امسال با شدت بیشتری در جامعه با آن مواجه بودیم. در زمان کنونی که از ماه مبارک رمضان فاصله گرفته ایم رفتار متصدیان فرهنگی با این ناهنجاری از چند حالت خارج نیست. برخی اصلا وجود چنین مشکل و ناهنجاری را در جامعه انکار میکنند و مدعی هستند اصلا چنین معضلی وجود ندارد برخی دیگر متوجه این واقعیت تلخ هستند اما از این رمضان تا رمضان بعدی هیچ تلاش و برنامه ریزی برای حل و کنترل این مشکل ندارند.
در حقیقت رفتار عاقلانه ایجاب می کند قبل از آن که مسئله روزه خواری در جامعه تبدیل به یک معضل جدی فرهنگی اجتماعی شود که برای کنترل آن مجبور شویم که از عواملی همچون گشت ارشاد استفاده کنیم آیا بهتر نیست به وسیله رسانه و هنر شروع به بستر سازی برای کنترل و حل این مشکل داشته باشیم؟
بی شک ساخت برنامه های فرهنگی با رویکرد اجتماعی از جمله مستندهای امری نیست که در یک ماه و دو ماه بازدهی داشته باشد و در زمانی کوتاه تاثیری مستقیم بر تفکرات مردم و رفتارهای آنان داشته باشد. بنابر این می توان دانست که برنامه ریزی های فرهنگی و ساخت محصولات امری است که دیر بازده هستد بنابراین بر مسئولان و متصدیان فرهنگی فرض است که قبل از دست رفتن زمان به برنامه ریزی برای ساخت مستندات اجتماعی و فرهنگی باشند که رفتار های ناهنجار را به مثابه آیینه ای به مردم نشان می دهد و آنان را از خطرات آگاه می کند.