زندگی وحشیانه را چه عواملی تغییر می‌دهد؟

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» - محسن زیار؛ وقتی سخن از سبک زندگی به میان می آید ، قبل از هر چیز باید به سراغ تعریف آن برویم. اگر بنا را بر این بگذاریم و به شکلی خلاصه سبک زندگی را تعریف کنیم به سراغ این عبارت می رویم : «به عادات، آداب و شیوه های گذران حیات، سبک زندگی گفته می شود.»

 

نخستین محیطی نیز که کودک در آن پرورش می یابد و در رفتار بعدی فرد فوق العاده موثر است، خانواده است. خانواده به عنوان اولین کانونی که فرد در آن قرار می‌گیرد دارای اهمیت شایان توجهی است. اولین تأثیرات محیطی که فرد دریافت می‌کند از محیط خانواده است و حتی تأثیرپذیری فرد از سایر محیطها می‌تواند نشأت گرفته از همین محیط خانواده باشد. خانواده پایه گذار بخش مهمی از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی آینده، اخلاق، سلامت و عملکرد فرد در آینده نقش بزرگی بر عهده دارد. عواملی چون شخصیت والدین ، سلامت روانی و جسمانی آنها ، شیوه‌های تربیتی اعمال شده در داخل خانواده ، شغل و تحصیلات والدین به وضعیت اقتصادی و فرهنگی خانواده ، محل سکونت خانواده، حجم و جمعیت خانواده، روابط اجتماعی خانواده و بی‌نهایت متغیر دیگر که در خانواده وجود دارند، شخصیت فرزند، سلامت روانی و جسمانی او، آینده شغلی، تحصیلی، اقتصادی، سازگاری اجتماعی و فرهنگی ، تشکیل خانواده او  و غیره را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

 

به طور کل کودکان و نوجوانان سرمایه‌های جامعه می‌باشند و سلامت روح و جسم آنها تضمین کننده سلامت جامعه آینده است. بنابراین مسایل آنان از جمله مسایلی است که باید به آنها توجه کافی مبذول داشت. لذا توجه جدی به محیط خانواده و مدرسه که نقش بسزایی در تکوین شخصیت کودکان دارند، ضرورتی انکارناپذیر است.

 

دوران نوجوانی با توجه به نیازهای آن دورانی حساس است. در کنار سایر تحولات و تغییراتی که از جنبه‌های جسمانی و روانی در فرد اتفاق می‌افتد، ویژگی مهم دیگری به وجود می آید که استقلال طلبی نوجوان در خانواده است. نوجوان می‌خواهد به طریقی رشد استقلال خود را به خانواده ثابت کند و بر این اساس شروع به ایجاد فاصله بین خود و خانواده می‌کند و به گروه همسالان نزدیک می‌شود.

در صورتی که خانواده در این دوران به کارکردهای اساسی خود آشنایی نداشته باشد و همچنین با ویژگیهای دوران نوجوانی آشنا نباشد، نخواهد توانست عملکرد تربیتی خود را به نحو احسن ایفا نماید. و چه بسا که اقدامات نادرست از سوی خانواده ، فضای نامناسب موجود در خانواده و غیره ، بیشتر و بیشتر نوجوان را از محیط خانواده دور ساخته و در صورتی که خانواده در گذشته نیز کارکرد تربیتی خود را به شیوه درست اعمال نکرده باشد و فرد از پختگی فکری کاملی برخوردار نباشد با گرایش به زمینه‌های ناسازگارانه مثل عضویت در گروههای افراطی،رفتارهای پرخطر و سایر زمینه‌ها، مشکلات فردی و اجتماعی زیادی را به بار خواهد آورد.

 

سخت گیری زیاد والدین و خانواده در این دوران و همچنین سهل‌ گیری و آزاد گذاری آنها فرزند را موجودی سرکش ، طغیانگر و متزلزل بار خواهند آورد. از این گذشته این دوران ، دوران الگو گیری و همانند سازی است و لازم است خانواده الگوهای مناسبی را برای نوجوان خود فراهم سازند. ارائه الگوی مناسب فکری، عقیدتی و فرهنگی از سوی والدین وبزرگان خانواده، در تربیت فرزندان بسیار موثر خواهد بود.

 

بحث «روابط انسانی» در خانواده از جمله مهمترین مسائل تاثیر گذار بر شیوه و سبک زندگی اعضای خانواده است. روابط بین زن و شوهر و روابط بین والدین و فرزندان و نوع تعامل آن ها با هم بر یادگیری شیوه های تربیتی و تعاملی و نهایتا تاثیر بر شیوه زندگی فرزندان موثر است.

 

وجود تکنولوژی و توجه به تاثیر آن بر افراد خانواده نیز از مسائل قابل تأمل است. وجود تلویزیون و تعامل و توجه مطلق به آن به جای توجه افراد خانواده به هم و صحبت و تعاملات خانوادگی، وجود رایانه و رایانه های شخصی و به انزوا و انفراد رفتن اعضای خانواده، وجود اینترنت و شبکه های اجتماعی و تعامل اعضای خانواده با شخصیت هایی خارج از محیط خانوادگی و در نهایت حضور فیزیکی صرف در خانه و عدم وجود تعاملات فیمابین اعضای خانواده سبب می شود که سبک و شیوه زندگی تحت تأثیر قرار گیرد.

 

نوع تربیت وانتقال فرهنگ از والدین به فرزندان نیز از جمله موارد بسیار با اهمیت است. آداب تعامل و آداب معاشرت، شیوه استراحت، آداب غذا خوردن، آداب نظافت و غیره از جمله موارد موثر بر سبک و شیوه زندگی فرزندان است.

 

جدای از تمام این موارد، از دیگر عواملی که بر خانواده، رفتار و زندگی آنان موثر است، فضای کالبدی و فیزیکی خانه است. وجود فضای مجزای استراحت از فضای مهمانی (اندرونی و بیرونی) و یا تلفیق آنان، وجود یا عدم وجود اتاق های مستقل، ابعاد خانه و از این دست موارد، از جمله مسائلی است که بر افراد خانواده موثر است.

 

بحث پیرامون خانواده و جایگاه آن و تاثیر بر جامعه و سبک زندگی فراوان است که مجالی وسیع تر می طلبد لذا به همین مقدار بسنده می کنیم. امید است که با بهره گیری از تعالیم اسلامی در جهت رسیدن فضای خانه و خانواده ها به شرایط مطلوب بکوشیم تا نهایتا جامعه ای درخور نام جامعه ی اسلامی داشته باشیم.

 

/دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(علیه السلام)/