محمد جواد زارعان در گفتگو با خبرنگار «خبرگزاری دانشجو» در قم، در خصوص لزوم تحول در علوم انسانی و اسلامی سازی علوم، بیان داشت: در این چند سال اخیر باوجود تلاشهای صورت گرفته برای تحول در علوم انسانی، نگاه غالبی وجود دارد که معتقد است هیچ اقدام و حرکتی در این زمینه انجام نشده است، این نگاه درستی نیست، در این حوزه نباید با افراط و تفریط قضاوت کرد و اندیشید.
وی افزود: بحث تحول در علوم کار ساده ای نیست که انتظار داشته باشیم در کوتاه مدت به نتیجه مطلوب برسد، این مسیر نیازمند برنامه ریزی های مناسب و کارآمد است، علومانسانی زیر مجموعه گسترده ای دارد و تحول در همه قسمت های آن نیازمند زمان زیادی است.
زارعان خاطرنشان کرد: درست است که در چند دهه اخیر تلاش هایی در زمینه اسلامی سازی علوم انجام شده است؛ اما کافی نبوده و باید وسعت و کیفیت بیشتری پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه تحول در علوم انسانی دو بعد دارد که باید به هر دوی آن ها توجه شود، تصریح کرد: یک بعد از حقیقت علوم انسانی مربوط به مبانی و بنیادهای این علوم است که به مباحث فلسفی و اعتقادی می پردازد، بعد دیگر نیز به مسائل روبنایی این علوم مربوط می شود.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: شناخت بنیادها و مبانی حاکم برعلوم انسانی بسیار مهم است، باید ضمن توجه به مبانی و بنیادهای غربی حاکم بر علوم انسانی، نکات مثبت و برجسته این علوم را استخراج کرد و آن را با مبانی اسلامی علوم انسانی تطبیق داد.
زارعان تصریح کرد: این اصلا در شان جامعه دینی و اسلامی ما نیست که مکاتب نظری و علمی غرب در حوزه علوم انسانی در دانشگاه های ما تدریس شود، چرا کسی نگران دانشجویایی نیست که فکر و ذهن آن ها با مکاتب غربی رشد می کند و شکل می گیرد؟ مکاتبی که بر اساس مادی گرایی شکل گرفته و شمه ای از معارف الهی در آن وجود ندارد.
متولیان اسلامی سازی علوم باید با مبانی فلسفی و اعتقادی اسلام آشنا باشند
وی بیان داشت: نهادها و اشخاصی که وظیفه دارند زمینه تحقق تحول در علوم انسانی و اسلامی سازی علوم را فراهم کنند؛ باید با مبانی فلسفی و اعتقادی اسلام آشنا باشند و در طراحی سیاست ها خط مشی معینی را مشخص کنند.
رئیس موسسه آموزشی عالی اخلاق و تربیت تاکید کرد: تحول علوم انسانی بازه گسترده ای دارد، باید برای ورود به این مسئله اولیت ها شناسایی و بر اساس نیاز های اصلی جوامع علمی، دانشجویان و طلاب برنامه ریزی و اقدام کرد.
زارعان گفت: حوزه علمیه و کارشناسان دینی و مذهبی، بخصوص علما و فضلایی که در نهادهای فقهی، قرآنی، آموزشی و پژوهشی مختلف در زمینه علوم تاریخی، اجتماعی، روانشناسی، اقتصادی و مانند این ها کار کرده اند از نظر شرعی وظیفه دارند به صورت جدی برای اسلامی سازی تلاش کنند.
علوم انسانی زمانی می تواند موجب تعالی انسان شود که از منابع الهی استخراج شود
وی افزود: بیشتر متفکران و اندیشمندان حوزوی فقط به مباحث فقهی و اصولی و نهایتا کلام و فلسفه می پردازند، علوم انسانی با روح و روان انسان سر و کار دارد و تنها در صورتی می تواند موجب تعالی انسان شود که از منابع اسلامی و الهی استخراج شود.
زارعان بیان داشت: با وجود منابع غنی اسلامی، دانشمندان و صاحبنظران ما باید علوم انسانی را به نقطه ای برسانند که مکاتب و مبانی نظری غرب از آن متاثر شود، برای تحقق این امر نیز نیازمند اهتمام به پرپایی کرسی های نظریه پردازی و آزاد اندیشی هستیم.
گفتمان علمی و رفتار نقدپذیرانه مهمترین مولفه های تحول در علوم انسانی
وی خاطرشان کرد: گفتمان علمی و رفتار نقدپذیرانه مهمترین مولفه های تحول در علوم انسانی و اسلامی سازی علوم هستند، نگاهی به تاریخ علوم و نیازسنجی نیز در این مسیر تاثیر بسزایی دارد.
عضو موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه این تعصب نظریه پردازان اسلامی به علم ضربه می زند، بیان داشت: توجه به نظر مخالف موجب می شود یک فضای گفتگو و نقد فکری ایجاد می شود که قطعا به پیشرفت و پختگی کار کمک می کند.
زارعان در پایان تاکید کرد: پژوهش یکی از مهمترین مولفه های است که جهت اسلامی سازی علوم باید مورد توجه ویژه قرار گیرد، روند پژوهش در حوزه و دانشگاه روند خوبی است؛ اما در زمینه اسلامی سازی علم نیازمند پژوهش وسیع و گسترده ای هستیم.