گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ شاید پس از گذر 35 سال از «انقلاب اسلامی» وقت آن رسیده باشد که شیوه ارائه و شرح و معرفی انقلاب در آموزش عالی مورد بررسی قرار بگیرد.
انقلاب اسلامی در این سال ها چگونه و با چه نگاهی در آموزش عالی معرفی شده و این شیوه معرفی، چه تاثیری بر تصویری که هر دانشجو از انقلاب اسلامی دارد، گذاشته است؟ در سرفصل های دروس عمومی و اختصاصی در دانشگاه ها چقدر تلاش شده است تا انقلاب اسلامی فراتر از رخدادی تاریخی و به عنوان یک تحول تمدنی مورد بررسی قرار بگیرد؟
واحد انقلاب اسلامی به عنوان یکی از دروس عمومی
شیوه ارائه درس انقلاب اسلامی همانند دیگر واحدهای عمومی چون معارف اسلامی و تربیت بدنی موجب شده است این درس نه از نگاه استادان و نه از نگاه دانشجویان چندان مهم و تاثیرگذار تلقی نشود؛ واحد درسی انقلاب به عنوان درسی عمومی دانش چندانی، بیش از آنچه یک دانش آموز در دوران دبیرستان خود می آموزد، در اختیار دانشجو نمی گذارد.
یکی از دلایل عدم ارائه موفق این درس دانشگاهی نداشتن زیرساخت های لازم برای ارائه درس است. نبود کتاب خوب و شیوه ارائه این درس از مشکلات ساختاری موفق نبودن آموزش عالی در پرداخت به مفهوم انقلاب است.
ناتوانی معرفی انقلاب به عنوان یک تحول تاریخی ریشه دار در نگاه به تاریخ در تمامی بسترهای آموزشی در کشور دیده می شود. نوع ارائه تاریخ در مدرسه و دانشگاه به گونه ای است که تنها مجموعه پراکنده ای از اطلاعات و حوادث را به صورتی غیر منسجم معرفی می کند، در این صورت تاریخ نه تنها از ظرفیت های عبرت دهنده بودن دور می ماند، بلکه حتی در دادن تصویری کلی از تاریخ (باستان، اسلام و معاصر) نیز ناتوان می شود؛ میزانی از عدم توفیق آموزش عالی در معرفی انقلاب را می توان دنباله همین ضعف تاریخی دانست!
این تاریخ ندانستن های ما در تمامی عرصه ها هزینه های سنگینی به بارآورده است. برای مثال اگر ما از نوع مواجهه کشورهای غربی با ایران و قراردادهای متعددی که با این کشورها در طول تاریخ خود داشته ایم، کلی منسجم در ذهن داشتیم که نشان می داد در کدام برهه تاریخی و در کدام شرایط زمانی از اعتماد به غرب سود برده ایم، شاید امروز امیدها و انتظارات عموم مردم و خواص از تعهدات غرب در برابر ایران متفاوت بود!!
بی تردید این تصمیم که «انقلاب اسلامی» به عنوان واحدی عمومی برای تمامی رشته های دانشگاهی ارائه می شود، سیاستگذاری صحیحی است، اما ارائه اش به این شیوه نتیجه ای به دنبال نخواهد داشت و در آینده موجبات فقر نظری در خصوص انقلاب و کمبود نیروی آشنا با انقلاب را در پی خواهد داشت.
بررسی انقلاب به صورت تخصصی
در برخی از رشته های علوم انسانی، پدیده انقلاب به صورتی تخصصی تر بررسی می شود. برای مثال در علوم اجتماعی و علوم سیاسی، تعریف انقلاب و تفاوت آن با جنبش، کودتا، و... دلایلی که ممکن است منجر به انقلاب شود، نظریه پردازی های مکاتب فکری مختلف در خصوص انقلاب و پیامدهای آن و انواع انقلاب های جهان بررسی می شود.
انقلاب اسلامی در واحدهای تخصصی هم در دانشگاه اقبال چندانی ندارد، دلایل این اقدام را می توان یکی به علت ناکارآمدی نظریه های موجود برای توضیح و تشریح علل انقلاب دانست؛ چرا که تا زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال 1975 تمامی نظریه ها بر رخت بربستن دین از زندگی اجتماعی انسان اصرار داشته اند و وقوع انقلابی دینی را ممکن نمی دانسته اند.
از طرفی دیگر در برخی موارد در بررسی انقلاب های جهان، ساختار آموزشی برای تمامی انقلاب های جهان، مادر است برای انقلاب اسلامی، زن بابا! انقلاب های فرانسه و آمریکا و کوبا و شوروی... انقلاب های مهم و تاثیرگذار و با پیامدهای عمیق بر تمامی جهانند که اغلب دارای سرفصل های مشخص در طرح درس هستند، ولی انقلاب اسلامی دارای سرفصل مشخص نیست!
دیدن انقلاب اسلامی یا دیدن با عینک انقلاب اسلامی؟!
انقلاب اسلامی صرفاً تحولی تاریخی نیست، بلکه تحولی تمدنی است. انقلاب اسلامی تنها داعیه تغییر در مناسبات قدرت و ساختار سیاسی را نداشت، بلکه در کنار اهمیت تشکیل حکومت شیعی، تغییر در تعریف مفاهیم پایه چون انسان، رابطه انسان با خدا و سایر انسان ها، علم، مدینه فاضله، سبک زندگی و... ناشی از مبانی انقلاب اسلامی است، در نتیجه می توان گفت آنچه باید در ساختار آموزش عالی در اولویت قرار بگیرد نه تنها بررسی انقلاب اسلامی، بلکه دیدن از زاویه نگاه انقلاب اسلامی و در واقع به کارگیری آن به عنوان یک نرم افزار است.
در سال های اخیر تلاش هایی برای رویکرد نرم افزاری به انقلاب در آموزش عالی صورت گرفته است، از جمله ایجاد رشته هایی چون دانش اجتماعی مسلمین و گرایش های مستقلی در دکترا که تلاش می کنند با بینش اسلامی جهان اجتماعی پیرامون خود را تعریف کنند.
اما نهایتاً نهاد آموزش در این سال ها هم در انتقال تاریخ انقلاب اسلامی و هم در به کار بستن نرم افزاری آن برای دیدن جهان به شیوه ای دیگر چندان موفق نبوده است و آنچه در اختیار دانش آموز و دانشجو قرار میگیرد در نهایت نه منجر به انباشت دانش انقلاب می شود و نه منجر به داشتن بینش انقلابی!
تعداد نظرات: ۳
ارسال نظرات
با مردم شهر بهبهان که صحبت ميکردم که چرا بهبهان اينجور شده ميگفتن از موقعي که دانشگاه آزاد اومد فرهنگ و نحوه لباس پوشيدن مردم هم تغير کررده(اون طوري که من فهميدم قبلا از شهر هاي مذهبي بودن البته الان هم هستنا ولي ....)
از بقيه دوستانم هم که در شهر هاي ديگر(اصفحان-قزوين-تهران و..) هستن پرسيدم اکثرشون هم همين رو گفتن
البته من نميخوام بگم دانشگاه آزاد باعث اين کار شد دانشگاه آزاد باعث اون کار شد
ولي وقتي در يه شهر که مذهبي بوده يه دانشگاه درست ميکنن که توش از همه قومي هست(وضع دانشگاه آزادي ها هم که ....)به نظرتون رو مردم اون شهر تاثير نداره
به قول يکي دانشگاه آزاد از اسلام آزاده
مگه نبود طرف مراسم 9دي تو يکي از دانشگاه آزاد هاي مشهد..