ساخت نخستین افلاک نمای ۱۱ متری تمام ایرانی در مشهد/ دانشگاه فردوسی پیشرو در توسعه فناوری افلاک نماها

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ آسمان‌نما یا افلاک نما، تالاری است که در آن نمایی از ستارگان و سیاره‌ها و دیگر پدیده‌های آسمانی به منظور آموزشی یا سرگرمی نمایش داده می‌شود. معمولاً آسمان‌نما دارای گنبدی است که بینندگان در زیر آن می‌نشینند و تصویری از آسمان را که با پروژکتور مخصوصی بر سقف گنبد می‌افتد مشاهده می‌کنند.

برخی از رصدخانه‌ها و موزه‌های علوم و کاوشکده‌ها دارای آسمان‌نما هم هستند. نام دیگر آسمان نما، اخترسرا نیز می باشد.

کشورهای پیشرفته دنیا از این تکنولوژی برای گسترش گردشگری بهره می‌برند، در ایران نیز چند سالی است اقدام به ساخت افلاک نما کرده‌اند، که افلاک نمای خیام بزرگ‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود که سال‌هاست نیمه کاره در حال خاک خوردن است.

هادی محمدزاده، مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس دانشگاه فردوسی مشهد و دارای کارشناسی ارشد در رشته فیزیک از دانشگاه شریف می‌باشد که به همت دیگر دانشجویان اقدام به ساخت افلاک نمایی ۱۱ متری در دانشگاه فردوسی مشهد کرده است.

آنچه در ادامه می آید مشروح گفتگوی خبرنگار خبرگزاری دانشجو در مشهد است. 

هادی محمدزاده گفت: شرکت انگاره فیزیک توس متشکل از فارغ التحصیلان رشته‌های فیزیک، برق و مکانیک است که البته با سایر رشته‌ها نیز همکاری دارد.

وی با اشاره به این‌که ما توانسته‌ایم یک سری تجهیزات آزمایشگاهی را بسازیم که هر کدام کاربرد صنعتی و علمی دارند، بیان داشت: طراحی و ساخت ضخامت سنج برای دستگاه‌های خلاء که در لایه نشانی‌ها استفاده می شود با دقت یک نانو متر و حتی کمتر، ساخت سپر محافظ اشعه بتا، طراحی و ساخت نمونه اولیه لامپ اشعه ایکس، انجام یک سری پروژه‌ها مانند ساخت المان‌های علمی نظیر ساعت آفتابی مدل منظومه شمسی، شبیه ساز حرکت خورشید و شاخص‌ترین پروژه‌ای که در دست ساخت داریم و حدود یک سال است که شرکت بر روی آن فعالیت می‌کند توسعه و بومی سازی فناوری تصویرسازی کروی است.

معروف‌ترین کاربرد فناوری تصویرسازی کروی، کمک به ساخت افلاک نماها است

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس دانشگاه فردوسی مشهد در رابطه با این پروژه شاخص، تصریح کرد: این فناوری به ما این امکان را می‌دهد که تصاویر را در میدان دیدی بیش از آن چیزی که مابقی تکنولوژی‌های تصویری برای ما فراهم می‌کند را تا ۱۸۰ درجه برای ما فراهم کند.

محمدزاده ادامه داد: این پروژه می‌تواند تصویر را در یک سطح نیمه کره بیندازد و معروف‌ترین کاربرد این تکنولوژی ساخت افلاک نماها یا آسمان‌نماها است.

وی با اشاره به این مطلب که در کشور دو مورد افلاک نمای خاص و ویژه داریم که معروف‌ترین آن‌ها افلاک نمای خیام است، خاطرنشان کرد: البته این افلاک نما به دلیل مشکلاتی که در زمینه تامین تجهیزات دارد، هنوز راه اندازی نشده است و تنها دارای ساختمان می‌باشد، همچنین افلاک نمای آب و آتش تهران نیز دومین افلاک نمای ایران است که اخیرا و با هزینه‌های بسیار گزاف راه اندازی شده است.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس تاکید کرد: این افلاک نماها یا راه اندازی نشده‌اند و یا بعضا با هزینه‌های بسیار گزاف راه اندازی شده‌اند؛ اما ما توانستیم تکنولوژی ساخت این نوع افلاک نماها را بومی سازی کنیم؛ به طوری که راه حل ساخت افلاک نما می‌دهیم که هزینه‌ها را نسبت به نمونه خارجی آن بسیار کاهش می‌دهد.

محمدزاده در رابطه با تفاوتی که بین افلاک نمای ساخت ایران و دیگر کشورها وجود دارد، افزود: تفاوت در این است که ما خدمات بهتری می‌توانیم بدهیم زیرا در دسترس هستیم، به همین دلیل هزینه خدمات بسیار پایین است که علت این پایین بودن هزینه نیز، همان در دسترس بودن می‌باشد.

وی بیان داشت: تصور کنید وقتی از ژاپن سیستمی خریداری و نصب می‌شود، چنانچه بخواهیم مشکلات آن را مرتفع کنیم باید هزینه‌های آوردن یک کارشناس از خارج، اقامت و تجهیزات را نیز فراهم کنیم.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس در پاسخ به این پرسش که تا کنون چه تعداد افلاک نما توانسته‌اید تجاری سازی کنید؟، گفت: در زمینه افلاک نما دو فروش قطعی به شهرداری مشهد و دهکده‌ تفریحی شاندیز داشتیم و سه افلاک نمای دیگر به شهرداری و یکی از هتل‌های مشهد در دست فروش داریم.

ساخت نخستین افلاک نمای 11 متری تمام ایرانی در مشهد

محمدزاده در ادامه مهمترین محصول ساخت این شرکت را افلاک نمای ۱۱متری دانشگاه فردوسی دانست و تصریح کرد: تمام جزئیات و مدیریت این افلاک نما از طراحی بنا و ساختمان گرفته تا تجهیز، راه اندازی و محوطه سازی همه در دست خودمان است.

وی ضمن بیان این نکته که شاید بتوان گفت ساخت این افلاک نما یکی از بزرگترین پروژه‌های علمی ترویجی در سطح دانشگاهی است، تصریح کرد: برای ساخت این محصول از داشته‌های شرکت و کمک سهام داران و خیرین استفاده کردیم.

افلاک نمای ۱۱متری دانشگاه فردوسی تا سه ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس از به بهره‌برداری رسیدن این افلاک نما طی سه ماه آینده خبر داد و خاطرنشان کرد: این افلاک نما با مساحت ۴۰۰ متر مربع برای ۷۰ نفر ظرفیت خواهد داشت که ۹۵ متر آن به سالن اصلی افلاک نما اختصاص دارد و مابقی به ساخت نمایشگاه، اتاق کنفرانس و دیگر قسمت‌هایی که یک افلاک نما نیازمند است، اختصاص داده می‌شود.

محمدزاده با بیان اینکه در بخش نمایشگاهی درصددیم دستاوردهای علمی که هم ترویجی و ملی هستند را به نمایش بگذاریم، بیان داشت: این بنا طوری طراحی شده که یک ساعت آفتابی قول پیکر محسوب می‌شود، همچنین معماری بنا یک معماری بسیار خاص است؛ زیرا نیم کره‌ای قول پیکر به قطر 11 متر و کاملا گرد می‌باشد که تقریبا سازه‌ای که نیم کره‌ای کامل باشد، نیست در مساجد هم که مشاهده می‌کنید هچکدام نیم کره نیستند و شکل‌هایی هستند که از کره بودن خارج شده است.

وی این افلاک نما را به یک سینمای ۳۶۰ درجه توصیف کرد و گفت: تفاوت این سینما با سینمای معمولی این است که محتوای علمی پخش می‌شود که شاخص‌ترین محتوای علمی آن «آسمان شب» است. منتها چون تکنولوژی که ما اکنون از آن استفاده می‌کنیم، تکنولوژی دیجیتال است؛ بنابراین سفر به کیهان، اعماق اقیانوس و دیگر مکان‌ها را با توجه به این‌که محدودیت نداریم می‌توانیم در این افلاک نما تجربه کنیم؛ بنابراین هر محتوایی که به صورت دیجیتالی در ۳۶۰ درجه ساخته شود قابلیت پخش در این افلاک نما را خواهد داشت.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس ادامه داد: تنها افلاک نما به این ابعاد افلاک نمای «آب و آتش» تهران است که تمام تجهیزات آن از خارج از کشور آورده شده و راه اندازی آن نیز به وسیله کارشناسان خارجی بوده و تنها ساختمان در ایران ساخته شد.

دانشگاه فردوسی مشهد پیشرو در توسعه فناوری افلاک نماها

محمدزاده تاکید کرد: با توجه به کمک هیات رئیسه و مسئولان مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه فردوسی این دانشگاه پیشرو در توسعه فناوری افلاک نماها است.

وی در رابطه با میزان درآمدزایی این تکنولوژی خاطرنشان کرد: دست یابی به این تکنولوژی شاید در ظاهر بسیار سخت باشد؛ اما بسیار درآمدزا است؛ ولی چون ابعاد کار، خاص و بزرگ است نیازمند همکاری است.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس دانشگاه فردوسی مشهد همکاری این دانشگاه در جهت ساخت این افلاک نما را بسیار مهم دانست و گفت: این اعتماد به دیگر سازمان‌ها و ارگان‌ها ثابت می‌کند که می‌توان جهت توسعه این تکنولوژی گام برداشت.

محمدزاده در ادامه یکی از برنامه‌های شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس را حرکت به سمت بین‌المللی شدن خواند و تصریح کرد: در گام نخست باید بتوانیم خود را در سطح منطقه مطرح کنیم و پس از آن بتوانیم به سمت یک شرکت ارائه دهنده راه حل‌های افلاک نما در سطح بین الملل حرکت کنیم که در این مسیر ساخت این افلاک نمای 11 متری در دانشگاه فردوسی مهم‌ترین گام در این راستا است.

وی ضمن اشاره به این‌که کشورهای بسیاری در دنیا به افلاک نما می‌پردازند، خاطرنشان کرد: متاسفانه ما شاید کمی دیر وارد این عرصه شده‌ایم.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس با تاکید بر این مسئله که تحریم در این رابطه بسیار تاثیر گذاشته است، گفت: افلاک نمای خیام سال‌هاست که قصد راه اندازی دارد؛ اما تحریم و مسائل اقتصادی و دیگر مشکلات مانع از این امر شده است.

محمدزاده افزود: در ژاپن تقریبا تمامی مدارس افلاک نما دارند، در آمریکا بیشتر دانشگاه‌ها مجهز به افلاک نما می‌باشند؛ حتی در دبی و ترکیه افلاک نما وجود دارد علت این است که جایگاه توسعه و ترویج دانش برای افلاک نما در این کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد.

وی تاکید کرد: کشورهایی که در حوزه آموزش بیشتر پیشرفت کردند به افلاک نما بیشتر اهمیت می‌دادند و بزرگ‌تر از اینکه درآمدزایی برای کشور داشته باشد، بیشتر یک کمک برای توسعه آموزش کشور است و این ارزشش را با هیچ پولی نمی‌توان سنجید.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس در پاسخ به این پرسش که آیا این افلاک نمای 11 متری قابل رقابت با دیگر افلاک نماهای کشورهای پیشرفته دارد؟ گفت: از چه جهت قابل رقابت؟ به لحاظ میزان هزینه‌ای که می‌کنیم بسیار قابل رقابت است، البته این را انکار نمی‌کنم که ما تازه در حوزه اسکیل‌های بزرگ وارد شده‌ایم و ممکن است آن پختگی لازم را نداشته باشیم.

شرکت‌های دانش بنیان به واسطه ساختارشان اقتصادی پایدارتر دارند

محمدزاده در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با درآمدزایی و اشتغالزایی چنین شرکت‌هایی، گفت: انتظار بر این نیست که در گام‌ها و سال‌های اول درآمد آنچنانی نصیب شرکت شود؛ اما به واسطه ساختاری که دارند و با توجه به این که بر پایه دانش بنا شده‌اند، یک ساختار و بنگاه اقتصادی پایدار ایجاد می‌کنند، زیرا ارزش افزوده به دست آمده در این شرکت‌ها بر پایه دانش و قابل رقابت با بسیاری از تجارت‌هایی که در کشور وجود دارد، است.

وی ادامه داد: زمانی که یک تجارت غیر دانشی راه می‌اندازید اغلب پرسنل ایرادی ندارد که تحصیل کرده نباشند؛ اما زمانی که یک تجارت دانش بنیان راه می‌اندازید مسلما پرسنل باید از تحصیلکرده‌ها باشند و طبیعتا در ساختاری که اهل تفکر هستند، رشد اقتصادی نسبت به ساختاری که تفکر در آن کمتر رخ می‌دهد، بیشتر است.

افلاک نماها یک مجموعه کارا در بحث گردشگری محسوب می‌شوند

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس در پاسخ به این پرسش که وجود افلاک نماها چه میزان می تواند در زمینه افزایس گردشگری و درآمدزایی کمک کند؟ بیان داشت: ما در دنیا چند نوع گردشگری داریم که یک نمونه آن گردشگری علمی است. افلاک نماها در دسته گردشگری علمی جای می‌گیرند و به عنوان یک سینمای کاملا علمی مطرح می‌شوند؛ بنابراین به هر میزان که بتوان بازدید کننده از افلاک نما را افزایش داد به همان نسبت گردشگری علمی نیز ارتقاء خواهد یافت.

محمدزاده با اشاره به این مطلب که اغلب اوقات افلاک نماها را به عنوان قلبی از یک مجموعه پارک علمی می‌شناسند، تصریح کرد: هنگامی که رفتن به یک مکان گردشگری خطرناک است و یا هزینه بسیاری دارد می‌توان از وجود افلاک نماها برای دیدن این مناطق بهره برد؛ بنابراین افلاک نماها یک مجموعه بسیار کارا در زمینه گردشگری محسوب می‌شوند.

مشکلات بر سر احداث افلاک نماها

وی تاکید کرد: البته در راستای احداث افلاک نماها با دو مشکل اساسی مواجه هستیم. مشکل اول این است که هزینه ساخت این مجموعه‌ها بسیار بالا است؛ زیرا تکنولوژی که برای احداث آنان استفاده می‌شود یک تکنولوژی معمولی نیست؛ بنابراین نیازمند سرمایه گذاری در این زمینه هستیم.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس در پاسخ به این پرسش که بهتر است بخش خصوصی وارد سرمایه گذاری در این زمینه شود یا دولتی؟، خاطرنشان کرد: ترکیب بخش دولتی و خصوصی می‌توانند وارد این حوزه شوند. هر ارگان می‌تواند یک بخش از کار را بر عهده گیرد؛ به طور مثال شهرداری می‌تواند زمین در اختیار سازنده بگذارد زیرا با توجه به این‌که برای ساخت یک افلاک نمای ۱۱ متری نیازمند حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر زمین هستیم و با توجه به این‌که افلاک نماها را باید در مکانی که در دسترس مردم باشد ساخت؛ بنابراین قیمت زمین در اماکن‌های شلوغ و عمومی بسیار گران است که شهرداری می‌تواند در این راستا ایفای نقش کند.

محمدزاده دومین مشکل بر سر راه احداث افلاک نماها را ناآشنایی و نامانوس بودن مردم با این تکنولوژی دانست و بیان داشت: از آنجا که این تکنولوژی تا کنون در ایران نبوده و کسانی هم که به عنوان گردشگر به خارج از کشور می‌رفتند به دنبال بهره بردن از گردشگری علمی نمی‌رفتند؛ بنابراین مردم ما با این تکنولوژی و جاذبه‌ها آشنا نیستند؛ همچنین تورهای گردشگری هم نمی‌پذیرند که مردم را باید با گردشگری علمی آشنا کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هزینه بالای آن منجر به عدم استفاده مردم از این گردشگری نمی‌شود؟، گفت: خیر. استفاده از افلاک نماها برای مردم هزینه زیادی در بر ندارد؛ به طوری که شاید بتوان گفت مردم همان مقدار که برای سینماهای چند بعدی هزینه می‌کنند می‌توانند برای استفاده از افلاک نماها نیز هزینه کنند؛ اما کیفیت سینمای چند بعدی کجا و افلاک نماها کجا؟.

 مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس ادامه داد: یکی دیگر از دلایلی که مردم به دنبال استفاده از افلاک نما نیستند این است که آنان نمی‌دانند قرار است چه ببینند و چه حسی پس از مشاهده به آنان متتقل شود.

ایجاد فرهنگ سازی در روند احداث و استفاده از این تکنولوژی موثر است

محمدزاده در ادامه یکی از رسالت‌های افلاک نمای دانشگاه فردوسی را فرهنگ سازی در زمینه بهره گیری از افلاک نماها خواند و بیان داشت: این‌که سرمایه گذار بپذیرد در جایی سرمایه گذاری کند که مردم با آن آشنا نیستند و ممکن است به همین دلیل سودی متوجه سرمایه گذاری‌اش نشود کار را سخت و اماکن سرمایه گذاری را کمتر می‌کند؛ بنابراین باید در این زمینه به فرهنگ سازی بپردازیم تا هم مردم با افلاک نماها و جذابیت‌های آن آشنا شوند و هم سرمایه گذاران بدانند که سود آنان تظمینی است.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس در بخش دیگری از سخنان خود در رابطه با میزان اشتغالزایی این تکنولوژی، خاطرنشان کرد: میزان اشتغالزایی این نوع تکنولوژی به دو عامل حوزه کاری و دستی و یا ماشینی بودن کار باز می‌گردد.

فعالیت‌های دانش بنیان قابلیت بین‌المللی شدن را دارند

وی افزود: چنانچه حوزه کاری ما از سطح کشوری عبور و به سطح جهانی ارتقاء یابد قطعا برای بیش از ۱۰۰۰ نفر کار ایجاد خواهد شد و باید دانست که خوبی‌ای که فعالیت‌های دانش بنیان دارند این است که قابلیت بین‌المللی شدن را دارند. همچنین برخی تکنولوژی‌ها وابسته به دست هستند که همین دستی بودن نیروی کار بیشتری را به کار می‌گیرد.

محمدزاده در ادامه با اشاره به این موضوع که در کنار این تکنولوژی در بحث عینک‌های واقعیت مجازی نیز کار کرده‌ایم، تصریح کرد: این عینک به گونه‌ای است که ۳۶۰ درجه فضا را پوشش می‌دهد و به هر جهتی که آن را ببرید همان تصویر را نشان خواهد داد، بنابراین با استفاده از این عینک می‌توانید تمام ابعاد محیط را مشاهده کنید.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس تصریح کرد: این عینک نیز می‌تواند ابزار یک گردشگری علمی باشد و در هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی به عنوان یک ابزار کارا از آن بهره برد.

وی در رابطه با میزان ارتباط این شرکت با پارک علم و فناوری استان خاطرنشان کرد: به صورت مستقیم خیر؛ اما بسیاری اوقات پیش می‌آید که در برخی مسائل مثل حوزه قوانین و یا ارزیابی‌ها با پارک ارتباط داریم، زیرا ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان توسط پارک‌های علم و فناوری صورت می‌گیرد. همچنین به واسطه این‌که ما مرکز رشد و آنان پارک علم‌اند به ذات تعریف این دو، با هم در ارتباط هستیم.

ایجاد کریدور علم و فناوری چه میزان می‌تواند در توسعه تکنولوژی افلاک نماها کمک کند؟

محمدزاده در پاسخ به این پرسش که ایجاد کریدور علم و فناوری چه میزان می‌تواند در توسعه تکنولوژی افلاک نماها کمک کند؟، گفت: چنانچه در خط همان امری که برایش تعریف شده عمل کند کمک کننده خواهد بود.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس ادامه داد: گاهی اوقات مسائل فردی و یا ساختار قانونی و اقتصادی معضلاتی را به وجود می‌آورند که این کریدور نمی‌تواند به رسالتی که برای آن تعریف شده عمل کند که چنانچه تلاشمان برای کاهش این معضلات متمرکز شود قطعا ایجاد این کریدور موثر خواهد بود.

وی تاکید کرد: دنیای امروز دنیای همکاری در همه حوزه‌هاست. شاخه‌های مختلف تکنولوژی باید با هم همکاری کنند تا محصولی به وجود آید. هم بخش‌های فنی و تکنولوژی و هم بخش‌های بازرگانی و حقوقی باید در کنار هم قرار گیرند تا پیشرفت حاصل شود.

محمدزاده با اشاره به این‌که با همکاری کارکرد انسان افزایش می‌یابد، گفت: متاسفانه کمتر مشاهده می‌کنیم که با فردی در حوزه آمار برای دریافت رضایت محصولات همکاری کرده باشیم تا ببینیم آیا محصولی که آنقدر ادعا داریم رضایت مردم را جلب کرده‌ است؟.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان انگاره فیزیک توس  استفاده از تمامی توان برای پیشرفت را از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های بین شرکت‌های پیشرفته با دیگر شرکت‌ها دانست و خاطرنشان کرد: قطعا ایجاد این کریدور زمینه را جهت رشد و گسترش بهره گیری از این تکنولوژی افزایش خواهد داد.

وی در رابطه با مشکلات موجود بر سر راه شرکت‌های دانش بنیان، تصریح کرد: مشکل نقدینگی در حوزه کاری ما بسیار بیشتر از سایر حوزه‌هاست، زیرا بخش قابل توجه کار ما آرندی است. با توجه به این‌که محصولی را که ما تولید می‌کنیم بلافاصله به فروش نمی‌رسد چنانچه نقدینگی ما با مشکل مواجه شود، آرندی نیز با مشکل مواجه می‌شود و اصل کار ما می‌خوابد.

محمدزاده در پایان گفت: با ارزش‌ترین نیروی انسانی در شرکت‌های دانش بنیان حضور دارند، زیرا شرکت به واسطه دانش بنیان بودنش بر روی فکر و اندیشه می‌چرخد، چنانچه فکر و اندیشه را ببندیم و به مشکلات اقتصادی محدودش کنیم، کار نخواهد کرد.