مدارای سیاسی امام رضا(ع) به معنای سازش نیست/ نیازمند اندیشه ورزی معلمان هستیم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، خسرو باقری امروز در همایش تعلیم و تربیت در فرهنگ رضوی در دانشگاه فرهنگیان شهید بهشتی مشهد، با اشاره به اینکه ستایش ما از امام هشتم نباید تشریفاتی باشد، گفت: ما اصحاب تعلیم باید از ایشان تعلیم را بیاموزیم.

وی افزود: هر امامی در زمان و شرایط خاصی به این درجه رسید و الگو شد. آنان انسان‌های بافضیلتی بودند؛ اما در موقعیت‌های متفاوتی قرار داشتند که در یک زاویه درخشیدند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه امام رضا(ع) دارای مدارا به لحاظ سیاسی، اندیشه و گفتگو در زندگیشان بودند، بیان داشت: مدارا به معنای سازش و گردن نهادن نیست، چون در آن عنصر مخالفت وجود دارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به یکی از موارد مدارای امام رضا(ع) پذیرفتن ولی عهدی مامون به خاطر شرایط خاصشان بود، گفت: ایشان عملا با این اقدام وارد دستگاه حکومتی شدند و ما این نمونه را در سایر ائمه نداشتیم و این به خاص بودن شرایط ایشان برمی‌گردد.

باقری با بیان اینکه مدارا یک شمشیر دو لبه است، خاطرنشان کرد: در مدارا پذیرش و مخالفت وجود دارد و مدارای امام رضا(ع) زمینه‌ای برای به نمایش گذاشتن حرکت فکری ایشان در مناظرات و جلسات مامون بود.

وی یکی از نمونه‌های شرایط اجتماعی زمان امام رضا(ع) را تشکیل نهضت ترجمه در آن زمان دانست و تصریح کرد: آثار یونانی وارد کشورهای اسلامی و به زبان عربی ترجمه شد که این امر شرایط ویژه‌ای به وجود آورد.

این استاد دانشگاه افزود: زمانی که اندیشه‌های جدید وارد کشور می‌شود، فضای فکری به وجود می‌آورد و باعث ایجاد دگرگونی و تغییر می‌شود.

باقری با استناد به این سخن امام هشتم(ع) که عبادت به زیادی نماز و روزه نیست، بلکه اندیشیدن انسان در امر خداست، گفت: تربیت دینی در جلوه مناسکی که ملموس و محسوس است، مهم است؛ اما امام رضا(ع) در این سخن عبادت را در تفکر به امور خداوند می‌دانند.

وی با یادآوری این مطلب که برخی امام رضا(ع) را از شرکت در مناظرات مامون با فرقه‌های مذهبی مختلف منع می‌کردند، بیان داشت: ایشان با وجود اصرار نزدیکان خود از این مناظرات استقبال کردند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: شرکت در چنین مناظراتی ظرفیت بزرگ می‌خواهد که امام رضا(ع) با آمادگی کامل و اشتیاق در این جلسات حضور می‌یافتند و بدون مغالطه بحث علمی می‌کردند. این مناظرات توانایی کم نظیر ایشان را به همگان نشان داد.

باقری با بیان اینکه هدف از همایش این است که بدانیم برای تربیت چه کاری می‌توانیم انجام دهیم، خاطرنشان کرد: در تربیت به طور کلی و در تربیت دینی به طور خاص، مناسک گرایی یعنی اصالت دادن به مناسک پذیرفته شده امام هشتم نیست.

وی ادامه داد: در تربیت دینی نباید دچار مغالطه شویم و اصل را به حاشیه برانیم. باید مناسک را در جای خودش قرار دهیم. امام به ما می‌آموزند که کودکان خود را بر مبنای اصل تفکر تربیت کنیم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه معلمین ما متاسفانه کمتر به مطالعه می‌پردازند در صورتی که وظیفه آنان مضاعف است، گفت: در این جریان پرتلاطمی که قرار گرفته‌ایم پرسش‌های فراوانی برای کودکانمان وجود دارد که باید به آنها پاسخ دهیم و نباید آنها را رد کنیم.

باقری افزود: باید عالمانه و بدون تعصب با اندیشه‌ها برخورد کنیم با فحش و برچسب زدن نمی‌توان رقیب را از صحنه خارج کرد. نیاز به اندیشه ورزی از ناحیه معلمان داریم.

وی با اشاره به اینکه باید در عقل و اندیشه ورزی مواظب چند لغزش باشیم، گفت: یکی از معانی غلط عقل ورزی این است که عقل ورزی را مساوی با علم تجربی می‌دانیم که پذیرش خدا از طریق علم تجربی یک مغالطه است. عقلانیت دانش وسیعی است برخی از امور محسوس نیست؛ اما در دایره عقل ورزی قرار می‌گیرند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: برخی عقلانیت را به معنای اثبات گرایی، بحرانی یا تجربه گرایی می‌دانند. در این مفهوم نظر بر این است که برای پذیرش هر مسئله‌ای باید آن را اثبات کنیم این روش درست است؛ اما وسعت بخشی به آن خطاست.

باقری در ادامه در خصوص اینکه علم بهتر است یا ثروت؟ گفت: من در خصوص این موضوع بدبین می‌باشم و همچنین با این مسئله که باید دانش را به ثروت تبدیل کنیم مخالف هستم، چون سنگ ترازوی دانش ما نان درار ها می‌شود.

وی افزود: البته به دلیل مشکلات اقتصادی ما به این سمت حرکت کرده‌ایم، در سنت ما و امام رضا(ع) دانش ارزش ذاتی دارد، ما باید تلاش کنیم به سمت سنت و سیره اهل بیت(ع) در این زمینه باز گردیم.

این استاد دانشگاه ضمن اشاره به این مطلب که دانش به دلیل این‌که انسان را متعالی می‌سازد ارزشمند و ثروت یک مسئله روپوستی است، گفت: این‌که مشکلات اقتصادی باعث کفر می‌شود را قبول داریم، ولی مغالطه بین دانش و ثروت خطاست و دانش بهتر و بزرگتر از ثروت است.