استفاده صداوسیما از فیلم‌هایی که آنها را نمی‌خرد دزدی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، نشست نقد و بررسی فیلم «ندارها» در قالب برنامه مروری بر اثار محمدرضا عرب عصر دیروز با حضور عوامل این فیلم و رضا درستکار، منتقد فیلم در سینما تک موزه هنرهای معاصر برگزار شد.

درستکار در ابتدای نشست با بیان این که ما با فیلمی مواجه هستیم که سعی می‌کند به سمت مسایل اجتماعی نگاه کند گفت: در سال‌های گذشته توجه به مسایل اجتماعی حلقه مفقوده سینمای ما بوده است. در ندارها ارجاعات دینی و تاریخی مثل مساله رابین هود و عیاران و ... زیاد است و می‌توان از آنها ردی گرفت. با توجه که تم این فیلم فقر است باید ببینیم اگر کسی فقیر آفریده می‌شود آیا در خلقت او مساله‌ای است یا این که آیا در مناسبات اجتماعی مشکلی وجود دارد که سبب فقر او شده است. در واقع، باید به ریشه این فقر توجه شود.

در ادامه نشست، محمدرضا عرب در خصوص انتخاب فیلمنامه ندارها برای کار خاطرنشان کرد: فیلمنامه‌ای تحت عنوان ندارها را به دفتر من آوردند که من از داستان آن خوشم آمد و شخصیت‌های آن بسیار برایم باورپذیر بودند، به گونه‌ای که انگار با آنها زندگی کرده‌ام و به همین دلیل این فیلمنامه را انتخاب کردم. اساس فیلم ندارها بر مبنای عیاری و فتوت است و شخصیت‌ها به غلط سربداری می‌کنند. در واقع، این افراد مرتکب خلاف و بلاهت می‌شوند.

وی افزود: سمت و سوی این فیلم به سمت اقتصاد بیمار و کسانی است که از وضع نابسامان اقتصادی جامعه سوء استفاده و ارتزاق می‌کنند. بعد از خواندن فیلمنامه، دوباره این فیلمنامه بازنویسی شد و همه نگران بودند که آیا این فیلم موجب ترویج نا آرامشی در جامعه می‌شود یا این که تاثیر مثبتی خواهد گذاشت.

عرب در خصوص سانسور فیلم برای نمایش در سینما تک گفت: تا جایی که من می‌دانم جایی از فیلم سانسور نشده و فیلمی که در اینجا به نمایش در آمد همان فیلمی بود که داوران جشنواره فجر دیدند. البته، مانی رهنما ترانه این فیلم را خوانده بود اما بعدا اعلام کرد که صدای من به این شعر نمی‌خورد و ما این ترانه را حذف کردیم اما نام او را برای تشکر در تیتراژ آوردیم.

در ادامه، درستکار با بیان این مطلب که فیلم ندارها نمره قبولی گرفته که در جایی مثل سینما تک به نمایش در آمده است خاطرنشان کرد: اما این فیلم نسبت به فیلم‌های اجتماعی دهه 50 و 70 سینمای ما از نظر استایل هنری پایین‌تر است و انتظاری را که ما داریم برآورده نمی‌کند.

وی با اشاره به موج فیلم‌های اجتماعی که با قیصر آغاز شد تصریح کرد: قبل از فیلم قیصر فیلم‌های سینمای ایران به معنای واقعی زباله بودند. این فیلم‌ها نه در خدمت سیستم و نه له آن بودند بلکه نوعی بیزینس سطح پایین و ابتدایی بودند. اما با قیصر سینمای ایران به وجود آمد. وقتی ندارها را با قیصر مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که در همان راستاست اما از نظر کارگردانی و فنی از آن پایین‌تر است.

این منتقد سینما افزود: سینمای اجتماعی ایران در یک دوره‌ای شرف سینمای ما بوده است. ندارها نیز به رغم این که نسبت به فیلم‌های اجتماعی که در اوج قرار دارند رتبه پایین‌تری دارد اما نسبت به بسیاری از فیلم‌های دختر و پسری و نازل سرآمد است.

عرب نیز با اشاره به این که من به سینمای اجتماعی ایران بسیار علاقه‌مند هستم گفت: فکر می کنم که من باید خوب و بد فیلم را با بی دانشی خودم رهبری کنم، هر چند که تحت تاثیر داستان‌ها و رمان‌هایی مثل سربداران و عیاران هستم. ما وقتی می‌خواستیم اسم فیلم را ندارها بگذاریم نگاه فقیر و بیچاره و بدبخت به شخصیت‌ها نداشتیم. ندارها از نداشتن می‌آید یعنی چیزی ندارند که از دست بدهند و در مواردی مثل رفاقت «ندار» هستند.

وی در ادامه گفت: نگاه ما در این فیلم این بود که اگر هر کسی برای خودش قانون باشد و هم آن قانون را اجرا کند نتیجه آن سرانجام شخصیت‌های فیلم است. یکی از مخالفین ساخته شدن این فیلم پلیس بود اما جشنواره پلیس بعدا به فیلم ما جایزه داد! نگاه ما این بود که شعار ندهیم و قائم به فیلمنامه باشیم و قصه خودمان را تعریف کنیم.

در ادامه نشست درستکار با اشاره به اهمیت سینمای اجتماعی بیان داشت: سینمای اجتماعی مهم است چون نسبت به آسیب‌های اجتماعی به جامعه و متولیان آن هشدار می‌دهد و به آنها می‌گوید شما باید بچه‌های فقیر و مناسبات بین این آدم‌ها را ببینید و به آنها توجه داشته باشید.

عرب ضمن ابراز گلایه از فروش و استفاده غیر قانونی از فیلم خود اظهار داشت: فیلم ما که با سختی بسیار ساخته شده است به صورت رسمی و به شکل دی وی دی وارد بازار شد اما از روی همین دی وی دی‌ها کپی‌ها انجام و به صورت غیر قانونی به فروش رسید. از طرف دیگر این فیلم در اینترنت نیز به صورت غیر قانونی به فروش می‌رسد و ما هم کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. گذشته از این، شبکه‌های ماهواره‌ای هم این فیلم را پخش می‌کنند و دست ما هم به جایی بند نیست.

وی افزود: البته، این کارها توسط افرادی انجام می‌شود که وجه رسمی و قانونی ندارند اما متاسفانه صداوسیما نیز که حاضر نیست فیلم ما را بخرد بدون اجازه من بخش‌هایی از این فیلم را در برنامه‌های مختلف پخش می‌کند. مثلا برنامه ساعت 25 به خودش اجازه می‌دهد از فیلم من برای خودش آنونس و تیتراژ درست کند در صورتی که صدا و سیما می‌گوید فیلم من را نمی‌خرد. واقعا صدا و سیمای ما به کجا می‌رود؟

عرب در ادامه گفت: برنامه رادیو هفت هم که بسیار ادعای کار فرهنگی دارد از این فیلم کلیپ درست کرد بدون این که از من اجازه بگیرد یا صدا و سیما آن را بخرد. این اتفاقات باعث می‌شود سرمایه اندک من برای فیلم بعدی برنگردد. مردم حق دارند بدانند که این کار صداوسیما دزدی رسمی است و این اتفاق برای بسیاری از فیلم‌ها می‌افتد.