«آرگو» انتقام هنری رسانه ای از مردم ایران است

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ دو ماه آخر سال با اخبار سینمایی بسیاری همراه بود. اگر در سالهای گذشته تنها خبرهای فیلم فجر، این مدت را از منظر سینمایی متمایز می کرد، امسال جایزه ای که به فیلم آرگو داده شد، فضای ماه های پایانی سال را سینمایی کرد. از همین رو بود که بسیاری از نهاد های فرهنگی کشور به نوعی سعی کردند موضعی در قبال مباحث سینمایی داشته باشند.

امیر وجدانی، معاون فرهنگی سازمان بسیج دانشجویی از جمله افرادی بود که در این زمینه نظرهای خوبی داشت. به همین جهت قرار مصاحبه ای با او گذاشتیم تا نظر سازمان بسیج دانشجویی را در خصوص اتفاقات سینمایی کشور جویا شویم. او نیز با فراغ بال قرار مصاحبه را پذیرفت.
 
وجدانی ابتدا در خصوص فیلم آرگو مباحثی را مطرح کرد. وی با اشاره به اینکه این فیلم نوعی انتقام گیری از مردم ایران است گفت: از زمانی که خبر آرگو در فضای هنری پخش شد کسانی که در عرصه سینما فعال بودند می‌دانستند قرار است فیلم تولید شود و بن افلک هم قرار است آن را بسازد. بنابراین همه منتظر بودند ببینند که چه چیزی از آب در می‌آید. موقعی هم که فیلم در آمد ابتدا اتفاق افتاد ساده و سخت و سطحی بود و اتفاق خاصی نیفتاد. اما دیدیم چند جایزه مثل گلدن کلوپ و اسکار دریافت کرد و سرزبان‌ها افتاد. این فیلم از لحاظ فنی در حد جایزه اسکار نیست و اتفاقی که افتاده است یک نوع انتقام‌گیری هنری رسانه ای از مردم ایران است.
 
معاون فرهنگی سازمان بسیج بسیج دانشجو در خصوص انگیزۀ ساخت آرگو تصریح کرد: در خصوص واقعه 13 آبان و تسخیر لانه جاسوسی بعضی از مسائل در حافظه سیاسی امریکایی‌ها باقی می‌ماند و آنها را خیلی اذیت می‌کند. مانند موضوع ویتنام و دروغی که درباره بهانه جنگ عراق گفته شد. آنها به بهانه کشف سلاح‌های کشتار جمعی به عراق آمدند و هیچ اتفاقی نیفتاد. کالین پاول نیز اعلام پشیمانی کرد و گفت که به من کلک زده‌اند و من بازی خورده ‌ام. واقعه 13 آبان هم در واقع از جمله اتفاقاتی است که هم ذهن گرداننده گان لابی صهیونیستی امریکایی را اذیت می‌کند و هم برای مردم امریکا این موضوع واقعا سوال است.

وجدانی در تبیین اهداف ساخت این فیلم ادامه داد: من تصور می کنم اولین هدف این فیلم نوعی انتقام‌گیری هنری رسانه‌ای است. دوماً تحریف تاریخ است که خاصیت سینما و فیلم را هم همه‌مان می‌دانیم.

وی در پاسخ به این سؤال که این فیلم را از چند منظر می توان نقد کرد پاسخ داد: من تصور می‌کنم در باره این فیلم در چند حوزه می‌شود بحث کرد. یکی حوزه فنی است که می‌شود در موردش صحبت کرد. از این نظر فیلم چه از نظر بازی و چه از نظر داستان خیلی ساده و معمولی بود. بعد از آن بحث تاریخی است که در فیلم شما می‌بینید. قصه‌ای که روایت شده خیلی جای کار دارد و خیلی حرف‌ها می‌شود درباره‌اش زد و خیلی حرف‌های هم زده شده است. مورد بعدی هم بحث حقوقی است. واقعا جا دارد که به لحاظ حقوقی به این فیلم پرداخت. یعنی آنقدر کشش دارد که وزارت ارشاد و دست‌اندرکاران حوزه هنر و سینما به صورت رسمی از جامعه جهانی بخواهند به این موضوع رسیدگی شود. گرچه چندان اثری نخواهد داشت.
 
وجدانی افزود: بحث بعدی بحث جایزه اسکار است و نباید از دادن اسکار به این فیلم آن هم با شکل و شمایلی که داشت و آن ترتیب تعجب کرد. یعنی سناریو چیده شده بود که آخرش به مراسم اسکار ختم شد. اصلا هم کاری به آن ندارم که این فیلم جایزه اسکار گرفت و اصلا هم بحث بین الملل ندارم. نگاه من به اتفاقاتی است که در کشور ما بعد از گرفتن اسکار افتاد. ما تعجب نکردیم و پیش‌بینی هم می‌کردیم. یعنی  حدس می‌زدیم زمانی که این فیلم با این شرایط به جلو آمد، حتما اسکار خواهد گرفت. اولاً اسکار ماهیت خودش را بیش از پیش نشان داد. همچنین نشان داد که چقدر در اختیار قدرت است.

معاون فرهنگی سازمان بسیج دانشجویی ادامه داد: این مسئله باید برای دوستانی که در حوزه هنر فعالیت می‌‌کنند و فریاد هنر برای هنر می‌زنند و خیلی علاقه‌ای ندارند که حوزه‌های مختلف هنر و سیاست و مسائل اجتماعی و اسلام را به هم ارتباط بدهند همه را از یک منظر به همه نگاه می کنند و و همچنین برای کسانی که دوست دارند فریاد هنر برای هنر که جامعه روشنفکری ما معمولاً سر می دهد درس داشته باشد.

 وی در خصوص واکنش های انجام گرفه در برابر توضیح داد:  عکس العملی که اتفاق افتاد واقعاً در حد انتظار نبود. یعنی از جامعه هنری ما و از آنهایی که در فضای هنر و سینما فعالیت می‌کنند انتظار می‌رفت که منصفانه به موضوع بپردازند و حرفشان را بزنند. حال اینکه این حرف نزدن ممکن است به خاطر خجالت یا حرف نزدن باشد. یا آنکه قبلاً از مدافعین این جریان بوده و با نگاه ما که جمعی وکلی نگاه می‌کنیم مشکل داشته باشد.

وجدانی صحبت های خود را این گونه ادامه داد: همچنین یک نگاهی در جریان هنری ما است و اصطلاحاً می گویند نمی خواهیم حکومتی بشویم. در حالی  که این اصلاً ربطی به حکومت ندارد. اگر انصاف داشته باشید فضا، یک فضای ملی است. گرچه حکومتی شدن نه تنها بد نیست بلکه خیلی هم خوب است. من تصورم این است که دوستان ما در فضای هنری خیلی می توانند به این موضوع بپردازند.
 

 من هیچ عکس‌العمل رسمی و جدی در کشور ندیدم. هر چیز که دیدم عدۀ قلیلی از سینماگران و هنرمندانی که کمی آزاداندیش بودند عکس العمل نشان دادند.  البته همین طور تشکل‌های دانشجویی خیلی به این موضوع نپرداختند.

نکته دیگر اینکه باید منتظر آرگوهای دیگری هم باشیم. بنابراین باید به واقع فکری برای این مباحث کنیم. در این زمینه دو اقدام جدی می‌شود انجام داد. اول آنکه عکس العمل جدی، رسمی و فراگیر است و باید در این خصوص حرف زد. دوم آنکه این جریان که منجر به ساخت آرگو و فیلم‌های از این دست است یک قسمت از آن هم از عکس العملی به سکوت ما در مورد این اتفاقات است.

سپس از معاون فرهنگی سازمان بسیج دانشجویی در خصوص لوکیشن و دکور آرگو سؤال پرسیدیمزیرا به هرحال این فیلم مربوط به حوادث سفارت آمریکا است و محل سازمان بسیج دانشجویی نیز سفارت سابق آمریکا است. بنابراین وجدانی بهتر از هرکس دیگری می توانست درخصوص شباهت دکور این فیلم با سفارت واقعی صحبت کند. وی در این باره گفت: فیلم کاملاً معمولی است و اصلاً نتوانسته واقعیت‌های را که وجود دارد را روایت کند. هم داستان پردازی و هم اجرا اعم از لوکیشن سفارت و دیگر مسائل اجرایی ضعیف کار شده است. چون سال‌ها هم از آن گذشته است و خیلی هم اسناد تصویری در موردش وجود ندارد و یا پخش نشده است آن سینماگر تصور کرده است که هر چه بخواهد می‌تواند نشان دهد. فیلم ضعف جدی در تصویرسازی دارد. زیرا بازسازی یک واقعه تاریخی است.

موضوع مهم دیگری که در این دوماه آخر سال مورد بررسی های بسیار قرار گرفه است، موضوع جشنوارۀ فیلم فجر است. بنابراین ادامۀ مصاحبه با مجدانی را به جشنوارۀ فیلم فجر اختصاص دادیم. وی در ابتدا درخصوص شکل گیری جشنواره فجر گفت: اگر قبول کنیم که انقلاب اسلامی ایران بزرگترین واقعه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی عصر معاصر ماست و اگر بپذیریم که تشکیل حکومت اسلامی در این دوران و ادامه حیات آن به مراتب از خود پیروزی انقلاب هم مهمتر بود، در نتیجه باید قبول کنیم که اعضای جامعه بعد از انقلاب اسلامی هم باید خودشان را به تناسب بزرگی نظام رشد دهند. آن روزی که جشنواره فیلم فجر شکل گرفت و قرار شد که برگزار شود تصور ما این بود که آن دسته از تولیدات سینمایی نظام همتراز انقلاب اسلامی هستند باید بیایند.یعنی این سینما در خدمت انقلاب اسلامی باشد. اما هر چه که جلوتر می‌رویم می‌بینیم که این سئوال در ذهن آدم شکل می گیرد که جشنواره فیلم فجر چه نسبتی با انقلاب اسلامی دارد؟ باید گفت در این زمینه روز به روز در حال دور شدن از انقلاب اسلامی هستیم. جشنواره فیلم فجر یک فستیوال سینمایی است.

وجدانی در رابطه با نکات مثبت جشنوارۀ امسال توضیح داد: نقاط خوبی که جشنواره امسال داشت چند مورد بود. نگاه به شهرستان‌ها و استان‌ها بود که دو سه فیلم خوب را دیدیم. «تنهای تنهای تنها»  و «او خوب سنگ می‌زند» نمونه‌ای از این فیلم‌ها بود. این فیلم ها هم نگاه بومی که به شهرستان ها دارند و هم حرف مردم پسندتر می‌زنند. در نتیجه حرف‌هایشان به دل مخاطب می‌نشیند. همچنین از آنها استقبال می‌شود. از طرف دیگر نیز استعدادهای آنها شناسایی می‌شود و بنابراین در آینده می‌توان روی آنها حساب باز کرد.

وی با فرصت دانستن جشنوارۀ امسال اوامه داد: در نتیجه باید از فرصت جشنواره امسال استفاده کرد و این دوره را دوران پوست اندازی سینما به حساب آورد. با توجه به شرایطی که رو به پیشرفتی که در حال حاضر نظام ما دارد سینمای آینده ما باید اصلاح شود. به نظر می‌رسد این فیلمسازهای جوانمان حرف‌هایی ناب‌تری برای مردم می‌تواند داشته باشد.

وجدانی در انتقاد از جشنواره فجر امسال گفت: نکتۀ مهم جشنوارۀ فجر امسال نگاه خاص و سلیقۀ عجیب وزارت ارشاد است. که نتیجه این نگاه تشکیل یک هیئت داوران ناهمگون با ترکیبی از سوپر حزب اللهی ها تا روشنفکرها بود. مثلاً از ابراهیم فیاض تا مانی حقیقی در جشنواره حضور داشتند. این جای سؤال است که اگر یک فستیوال سینمایی یک منشای صحیح و یک منظومۀ فکری دقیق داشته باشد، قاعدتاً نباید این گونه باشد. یه نظر ما این امر نشانۀ این است که هیچ سیاست دقیقی برای جشنوارۀ فیلم فجر وجود ندارد.

معاون فرهنگی سازمان بسیج دانشجویی با اشاره به دیدار مقام معظم رهبری با عماریون تصریح کرد: تقریباً یک هفته بعد از جشنواره فیلم فجر مقام معظم رهبری با دست اندرکاران جشنواره عمار دیدار کردند. این یک پیام دارد و آن این است که وضعیت سینمایی ایران وضعیتی نیست که همراه نظام باشد. وقتی همراه نظام نبود چون نظام ما یک نظام مردمی است پس به این معنی است که مردم از این سینما استفاده نمی‌کنند امروز اگر مشکلاتی را بخواهند برای سینمای ایران نام ببرند اولاً مسائل اقتصادی را نام می برند و دوم مخاطب را.

وی در خصوص دلایل همراه نشدن سینما با انقلاب گفت: مدیریت سینمایی ما سعی می‌کند که همه سینماگران را داشته باشد و هیچ کس دلخور نشود. این نوعی پرداخت افراطی به این موضوع خیلی جالب نیست.

سپس با معاون فرهنگی سازمان بسیج دانشجویی در رابطه با عملکرد این سازمان در قبال جشنوارۀ فیلم فجر پرسیدیم. وی گفت: بسیج دانشجویی باید رسالت مطالبه‌گری، آرمان‌خواهی و عدالت خواهی خودش را در عرصه فرهنگ مورد بروز و ظهور قرار دهد.اما دانشجویان بسیجی کمتر به این فضا پرداخته‌اند. این دانشجویان تا به حال در مسائل سیاسی خوب بوده اند و عکس العمل‌هایی نسبت به وقایع و اتفاقات نشان دادند. ما یک ضعف جدی داریم و آن این است که دانشجویان بسیجی و جماعت حزب اللهی نه فضا را خیلی خوب می‌شناسند و نه خیلی نگاه دقیقی دارند و نه خیلی بیان مطالبه گرایانه‌ای دارند. این نگاه از چند ماه قبل در سه سطح هماهنگی ‌های لازم انجام شد و دانشجویان بسیجی جشنواره را رصد کردند.

وجدانی ادامه داد: عده‌ای به عنوان داور در بخش تجلی اراده ملی، عده‌ای هم به عنوان مهمان حظور داشتند. همچنین تعدادی بلیط معمولی هم برای حضور دانشجویان بسیجی در جشنواره تهیه شده و در ایام برگزاری جشنواره این دانشجویان در کاخ جشنواره حضور داشتند. در توافقی که با وزیر ارشاد داشتیم باید فیلم را برای تقدیر معرفی می کردیم. بنابراین دو فیلم «دهلیز» و «سر به مهر» را به خاطر مضمونش معرفی و از این دو فیلم تجلیل کردیم. این امر مورد استقبال رسانه‌ها قرار گرفت. البته قبل از این نیز برنامه‌های «دوشنبه فیلم» که به نقد، بررسی و رصد سینمایی ایران می پرداخت را داشتیم واز این پس نیز ادامه پیدا خواهد کرد.

وی در تشریح برنامه های آیندۀ سازمان بسیج دانشجویی گفت: تلاش می‌کنیم که نگاه جریانات دانشجویی را به سینما معطوف کنیم اگر این اتفاق بیافتد نقد و رصد جدی سینما اتفاق خواهد افتاد و نهایتاً آن اقدامات مطالبه‌گرایانه ما انجام می‌شود. تلاش می‌کنیم این گامی باشد که سینمای ایران به تراز انقلاب اسلامی نزدیک شود.

معاون سازمان بسیج دانشجویی خاطرنشان کرد: پایه برنامه‌های دوشنبه فیلم اخلاق است و اصلاً اجازه نمی‌دهیم در این جلسات بی‌اخلاقی شود. یکی از برنامه‌های که در آینده نزدیک داریم این است که با هنرمندان و فیلمسازان نشست‌های تخصصی داشته باشیم. یعنی علاوه بر اینکه فیلم‌ها نقد و بررسی می‌شود، جلسات تخصصی‌تر و با دایره کوچک تر داشته باشیم، دیدگاهایمان را در میان بگذاریم، ضعف‌هایشان را جدی تر به آنها بگوییم و انتقال پیام اتفاق بیافتد.

وجدانی در خصوص این سؤال که آیا سازمان بسیج دانشجویی قصد دارد در حد نقد فیلم باقی بماند یا به حوزۀ ساخت فیلم نیز وارد می شود گفت: گام بعدی ما بعد از جلب نگاه دانشجویان به فضای هنر، فرهنگ و به ویژه سینما، آموزش است. ما خیلی منابع تولید نداریم. اما آموزش علاقه مندان به این فضا را رسالت خودمان می‌دانیم. ما الان پروژه‌های آموزشی تدوین کردیم و داریم زمینه آموزش دانشجویان بسیجی را فراهم می‌کنیم. پرورش نسل سینماگر انقلابی یکی از وظایف ما است و یکی از ماموریت‌های بسیج دانشجویی تربیت نیروهای همتراز است و این در حوزه فرهنگ و هنر هم دارد اتفاق می‌افتد.

 وجدانی ادامه داد: البته دانشجویان بسیجی به صورت پراکنده آموزش هایی می بینند. من تصورم این است که این دلیل است که خیلی وقت نیست کارهای جدی در این زمینه شروع شده است. این وقایع طبیعی است و به مرور زمان هم قدمی ایجاد خواهد شد و همدیگر را خواهیم شناخت. همچنین علاوه بر بسیج دانشجویی، دیگر تشکل‌های دانشجویی نیز باید وارد این عرصه شوند کما اینکه چند تشکل در جشنواره امسال حضور داشتند و فیلم‌های منتخب خودشان را معرفی کردند که این جای تشکر دارد.