سایر دولت‌ها نیز می‌توانند نسبت به نقض تعهدات بین‌المللی در عربستان اعتراض کنند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجو از مشهد، محمدرضا ضیائی بیگدلی امروز در نشست «تحلیل حقوقی بر فاجعه منا» که به همت انجمن علمی حقوق در دانشکده علوم اداری دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره ناصر قربانیا، استاد حقوق بین‌الملل که در فاجعه منا جان باخت، بیان داشت: وی استادی فرهیخته و انسانی شریف و با اخلاق بود و بعید می‌دانم کسی بتواند جایگزین او شود.

وی در ادامه با بیان این مطلب که فاجعه منا را می‌توان از سه منظر حقوق بشر، حقوق مصونیت بی‌المللی و حقوق حل و فصل اختلافات بین‌المللی مورد بررسی قرار داد، گفت: در بحث نخست باید گفت هنگامی که با فاجعه منا مواجه می‌شویم، می‌بینیم که تعدادی از اتباع بیگانه برای انجام مناسک مقدس با اجازه قانونی وارد کشوری شدند؛ بنابراین در اینجا با حقوق اتباع بیگانه که جزو حقوق بشر است؛ روبرو خواهیم بود که دارای دو بُعد داخلی و بین‌المللی است.

این استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه علامه تهران ادامه داد: هر کشوری و دولتی در پذیرش اتباع بیگانه به داخل خاک خود آزاد است و هیچ چیز نمی‌تواند با زور دولت و یا کشوری را مجاب به پذیرش اتباع بیگانه بکند.

بیگدلی تاکید کرد: اما به محض این‌که فرد بیگانه به شکل قانونی وارد کشوری می‌شود از هنگام ورود تا خروج از یک سلسله حقوق و تکالیفی برخوردار است که باید رعایت شود که این حقوق به دو دسته حقوق عام و مشترک و حقوق خاص تقسیم می‌شود.

وی با اشاره به این نکته که حقوق عام یعنی حقوقی که با حقوق اتباع خودی مشترک است، تصریح کرد: البته حقوق عام به آن معنا نیست که اتباع بیگانه از تمامی حقوق اتباع خودی بهره‌مند است. همچنین حقوق خاص حقوقی هستند که تنها مختص اتباع بیگانه می‌باشند.

مهمترین حق اتباع بیگانه برخورداری از امنیت است

 این استاد حقوق بین‌الملل در ادامه مهمترین حق اتباع بیگانه را برخورداری از امنیت دانست و بیان داشت: دولت‌ها موظف هستند که حق امنیت را برای اتباع بیگانه فراهم کنند و چنانچه در فراهم کردن این حق ناتوان می‌باشند باید از دیگر کشورها کمک بگیرند.

بیگدلی با اشاره به این‌که در رابطه با اتباع بیگانه در حقوق بین‌الملل معیارهایی وجود دارد که مهمترین معیار رفتار ملی است، گفت: رفتار ملی یعنی کشورها باید با بیگانگان رفتاری داشته باشند که دوست دارند با اتباع خودشان داشته باشند.

وی افزود: یکی دیگر از معیارها رفتار مینیموم استاندارد است که بر اساس این معیار دولت‌ها باید رفتاری با اتباع بیگانه داشته باشند که شایسته یک کشور متمدن است و در معیار حداقلی باید رفتاری با بیگانه شود که با اتباع خودش در دیگر کشورها می‌شود.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران رفتار مینیموم استاندارد را رفتاری مناسب خواند و تصریح کرد: بر اساس تعهدنامه ۱۸۰۳ که در دوران پهلوی اول با حجاز بسته شد که هنوز هم به قوت خود باقی است، دولت عربستان موظف است اقداماتی را فراهم کند که در ادای مناسک حج ایرانیان مشکلی رخ ندهد همچنین این تعهدنامه تاکید دارد که باید وسایل امنیت ایرانیان فراهم شود.

بیگدلی ادامه داد: بر اساس حقوق مسئولیت بین‌المللی که امروزه باوجود اسناد بین‌المللی که طرح مصونیت دولت‌ها و اتباع بیگانه را تصویب کرده است و امروز به قوانین عرفی تبدیل شده‌اند، ارتکاب هر عملی یا خودداری از هر عمل بین‌المللی که قابل انتصاب به دولت باشد برای عامل و یا مرتکب ایجاد مسئولیت می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود عدم پذیرش مسئولیت از جانب مسئولان عربستان را متبوع ندانست و گفت: در این فقره علاوه بر دولت‌های زیان دیده سایر دولت‌ها نیز می‌توانند نسبت به نقض تعهدات بین‌المللی اعتراض کنند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در رابطه با فاجعه منا نیز علاوه بر دولت ایران دیگر سازمان‌ها و دولت‌ها چه دولت‌هایی که زیان دیده‌اند و چه دولت‌هایی که زیان ندیده‌اند باید نسبت به موضوع ورود و اعتراض کنند.

بعید به نظر می‌رسد مسئولان عربستان مسئولیت خود در رابطه با فاجعه منا را بپذیرند

بیگدلی با اشاره به ادعای دولت عربستان در رابطه با مقصر جلوه دادن زائران ایرانی بیان کرد: نکته مهم این است که مسئولان عربستان باید این ادعای خود را اثبات کنند.

وی ضمن تاکید بر این موضوع که بعید به نظر می‌رسد مسئولان عربستان مسئولیت خود در رابطه با فاجعه منا را بپذیرند، گفت: دولت ایران و دیگر کشورها می‌توانند از طریق سیاسی و حقوقی مسئله را پیگیری کنند و البته سازوکارهای دیپلماسی را نباید از نظر دور داشت.