انتقاد چیت‌چیان از دادن آب مجانی به کشاورزان/ ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود

به‌گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، حمید چیت‌چیان در مراسم گشایش نخستین هم‌اندیشی سیاست‌گذاران منابع آب که با عنوان بهره‌وری و حکمرانی پایدار منابع آب در سالن همایش‌های وزارت نیرو برگزار شد، اظهار داشت: آب موضوعی چندبعدی است که با تولید ملی، توسعه، معیشت و امنیت غذایی ارتباط دارد و یک موضوع با ابعاد اجتماعی عمیق است که در تولید صنعتی، بهداشت جامعه و ابعاد زندگی افراد تاثیر عمده دارد.

وی ادامه داد: کشور ما در جغرافیایی خشک و نیمه‌خشک واقع شده و از طرفی با منابع آب محدود، جمعیتی رو به افزایش و نیازها و تقاضای روزافزون مواجه است؛ این موضوع از حساسیت بیشتری برخوردار است و مدیریت چنین موضوعی نیازمند مشارکت واقعی در سطح جامعه است.

چیت‌چیان با تاکید بر اینکه مدیریت و حکمرانی پایدار آب نیازمند مشارکت بخش‌های مختلف است، افزود: اگر تصور شود که آب موضوعی است که تنها یک بخش می‌تواند مسئولیت کل کار را برعهده داشته باشد و بتواند به خوبی تمامی طرح‌های این بخش را به اجرا بگذارد، این آغاز اشتباه است.

وی با بیان اینکه با توجه به تمامی محدودیت‌ها، موضوع آب بدون حضور و مشارکت فعال بخش علم و فناوری قابل مدیریت نیست و در غیر این صورت هر روز با مسایل جدیدی در زمینه آب مواجه خواهیم بود، ادامه داد: زمانی به دلیل محدود بودن مصرف آب، آلودگی منابع در طبیعت پالایش می‌شد و موضوعی به نام کیفیت آب مطرح نبود، اما هم‌اکنون کاهش کیفیت آب یک موضوع در کشور است و بخش پژوهش باید فعالیت عمده خود را بر روند کاهش کیفیت آب کشور متمرکز کند.

وی با اشاره به نقش تشکل‌های مردمی در زمینه آب، گفت: بدون حضور و مشارکت سازمان‌یافته مردم در مدیریت آب، تلاش سازمانی در این زمینه موفق نخواهد بود و تجربه نیز نشان داده است هر جا که مردم مشارکت داشته‌اند، موفقیت قابل‌توجه بوده و هر جا غفلت شده، شرایط بسیار سخت بوده است.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: در چند سال گذشته حوضه آبریز زاینده‌رود شرایط مناسبی نداشت، اما هم‌اکنون با تشکیل شورای هماهنگی حوضه زاینده‌رود با حضور نمایندگان کشاورزان و تمامی ذی‌نفعان، با وجود محدودیت‌ها برنامه خوبی برای مدیریت آب اجرا شد و کشاورزان کشت مناسبی را در پاییز امسال داشتند.

وی ادامه داد: در گذشته در بخش آب کارهای بزرگ و مفیدی به انجام رسیده است و نیاکان ما مبدع سامانه‌های بزرگ و مفیدی در بخش آب بوده‌اند و فعالیت‌های بزرگی نیز در دهه‌های اخیر در بخش آب انجام شده است، اما برخی فعالیت‌های ما به نحوی بوده که باوجود اهداف درست، به‌دلیل ناسازگاری با نیازها اثر معکوس داشته است.

وی افزود: سدهای بزرگ ساخته‌ایم و نتایج درخشانی نیز داشته است که کشاورزی درخشان، اشتغال و تولید کنونی نتیجه این کارها بوده است، اما سدهایی نیز در کشور ساخته شده است که هیچ‌گاه به ظرفیت پیش‌بینی شده نرسیده‌اند و یا شبکه هایی ایجاد شده که با شرایط امروز بدون استفاده است.

وی ادامه داد: ارایه رایگان آب در گذشته موجب شکل‌گیری الگویی در کشاورزی شده که کشاورز هیچ‌گاه به بهره‌وری آب توجه نکرده است.

وزیر نیرو با تاکید بر اینکه نیازمند یک تحول در نظام بهره‌برداری از آب هستیم، ادامه داد: در شرایطی به سر می‌بریم که اگر تحولی در این زمینه صورت نگیرد، در آینده دچار مشکلات بزرگ‌تری خواهیم شد و باید با مراقبت بیشتر و توجه به ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی گام‌های جدیدی در این زمینه برداشته شود.

وی با تشریح وضعیت کنونی منابع آب در کشور، ادامه داد: در سال‌های اخیر به‌غیر از کاهش بارش، الگوی بارش در کشور نیز تغییر کرده است؛ از سوی دیگر آب تجدیدشونده کشور از 130 میلیارد مترمکعب به 120 میلیارد مترمکعب رسیده و حتی در آمارهای پنج سال اخیر حدود 105 میلیارد مترمکعب بوده است.

چیت‌چیان ادامه داد: میزان سرانه آب تجدیدپذیر به‌شدت کاهش پیدا کرده و هم‌اکنون به‌ازای هر نفر ایرانی کمتر از 1500 مترمکعب شده و در 10 سال آینده ممکن است به زیر 1000 مترمکعب کاهش پیدا کند.

وی با اشاره به میزان مصارف و منابع آب کشور، گفت: هم‌اکنون دو درصد آب در بخش صنعت، شش درصد در بخش شرب و 92 درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اما آمار جهانی مصرف آب کشاورزی حدود 75 درصد است که این امر نیازمند یک حرکت جدی است.

چیت‌چیان افزود: خطر دیگر کاهش روان‌آب در رودخانه‌های کشور است که در این بخش میانگین بلندمدت کشور حدود 83 میلیارد مترمکعب بوده اما این رقم در سال آبی 93-92 به 43 میلیارد مترمکعب رسیده است.

وی با اشاره به افزایش برداشت‌ها از آب‌های زیرزمینی، گفت: طی 50 سال گذشته 110 میلیارد مترمکعب از آب‌های زیرزمینی برداشت کرده‌ایم که این دست‌اندازی در طبیعت است. در سال گذشته نیز میزان آب اضافی برداشت‌شده از منابع آب زیرزمینی 5.7 میلیارد مترمکعب بوده است.

وزیر نیرو ادامه داد: از ابتدای مهرماه امسال تاکنون میزان بارش‌ها درمقایسه با زمان مشابه سال گذشته 24 درصد کاهش یافته است و ذخیره آب سدهای اطراف تهران نیز تاکنون حدود 16 درصد کاهش نشان می‌دهد و با توجه به شرایط کنونی، چالش در تامین آب شهرها و مراکز جمعیتی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

وی ادامه داد: در یک سال گذشته با فعالیت شورای‌عالی آب و با هماهنگی دو وزارت‌خانه نیرو و جهادکشاورزی، به برنامه جامع و روشنی برای مدیریت منابع آب رسیده‌ایم و اعتبار موردنیاز برای سال آینده نیز پیش‌بینی شده است و تا پنج سال آینده نیز امیدواریم مدیریت کاملی بر آب‌های زیرزمینی داشته باشیم.

وزیر نیرو میزان تخلیه از منابع آب زیرزمینی در هر سال را 62.3 میلیارد مترمکعب عنوان کرد و افزود: در زمان حاضر هر سال با حدود 5.7 میلیارد مترمکعب بیلان منفی آب‌های زیرزمینی مواجه هستیم و با برنامه‌ریزی انجام‌شده، اگر برداشت را به 56.6 میلیارد مترمکعب برسانیم، خواهیم توانست طی 20 سال آینده 105 میلیارد مترمکعب از کسری مخزن را جبران کنیم و به سطح ایستابی اولیه برسانیم.

چیت‌چیان با تاکید بر اینکه وزارت نیرو برای حل مشکل آب راهکار دارد، ادامه داد: بالا بردن بهره‌وری، حکمرانی صحیح و پایدار، مشارکت سازمان‌ها و مردم ما را به نقطه اطمینان‌بخش در مسایل آب خواهد رساند.