«رانت‌خوارهای باهوش» مثل قارچ رشد می‌کنند

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو - محمد ایرانی؛ رانت خواری زمانی که در جامعه شیوع پیدا می کند مثل وبا همه گیر می شود. یعنی نه تنها افراد زیادی درگیر رانت می شوند بلکه وقتی تیتر روزنامه ها را هم نگاه می کنی پر است از پرداختن به این موضوع. هنوز هیچکس شباهت رانت خواری را با وبا تشخیص نداده است و شاید بتوانیم آن را سل یا حتی سرطان از نوع مسری! بنامیم اما دکتر کاظم قجاوند، استاد دانشگاه، معتقد است: "رانت خواری بیش از اینکه مرضی فردی باشد یک بیماری اجتماعی است و دامن گیر جوامعی می شود که ساختار مناسبی برای اداره امور خودشان ممکن است نداشته باشند." دایره شیوع آن هم دقیقا مشخص نیست. دکتر قجاوند افزود : " این ممکن است در حد یک اداره ، سازمان یا حتی در سطح خانواده وجود داشته باشد." شکل رانت خواری نیز بستگی به گنده بودن کله ی فرد رانت خوار دارد البته این کله ی گنده ارتباطی با ظاهر فرد رانت خوار ندارد چون: "یک فرد رانت خوار مثل بقیه افراد است و نظریه شلدون و کرشمر که بیان می کند ظاهر افراد بزهکار با دیگران متفاوت است رد شده."

برای شناسایی یک فرد رانت خوار نباید فقط به لباس های شیک یا احیانا یقه ی آنها زوم کرد بلکه به حرف زدن و جنس صحبت هایشان نیز باید توجه داشت. گاهی اوقات با یک لبخند ناقابل افراد را جذب می کنند. در همین باره دکتر قجاوند بیان داشت که : " هرچند همه نوع تیپ شخصیتی در میان آنان هست اما به عقیده بنده معمولا آدم های برون گرایی هستند و در مورد موضوعات مختلف با آب و تاب صحبت می کنند. نقاط مشترکی با دیگران به دست می آورند و روی آنها تمرکز کرده و به این وسیله با دیگران دوستی ایجاد می کنند." البته این صحبت ها بدان معنا نیست که هرکس قصد دوستی با ما را داشت و از روابط عمومی بالایی برخوردار بود هدفش استفاده از رانت ماست.

 رانت‌خوارها می‌توانند دیگران را اقناع کنند

هرگز خودمان را دست کم نگیریم. شاید استفاده از رانت ما سودی معادل هزار تومان برای رانت خوار داشته باشد اما این افراد از آب هم کره می گیرند و ممکن است که همین اندک را به میلیون ها تومان افزایش دهند. با دست گذاشتن روی عقاید دیگران، احساسات و علایقشان آنها را جذب نموده و دوشیدن آنها را آغاز می کنند. " رانت خوارها می توانند دیگران را اقناع نمایند. این افراد معمولا از نظر مهارت های کلامی در سطح بالایی هستند. iQ آنها بالا نیست ولی صاحب EQ بالایی می باشند، یعنی هوش هیجانی و عاطفی بالاتری از حد معمول دارند و می توانند در دیگران نفوذ کرده و بر آنان تاثیر بگذارند ." اگر کسی مثلا به شما پیشنهاد یک شکلات مجانی داد یا گفت به زودی می خواهد برای شما یک شکلات رایگان تهیه کند از آنجا که فاقد چشم و ابروی زیبا هستید این پیشنهادها را  به راحتی نپذیرید چون : " رانت خواران با وعده و وعید ، پاداش و مسائل مختلف بر دیگران تاثیر می نهند." البته نباید فراموش کرد که رابطه این آقایان و خانم ها در همان آغاز کار با افراد مورد نظرشان مثل رابطه ی مرغدار است با مرغ هایش، یعنی رانت خوارها قبل از اینکه سر کیس مورد نظر خود را ببرند برایش دانه می پاشند: "این افراد برای شروع رانت خواری باید بتوانند از عهده ی وعده، وعیدهایی که می دهند به شکل های مختلف بربیایند."

در زمان های بسیار دور رانت خوارها برای اینکه شکم زن و بچه ی خود را سیر کنند دست به استفاده از رانت قدرت و ثروت می زدند اما این روزها همه می دانند که علم پیشرفت کرده و نیازها هم گوناگون تر شده است. دکتر قجاوند می گوید: "نیاز اصلی رانت خوارها توجه، کنجکاوی، پول پرستی، قدرت طلبی، رفاه زدگی و... نیز می تواند باشد." از آنجا که نیازهای پیچیده ای عامل این حرکت خودجوش (رانت خواری) است، افرادی که مبادرت به این کار نیز می کنند از داشتن زندگی های مرموزی رنج می برند! قجاوند معتقد است: " رانت خوار معمولا زندگی خصوصی پیچیده ای دارد و خیلی آشکار نیست. راجع به درآمدهایشان با افراد دیگر صحبت نمی کنند، راجع به شرایط شغلی خود حرفی نمی زنند و زندگی متفاوتی با سایر مردم دارند."

رشد قارچی رانت‌خوارها

رانت خوارها مثل قارچ رشد می کنند و این روزها ممکن است زیر هر بته ای پیدا شوند. استاد دانشگاه شاهد معتقد است:‌ "رانت خوارها متعلق به طبقه ی خاصی از جامعه نیستند ولی معمولا افرادی که قدرت خرید اطلاعات و شرایط را از دیگران دارند بیشتر به این سمت سوق پیدا می کنند." یعنی شما در هر طبقه ای از جامعه که حضور داشته باشی، می توانی به فیض دیدار یکی از همین دوستان نائل گردی! قجاوند بیان می دارد که :‌ "در تمام قشرها وجود دارند، پایین، متوسط و بالای جامعه..."

از آنجا که باید برای هر بیماری نسخه ای پیچید ، ما نیز می خواهیم برای این بیماری مهلک نسخه ای تجویز کنیم. البته تفاوت این نسخه با قرص های استامینیفون و آمپول های پنی سیلین از زمین تا آسمان است و در سه دوره ی مختلف درمان صورت می گیرد. این نسخه ی ارائه شده توسط دکتر کاظم قجاوند است که : «برای درمان این بیماری راه های متفاوتی وجود دارد و در سه سطح خرد، میانی و کلان می توان آن را درمان کرد. در سطح خرد شناسایی شخصیت هایی که این مشکلات را دارند. بحث دینداری افراد، شایسته سالاری و نظارت دقیق بر درآمد آنان می تواند مطرح باشد. در سطح میانی سالم سازی سازمان ها و ارگان و همچنین نظارت بر آنان طرح می شود. در سطح کلان نیز ساختارهای اجتماعی – اقتصادی را می بایست اصلاح کرد که فرصت رانت خواری را به افراد ندهند. قوانین، ضوابط و نوع مدیریت را هم باید اصلاح نمود و کسانی که وظیفه ی نظارت بر این دست امور را دارند باید به صورت جدی راه های رانت خواری را رصد نمایند تا این امکان برای افراد رانت خوار فراهم نشود." نسخه ای هم برای کسانی که دنبال راه حل درمان فوری هستند وجود دارد اما نباید فراموش کنیم که برف صدساله را نمی توان با آفتاب یک روزه آب کرد. استاد دانشگاه شاهد معتقد است که :‌ "در کوتاه مدت برخورد های ضربتی و مقطعی می تواند تا حد زیادی موثر واقع شود ولی ریشه کن کردن این پدیده ی شوم نیاز به زمان و برنامه ریزی عمیق دارد.»