گروه فرهنگی«خبرگزاری دانشجو»ـ حیان علوی؛ ماه مبارک رمضان از جمله زمان هایی است که مردم اقبال بیشتری به مساجد دارند تا آنجا که گویی ماه مبارک رمضان بهار مساجد است؛ مسجد در فرهنگ اسلامی از قداست و احکام شرعی خاصی برخوردار است به عنوان نمونه طهارت و پاکی مسجد واجب و ضروری است و اگر قسمتی از مسجد دچار آلودگی شد واجب است که سریعا پاک شود و یا اینکه افرادی که طهارت ندارند و بر آن ها غسل واجب است باید ابتدا طهارت بگیرند و سپسوارد مسجد شوند.
در تاریخ هنر تشیع مساجد نه تنها به عنوان عبادتگاه و محل راز و نیاز بنده با پروردگار هستند بلکه نبوغ و استعداد ذاتی معمار بستری شده است تا مسجد منشوری شود از فنون مهندسی و هنرهای تجسمی که چشم هر ببیننده ای را حیران میکند.
از جمله مساجدی که در آن نبوغ و استعداد و هنر سازنده همگان را شگفت زده کرده است مسجد شیخ لطف الله در اصفهان است؛ هنر و نبوغی که در ساخت این مسجد به کار رفته است تا آنجا تحیر بر انگیز است که باستان شناسان غربی در باره بنای این مسجد گفته اند که «به سختی می‌توان این بنا را محصول دست بشر دانست.»
هر گوشه ای از مسجد شیخ لطف الله هزاران اسرار و هنر در خود نهفته دارد که با فهم آن انسان شوقی آسمانی برای عبادت و پرستش خداوند پیدا میکند. تا آنجا که هر گوشه ای از مسجد و قرار گرفتن آن به شیوه ای خاص حکمتی را در دل خود پنهان دارد که با کشف و فهم آن می توان لذتی عمیق را از هنر تشیع دریافت کرد.
ساخت مسجد شیخ لطف الله به دستور شاه عباس در سال 1011 شروع شد و تا سال 1028هجری قمری به طول انجامید؛ معماری مسجد توسط محمد رضا پسر استاد حسین بنآ اصفهانی صورت گرفته است؛ در دقت و هنری که در مسجد شیخ لطف الله به کار رفته است همین بس که ساخت آن 17 سال به طول انجامیده است. همچنین برای ساخت این مسجد بهترین مصالح به کار برده شده است که می توان به مصرف سنگ گرانیت برای دو پنجره در راهرو اشاره کرد.این سنگ گرانیت 7 سانتی متر قطر و 5/1 متر مساحت دارد که مشبک کردن آن در 400 سال پیش بدون مته الماس کار ساده ای نبوده است.
از جمله موارد حیرت برانگیزی که در مسجد شیخ لطف الله به کار رفته است مسئله نور پردازی است تا آنجا که می توان گفت مسجد شیخ لطف الله بر اساس نور پردازی بنا شده است و معمار بنا در ترکیب نور و فرم و رنگ دست به نبوغ تازه ای زده است که تا کنون نظیر آن وجود نداشته است.
مکانیسم نور پردازی در مسسجد شیخ لطف الله بسیار تامل بر انگیز است و این نشان از آن دارد که محمد رضا بنآ اصفهانی نسبت به نور و پیچیدگی های آن تسلط کامل داشته استٰ؛ و همین موضوع سبب شده است تا نور پردازی که در مسجد شیخ لطف الله شده آن را از دیگر مساجد متمایز می کند.
به عنوان نمونه می توان به مسئله فرم و کیفیت نور اشاره کرد؛ همه افرادی که با هنر عکاسی یا فیلم برداری آشنایی دارند می دانند که از تابیدن نور مستقیم باید پرهیز کرد و برای این کار از پارچه یا چترهایی استفاده می کنند تا نور به نحو مستقیم تابیده نشود و سر انجام نور در نهایت آرامش و لطافت بر صفحه نقش ببندد.
محمد رضا بنآ اصفهانی با عبور دادن نور از دو پنجره که پشت سر هم قرار گرفته اند و با هم 70/1 تا 2 متر فاصله دارند سبب شده است تا دو حالت در نور پدیدار شود؛ عبور نور از سوراخ خای مشبک این پنجره ها که تقریبا شبکه آن ها مقابل همدیگر قرار ندارند سبب آن می شود که نور قبل از ورود به مسجد 2 بار شکسته شود. در نتیجه دیگر نور آن تیزی و برندگی نور معمولی را ندارد و به اصطلاح ملایم شده است؛ بنابراین با نگاه و تعمق بیشتر می توان به راحتی پی برد که وجود نور در این مسجد فقط تابیدن نور به صورت رشته های زرین به دیوار مقابل پنجره ها نیست تا آنجا که به علت برخورد نور به پنجره های مشبک و ایجاد انفجار در نور؛ هزاران ستاره طلایی درخشان را در صفحه داخلی گنبد میبینیم.
استاد دکتر محمد علی اسلامی ندوشن نور را در مسجد شیخ لطف الله را این گونه توصیف می کند:« آنگاه خود شبستان می آید که زیبایی و آراستگی نازنینش با نور ملایم نوازش کننده ای که دارد در عین عبادتگاه بودن؛ آن را شبیه حجله گاهی میکند. و در زیر این طاق مدور هوش ربا و در آغوش رنگ ها و منحنی ها و زاویه ها و حریر نور این احساس دو گانه خواهش خاکی و عروج آسمانی به هم آمیخته می شود.»
ادامه دارد