همه حاشیه‌هایی که «یک خانواده محترم» برای سینما ایجاد کرد

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ «یک خانواده محترم» هم یکی از حواشی سینمای ایران در سال 91 بود که در ذیل به بخشی از این حواشی پرداختیم:

یک خانواده محترم داستان جوانی به نام آرش را روایت می کند که سالهاست برای تحصیل در خارج از کشور به سر می برد و وقتی به ایران می آید توسط برادر ناتنی اش به دلایل مالی دزدیده می شود و خاطراتی از کودکی اش را به یاد می آورد که پدر محتکرش چطور برادرش را از خانه رانده و درنتیجه برادر به جبهه رفته و شهید می شود و پدر بدخوی محتکر به پدر شهید تبدیل می شود!

یک خانواده محترم، به‌عنوان تنها نماینده سینمای ایران در جشنواره کن 2012 در بخش جنبی دو هفته کارگردانان رقابت کرد و در جشنواره فیلم لندن نیز شرکت کرد و جایزه بهترین فیلم در بخش افق های تازه را در ششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ابوظبی نیز به خود اختصاص داد. علاوه بر این فیلم در فرانسه اکران عمومی هم شد.

یک خانواده محترم با مجوز تله فیلمی از سیما فیلم شروع به کار کرد و تهیه‌کنندگی کار بر عهده محمد آفریده بوده و البته این فیلک یک سرمایه گذار فرانسوی هم داشت.

بنا بر گفته های حجت الاسلام رحیم زاده، مدیر گروه دفاع مقدس مرکز سیمافیلم، «سیما فیلم بر مبنای اعتماد و معرفی آکبر نبوی به کارگردان کار و به واسطه آشنایی آن دو به بخشی اعتماد کرده. فیلمنامه فیلم با نام خرم‌شهر، آن گونه که با ما توافق شده بود با موضوع آزادسازی خرمشهر آماده شد، اما فیلم مطابق فیلمنامه توافق شده، تولید نشد.

طرح اولیه فیلمنامه خانواده‌ای بود که یکی از فرزندان‌شان در دفاع مقدس به شهادت می‌رسید، شرایطی که خانواده داشتند و تغییر و تحولاتی که در خانواده اتفاق می‌افتاد طرح اولیه فیلمنامه بود و تهیه‌کننده از سیما فیلم درخواست مشارکت داشت».

بنابر ادعای کارگردان «فیلم برداشتی امروزی از قصه هابیل و قابیل، در قالب یک اثر انتقادی، اجتماعی است. فیلمی در نقد حرص و طمع، احتکار، رانت‌خواری، اختلاس و مادی‌گرایی، که در جامعه‌ مذهبی‌ و اخلاق محور ما جایی نداشته و نباید داشته باشد و نیت اصلی کارگردان، دعوت به ترمیم اخلاقی جامعه بوده است».

در حالیکه فیلم به دلیل تک روایت بودن و نشان ندادن خانواده شهیدی معیار، گویی تمامی خانواده شهدا را متهم می داند. فیلم بدون اطلاع تهیه کننده ایرانی در فرانسه تدوین می شود و برای اکران در کن فرستاده می شود.

جنجال بر سر فیلم یک خانواده محترم از زمانی آغاز شد که این فیلم در جشنواره کن نمایش داده شد زیرا تهیه کنند ایرانی اجازه این کار را صادر نکرده بود و واکنش منفی تماشاگران ایرانی و خارجی نسبت به فیلم به حدی بود که گویای وهن فیلم بود و هاشم میرزاخانی مدیرعامل انجمن سینمای جوانان شاهد عینی ماجرا در فستیوال کن بوده است درباره این فیلم اعلام کرد که :«من از ملت شریف ایران عذر می‌خواهم که این فیلم نمایندگیشان را بر عهده داشت.

درست است که جشنواره کن برای سینمای ایران فرش قرمز پهن نمی‌کند، اما مطمئن باشید که اگر فیلمی مانند یک خانواده محترم بسازید که به کیان انقلاب و نظام اسلامی توهین کند، آن‌ها به دلیل مخالفت با جمهوری اسلامی ایران و تخریب آن زیباترین فرش قرمزها را برای چنین فیلم‌هایی پهن خواهند کرد».

حتی از نظر متنقدی چون مسعود فراستی فیلم آرگو هم نتوانست به اندازه یک خانواده محترم ایران و ایرانی را زیر سوال ببرد.

بیژن نوباوه، عضو فراکسیون فرهنگی مجلس در مورد این فیلم گفت: «مسئول معرفی فیلم‌ها به جشنواره‌های معتبر وزارت ارشاد است. اگر کسی از این چارچوب خارج شود، عمل غیرقانونی انجام داده است. این بحثی کاملا متقن و مشخص است.»

وقتی حاشیه های فیلم پر رنگ تر شد، جواد شمقدری رییس سازمان سینمایی اعلام کرد که از این فیلم شکایت کرده‌اند او گفت: «ما اعتراضمان را به یک خانواده محترم نشان دادیم و شکایتی هم شده است وبقیه کار به دستگاه‌های دیگر برمی‌گردد که باید این شکایت را رسیدگی کنند» و رحیم زاده از لغو مشارکت سیما فیلم با این فیلم خبر داد.

در آذرماه 91 عزت الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما برای توضیح درباره یک خانواده محترم به عنوان تولید سیما فیلم که یکی از زیرمجموعه های صدا و سیما به مجلس فراخوانده شد.

ضرغامی در آن  جلسه بیان کرد: «فیلم مورد تایید ما نیست، از ابتدا هم به جهت اعتماد به عوامل سازنده فیلم، کوتاهی صورت گرفت و نتیجه فیلم مورد دقت لازم قرار نگرفت و کار از دست خارج شد.

ضرغامی در این جلسه اعلام کرد که از این به بعد در فرآیند چنین فیلم‌هایی دقت خودمان را بیشتر کنیم تا دیگر تکرار نشود.»

نهایتا طی شکایتی از عوامل سازنده فیلم «یک‌خانواده‌محترم» که در دادسرای فرهنگ و رسانه مطرح شد، احضاریه‌ای از سوی دادگاه در روز 18 دی ماه 91 برای تهیه‌کننده و کارگردان آن فرستاده شده است.

طبق قوانین جزایی هر فیلمی که برای ساخت و اکران مجوز از وزارت ارشاد اخذ نکند مجازاتش لغو پروانه فعالیت تهیه‌کننده و سازنده اثر است و اگر دادگاه تشخیص دهد که فیلم توهین به مقدسات کشور و نظام باشد و علیه سیاست های کلی نظام آماده شده باشد تا یکسال برای تهیه‌کننده و کارگردان حبس در نظر گرفته می‌شود. اما هنوز حکم قطعی دادگاه علیه عوامل یک خانواده محترم صادر نشده است.

به راستی چرا باید مبنای ساخت چنین فیلم موهنی صرفا بر آشنایی و اعتماد یکی بر دیگری باشد و در حالی که طبق گفته های نبوی و رحیم زاده ایرادات فیلم از همان ابتدا در فیلمنامه وجود داشته و بنا بر تغییر فیلمنامه بوده است.

آیا چنین تجربه هایی نباید نهادهای دولتی و مدیران فرهنگی را در تخصیص بیت المال و تولید آثار هنری حساس تر کند؟ یک خانواده محترم ساخته شده و ظاهرا مجاری قانونی کشور آن قدر اهتمام یا اعتبار ندارند که در پی مجازات مسببین چنین هجویه ای باشند.

به راستی تا کی قرارست به دست خود، با ساخت فیلم هایی همراستا با 300 و آرگو،‌سنگسار ثریا و بدون دخترم هرگز، چهره ای سیاه و معوج از ایران ارائه دهیم.