عنقا: نویسندگان حرفه‌ای کمی در کشور داریم/ اغلب کتاب‌های داستانی ما فقیرند

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، حامد عنقا در نشست نقد و بررسی کتاب وقایع نگاری یک زندیق که روز گذشته در بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد، درباره ارتباط یک اثر تخیلی با واقعیتی که با ذهن ما ارتباطی ندارد، گفت: سال ها است که این بحث تمام نشدنی میان مورخان، نویسندگان و فیلمنامه نویسان کشور وجود دارد و به شکل مختلف درباره آن بحث می شود، در حالی که این نوع نگاه به هنرهای نمایشی و ادبیات سال های زیادی است که در غرب به پایان رسیده است.

 

وی با اشاره به اینکه هدف داستان خود داستان است، افزود: سال ها است که بحث درباره ارتباط میان واقعه تاریخی و اثر ادبی به پایان رسیده است، اما به عقیده من تاریخ تیتر و یکسری عناوین کلی است که در طی سده ها و هزاره ها جمع و به یک هویت تبدیل شده است؛ از این رو نمی توان این مسئله را با تاریخ یا قصه روایت کرد.

 

این فیلمنامه نویس ادامه داد: نویسنده های ایرانی همیشه فاقد جسارت بوده اند، بنابراین سانسور هیچ گونه ارتباطی با ایده های غلط از جمله حذف ممیزی پیش از انتشار ندارد؛ چراکه خودسانسوری در نهاد ما انسان ها وجود دارد.

 

عنقا درباره واژه پیشه ور که در کتاب «وقایع نگاری یک زندیق» به صورت مکرر به آن اشاره شده است، اظهار داشت:  به عنوان مثال کتاب «اندازه گیری دنیا» پر از اسامی مختلفی است که به ظاهر تاریخی بوده، اما هیچ ارتباطی با تاریخ ندارد؛ در واقع نویسنده این کتاب هم با استفاده از این کلمات تلاش کرده تا از آشنایی ذهن مخاطب استفاده کند و داستان خود را پیش ببرد.

 

وی در ادامه با اشاره به اینکه رگه هایی از سورئال در این رمان دیده می شود، افزود:  وقتی از تاریخ حرف می زنیم منظور یک توده مبهم و مه آلود است، اما نمی توان به این رمان به عنوان یک اثر تاریخی نگاه کرد؛ در واقع فضای ناخرسند اجتماعی موجود در ایران باعث می شود نویسنده دروغش را به تاریخ وصل کند و یا به نوعی به تاریخ گریز بزند؛ به عقیده من وظیفه اصلی تبادل فرهنگ در جامعه بر عهده نویسندگان، شاعران و هنرمندان است؛ در واقع یک ناشر با ذکاوت باید آنچه که نیاز مخاطب است را در اختیارش قرار دهد.

 

در ادامه سجاد صاحبان زند، نویسنده و روزنامه نگار گفت: رمان «وقایع نگاری یک زندیق» یک اثر تاریخی نیست و نمی توان به دید وقایع نگاری به آن نگاه کرد؛ چرا که اگر این گونه بود نویسنده از یک بستر تاریخی استفاده می کرد تا بتواند داستان نمادپردازانه و استعاری خود را بیان کند.

 

وی افزود: مخاطب در این رمان با شخصیت های بی شماری روبرو می شود که به نوعی همه آنها دغدغه دارند و به چیزهایی که می خواهند نرسیده اند؛ البته باید به یکی از خصوصیت های خوب این رمان هم اشاره کرد و آن هم روایت دوگانه مرز میان واقعیت و رویا است که به صورت مکرر در  طول داستان تکرار می شود. البته این موضوع در تمام طول تاریخ بشریت در ذهن انسان ها وجود دارد.

این نویسنده کشورمان کتاب وقایع نگاری یک زندیق را یک رمان شهودی و فلسفی دانست و ادامه داد: در این رمان به وسیله نویسنده از یکسری سند استفاده شده تا مخاطب واقعیت های رمان را باور کند.

صاحبان زند افزود: هر چند بستر قصه، یک ماجرای تاریخی است، اما نویسنده در طول داستان از زمینه ها و ماجراهایی استفاده می کند که ما اطلاعات زیادی از آنها نداریم؛ به همین دلیل فضا برای تخیل وجود دارد.

 

وی درباره نقاط ضعف کتاب «وقایع نگاری یک زندیق» گفت: فصل اول این کتاب اطلاعات زیادی به مخاطب می دهد و شخصیت های زیادی در این فصل دیده می شود؛ که از طرفی باعث می شود مخاطب نتواند با کتاب خوب ارتباط برقرار کند و از طرفی دیگر باعث می شود تا فهم فصل های دیگر کتاب برای مخاطب آسان شود؛ در واقع به عقیده من نویسنده این کتاب رویدادهای مختلفی را وارد قصه می کند، اما در نهایت شاهدیم که در طول داستان خیلی کم از آنها استفاده می شود.

این نویسنده کشورمان با اشاره به ارتباط میان تاریخ و هنر گفت: تاریخ به اندازه کافی دارای جذابیت هایی است که هنوز هم در همه جای دنیا بر اساس آن کتاب نوشته یا فیلم ساخته می شود؛ البته این رمان بیشتر به واقعه تاریخی و درون آدم ها اشاره می کند؛ به عقیده من بهتر بود که همه شخصیت های این داستان به نتیجه می رسیدند.

 

این نویسنده درباره تکرار برخی کلمات در این رمان عنوان کرد: به عنوان مثال تکرار واژه پیشه وری در این داستان یک نوع نقطه گذاری است.

وی با بیان اینکه ما نیازمند آموختن عقلانیت و فلسفه هستیم، افزود: متاسفانه ما در ایران از نویسنده حرفه ای برخوردار نیستیم؛ البته نویسندگان حرفه ای هم باید جدی گرفته شوند، ولی این اتفاق نمی افتد؛ به عنوان مثال در کشورهای اروپایی  برای نگارش یک رمان، ناشران امکانات سفر به کشور دیگری را برای نویسندگان فراهم می کنند، اما متاسفانه در ایران نویسندگان نمی توانند از این راه درآمد کسب کنند؛ کتاب های داستای ما به طور اغلب فقیر هستند.

 

صاحبان زند با بیان اینکه به عقیده من ادبیات باید موضوعات مختلفی را که انسان های مختلف تحربه می کنند، در اختیار مخاطب قرار دهد، اظهار داشت:  طبیعتاً وقتی چنین چیزی در این حوزه دیده نمی شود، مخاطبان نیز از کتاب ها استقبال نخواهند کرد.

این نویسنده کشورمان در ادامه با اشاره به بحث ممیزی گفت: در دولت جدید موضوع ممیزی کتاب مطرح شد که به عقیده من بحث کپی رایت در ایران به تبع از اهمیت بالاتری نسبت به این موضوع برخوردار است؛ متاسفانه به دلیل آزاد بودن کپی رایت در کشور، ما را در جهان به عنوان افراد غیر فرهنگی می شناسند، در حالی که در ایران اصلاً توجهی به این موضوع نمی شود. اگر به این مسائل به صورت جدی نگاه شود خیلی از مشکلات نویسندگان حل خواهد شد.

 

وی با بیان اینکه برخی از کتاب ها در بعضی از شهرستان ها توزیع نمی شود، خاطرنشان کرد: کتاب «وقایع نگاری یک زندیق» از ظاهر خوبی برخوردار است؛ عقیده دارم اگر این کتاب بتواند مخاطبان خود را پیدا کند طبیعتاً موفقیت نسبی خواهد داشت؛ به عبارتی دیگر باید گفت اگر ناشران ما خوب عمل کنند ما می توانیم کتاب های خوبی داشته باشیم، اما در حال حاضر تعداد کمتری از ناشران سرمایه گذاری های خوب می کنند؛ چرا که نگران برگشت سرمایه خود هستند.