پشیمانی از لحظه مرگ آغاز می شود و تا پایان جهان ادامه می‌یابد/چه کسانی خود را باخته اند؟

گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»؛ حجت‌الاسلام محمدعلی جاودان از اساتید برجسته اخلاق هستند که در طی دوران زندگی و تحصیل حوزویشان از محضر اساتید برجسته‌ای از جمله آیت‌الله حاج آقا مجتبی تهرانی، آیت‌الله خوانساری، آیت‌الله حق‌شناس و علامه عسکری بهره‌مند شده اند.

پشیمانی از لحظه مرگ آغاز می شود و تا پایان جهان ادامه می یابد

انسان یا زندگی پاک می کند یا زندگی ناپاک؛ زندگی پاک وقتی پایان یافت، شادمانی هایش در آن دنیا شروع می شود؛ ثمره زندگی پاک شادمانی است؛ یکی از ثمرات زندگی ناپاک پشیمانی است؛ پشیمانی از لحظه مرگ آغاز می شود و تا پایان جهان ادامه می یابد.

در آیه 99 سوره مبارکه مومنون می فرماید: «حَتـّى إذا جاءَ أحَدَهُمُ المَوْتُ» تا مرگ کسی می رسد؛ «قالَ رَبِّ ارْجـِعون» تا پرده برداشته شد می گوید خدایا مرا برگردان؛ به آن پشیمان می شود؛ در آیه بعد می فرماید: «لـَعَلـّی أعْمَلُ صالِحًا فیما تـَرَکـْتُ » شاید بتوانم در آنچه که به جای گزارده ام، عمل صالحی انجام دهم.

اولین سرمایه شما وقت شماست

مرحله اولش در اموال است؛ آدم تنها پول که ندارد؛ شما وقت دارید؛ اولین سرمایه شما وقت شماست؛ من در این وقتم می توانم کار کنم؛ کار درست و مفید بکنم؛ کاری کنم که به درد مردم بخورد؛ کاری بکنم که به درد خودم بخورد؛ درس که می خوانم اول به درد خودم می خورد و بعد به درد مردم می خورد.

یک داستانی هست که دقیقش را خیلی یادم نیست؛ مثل اینکه یک کسی زمانی حضرت عزرائیل را زیارت کرده بود و سلام علیک کرده بود و گفته بود آقا می شود یک خواهشی کنم؛ گفته بودند بفرمایید؛ گفته بود قبل از اینکه بیایی من را خبر کن؛ گذشت و ایشان تشریف آورد؛ گفت قرار بود خبر کنی؛ گفت من ده جور و ده بار بیست بار پنجاه بار خبرت کردم؛ دندان هایت نریخت؟ موهایت چه بود؟ این هم دوتا نشانه.

مثلا عصا دستت گرفتی؛ دیسک گرفتی؛ آرتروز پا گرفتی؛ آرتروز گردن گرفتی؛ همینطور گفت و گفت؛ همه اینها نشانه بود؛ نشانه این بود که من می خواهم بیایم؛ در ادامه آیه می فرماید: «إنـَّها کـَلِمَة هُوَ قائِلـُها»  می گوید فقط حرف می زنی؛ الان تا برگردانیمت باز سر کارهایت برمیگردی؛ فردا صبح که بروی در مغازه، دیروز دروغ می گفتی و امروز هم دروغ می گویی؛ مال مردم را کم و زیاد می کردی، امروز هم می کنی.

در قیامت، دیگر هیچ خویشاوندی ای نیست

در آیه بعد می فرماید: «فـَإذا نـُفِخَ فی الصّور فـَلا أنسابَ بَیْنـَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَلا یَتـَساءَلونَ » این خیلی مهم است؛ وقتی در صور دمیده شد یعنی در قیامت، دیگر هیچ خویشاوندی ای نیست؛ همه خویشاوندی ها بریده می شود؛ در آیه بعد می فرماید: «فـَمَن ثـَقـُلـَتْ مَوازینـُهُ » هرکس از کار خوب یک مقداری باری برده باشد؛ کار خوب فقط نماز خواندن است؟ آدم از صبح بلند شود و وضو بگیرد و تا ظهر نماز بخواند؟ نه.
اگر شما درستان را به نیت خوب بخوانید، به نیت اینکه بزرگ می شوید و کارتان به نتیجه می رسد و درستان به پایان می رسد و انشاء الله به مردم خدمت می کنید، این می شود کار خوب؛ هرچقدر با این نیت درس بخوانید می شود کار خوب؛ آدم می رود دنبال کسب برای اینکه دستش جلوی مردم دراز نباشد؛ سرش جلوی مردم پایین نباشد؛ زن و بچه اش محتاج مردم نباشند؛ این می شود کار خوب؛ پس کار خوب خیلی وسیع است.

هرچه از کاری که می کنید، خدمتش به مردم بیشتر باشد، قیمتش بیشتر است

هرچه از کاری که می کنید، خدمتش به مردم بیشتر باشد، قیمتش بیشتر است؛ هرچه خدمتش بیشتر باشد، قیمتش بیشتر است؛ ترازوی آدم یا سنگین است یا سبک است؛ اگر سنگین است، اهل نجات است؛ یعنی یک کار خوبی کرده است؛ یک فکر خوبی کرده است؛ یک نیت خوبی داشته است؛ نیت خوب را در آن ترازو می گذارند و سنگین است؛ نیت خوب سنگین است؛ فکر خوب سنگین است؛ عمل خوب سنگین است.

«فـَمَن ثـَقـُلـَتْ مَوازینـُهُ » هرکس ترازوهایش سنگین باشد« فـَأولـَئِکَ هُمُ المُفلِحونَ» او رستگار می شود؛ رستگار می شود یعنی چه؟ یعنی از همه رنج ها نجات پیدا می کند؛ دیگر برایش خوشی محض است؛ در آیه بعد یعنی آیه 103 می فرماید: «وَمَنْ خـَفـَّتْ مَوازینـُهُ » هرکس ترازوهایش سبک باشد، «فـَأولـَئِکَ الـَّذینَ خـَسِروا أنفـُسَهُمْ » اینها آنهایی هستند که خودشان را باخته اند.

چه کسانی خود را باخته اند؟

خدایی نکرده کسی قمار می کند و در قمار پول می بازد؛ در زمان عرب جاهلیت وقتی پولش تمام می شد، گاهی سر خودش قمار می کرد و خودش را می باخت؛ اگر خوش را می باخت چه می شد؟ نتیجه اش این می شد که برده او می شد؛ اینجا هم می فرماید اینهایی که بد عمل کرده اند و ترازوهایشان سبک است خودشان را باخته اند؛ سرمایه شما خودت هستی و وقتی از خودت استفاده نکردی، پس خودت را باخته ای.

در آیه 52 سوره مبارکه اعراف می فرماید: «وَلـَقـَدْ جـِئـْناهُم بـِکِتابٍ » ما یک کتاب آسمانی برای شما فرستادیم؛ «فـَصَّلـْناهُ عَلى عِلم» شش هزار و چقدر آیه است و ذره ذره همه چیز را در آن توضیح دادیم؛ «هُدًى وَرَحْمَة لـِّقـَوْم یُؤمِنونَ » هدایت و رحمت است برای کسانی که خدا را قبول دارند.

در آیه بعد می فرماید: «هَلْ یَنظـُرونَ إلـّا تـَأویلـَهُ » آنهایی که زیر بار نمی روند، منتظرند چه اتفاقی بیفتد؟ می خواهند نتیجه این حرف هایی که قرآن گفته و فرموده اگر این کار را بکنی، اینطور می شود را ببینند؛ خب اگر اینها را ببینند که دیگر تمام شده است؛ اگر من یک کار بدی کردم و به آنی بلایش را کشیدم که اصلا نمی شود؛ شما باید با عقلت به نتیجه برسی.

شفیعت را خودت باید ساخته باشی

«یَوْمَ یَأتی تـَأویلـُهُ یَقولُ الـَّذینَ نـَسوهُ مِن قـَبْلُ » آنهایی که قرآن را پشت سر انداخته بودند و فراموش کرده بودند، می گویند آخ راست بود؛ «قـَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبّنا بـِالحَقّ » همه حرف هایی که پیغمبران آورده بودند راست بود؛ «فـَهَل لـَّنا » یک کسی هست به داد ما برسد؟
 

آدم اگر شفیع هم دارد و یک کسی از او شفاعت می کند، دقت کنید، شفاعت را هم خودش درست کرده؛ اینجا ممکن است شما با یک نفر دعوایت شده باشد و دارید بر سر و کول هم می زنید و یک نفر از گرد راه برسد و واسطه شود و دعوای شما را حل کند و آشتی تان بدهد؛ شما این آدم را نمی شناسید؛ در این دنیا می شود؛ اما آن دنیا شفاعت نمی شود مگر خودت شفیعش را ساخته باشی.

«أوْ نـُرَدُّ» یا ما را برگردانند؛ «فـَنـَعْمَلَ غَیْرَ الـَّذی کـُنـّا نـَعْمَلُ » یک کار دیگری غیر از آنکه در گذشته می کردیم انجام دهیم؛ آن وقت زبانمان باز بود؛ برگردیم زبانمان را کنترل کنیم؛ ببینید فرق انسان و غیر انسان این است که انسان اختیار زبانش دست خودش است؛ اختیار چشمش دست خودش است.

اگر کار خوب بکنی نتیجه اش را می بینی

امیرالمومنین یک فرمایشی دارند که تقریبی عرض می کنم؛ می فرمایند الان دستانتان باز است؛ چیزی دستتان را نبسته است؛ تا الان دستت باز است یک کاری بکن؛ به داد یک نفر برس؛ زیر بغل یک افتاده ای را بگیر و بلندش کن.

اگر زندگی انسان برای خودش و دیگران مفید باشد، آن عالمش همه شادمانی است؛ اگر زندگی اش برای خودش و دیگران مفید نباشد و مضر باشد، آن دنیا گرفتار است و سخت است؛ همه حرف دین همین است دیگر؛ می گویند اگر کار خوب بکنی، نتیجه اش را می بینی و اگر نکنی نیست.